Tại cuộc họp giao ban tháng 2-2020, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể chỉ đạo các đơn vị phải tìm cách tháo gỡ khó khăn, triển khai đúng tiến độ các dự án trọng điểm của ngành. Việc triển khai thi công những gói thầu đầu tiên của dự án xây dựng cầu Mỹ Thuận 2 mới đây đã phần nào thể hiện sự quyết tâm của Bộ GTVT trong việc đẩy nhanh tiến độ các dự án, hoàn thiện hạ tầng giao thông quốc gia, cân bằng đầu tư hạ tầng giao thông giữa các vùng miền. Tuy nhiên, mục tiêu đưa các dự án trọng điểm phải hoàn thành đúng hẹn và phát huy hiệu quả vẫn là thách thức rất lớn với ngành GTVT.
Điểm lại các dự án giao thông lớn không thể hoàn thành kế hoạch trong năm 2019, phải kéo dài thời gian hoàn thành sang năm 2020 như dự án Hầm Hải Vân 2; dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành; Trung Lương - Mỹ Thuận… có thể thấy, nguyên nhân chính là vướng giải phóng mặt bằng và chậm tiến độ giải ngân. Bộ GTVT đã nhận ra 2 vấn đề mấu chốt này nhưng xem ra, việc xử lý khắc phục chưa có nhiều khả quan.
Đơn cử, dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông mặc dù được Chính phủ, các bộ ngành quan tâm chỉ đạo liên tục, mọi khó khăn vướng mắc đều được ưu tiên tháo gỡ sớm hơn hẳn các dự án khác nhưng đến thời điểm này vẫn đang bị chậm tiến độ giải phóng mặt bằng. Nếu không đẩy nhanh tiến độ, dự án này khó có thể hoàn thành giải phóng mặt bằng trong quý 2-2020 như kế hoạch, đương nhiên sẽ ảnh hưởng đến tiến độ tiếp theo của dự án.
Về tiến độ giải ngân, có thể thấy, năm 2019 ngành giao thông giải ngân bết bát, chỉ đạt gần 50% vốn vào gần cuối năm. Bộ GTVT đã phải dùng nhiều biện pháp mạnh để chạy nước rút vào những ngày cuối cùng của thời hạn giải ngân, đẩy tỷ lệ giải ngân lên hơn 90%. Việc giải ngân vội vã này khiến nhiều chuyên gia lo ngại về việc kiểm soát chất lượng toàn diện của dự án. Rút kinh nghiệm từ việc này, Bộ trưởng GTVT vừa yêu cầu các đơn vị chức năng khẩn trương thực hiện giao vốn sớm hơn cho các dự án. Tuy nhiên, hiện Bộ GTVT mới giao được 90% vốn của năm 2020 cho các dự án, 10% còn lại chưa giao được do các đơn vị chưa hoàn thành thủ tục, mà chưa được giao vốn thì khó có thể triển khai dự án đúng tiến độ. Giao vốn xong, việc giải ngân ra sao cũng cần được các đơn vị quan tâm ngay từ đầu năm.
Theo các chuyên gia giao thông, để dự án đảm bảo tiến độ, các vấn đề liên quan đều phải được triển khai tích cực ngay từ đầu năm, tránh tình trạng “đầu năm đủng đỉnh, cuối năm vắt chân lên cổ chạy”. Các ban quản lý dự án cũng phải quản trị được các rủi ro trong quá trình đầu tư. Trong đó, các yếu tố ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng dự án như đặc thù giải phóng mặt bằng, điều kiện thời tiết, địa chất, năng lực chủ đầu tư, nhà thầu… phải được kiểm soát thường xuyên, chặt chẽ, mọi khó khăn được tháo gỡ sớm. Các vấn đề liên quan đến tiến độ dự án phải được gắn liền với trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị. Việc giám sát chặt chẽ, phát hiện sớm sai phạm để xử lý ngay từ đầu vẫn có ý nghĩa tích cực hơn là những sai phạm phát hiện muộn màng và buộc phải xử lý thật nghiêm.
Bộ GTVT cho biết, bên cạnh hoàn thành các dự án đang dở dang như các dự án đường sắt đô thị Hà Nội, TPHCM, theo kế hoạch, từ nay đến cuối năm 2020, Bộ GTVT sẽ khởi công xây dựng 25 dự án giao thông trên cả nước. Trong đó, đáng chú ý là 8 dự án cao tốc Bắc - Nam và cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ với tổng mức đầu tư 78.860 tỷ đồng, thực hiện theo hình thức PPP; dự án QL19 tăng cường kết nối giao thông khu vực Tây Nguyên có tổng mức đầu tư 3.654 tỷ đồng… Trong tương lai gần, hàng hoạt các tuyến cao tốc, đường vành đai, quốc lộ, cầu lớn ở khu vực phía Nam với tổng mức đầu tư gần 100.000 tỷ đồng cũng sẽ được triển khai, như các cao tốc: Dầu Giây - Tân Phú, Tân Phú - Bảo Lộc, Bảo Lộc - Liên Khương, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, An Hữu - Cao Lãnh, đường vành đai 3 TPHCM đoạn Bình Chuẩn - QL22 - Bến Lức, Tân Vạn - Nhơn Trạch, cầu Rạch Miễu 2, cầu Đại Ngãi trên QL60…
Nếu ngành GTVT không thực sự rút kinh nghiệm từ các dự án chậm tiến độ trước đó, những dự án quan trọng nêu trên sẽ lại ì ạch, giảm hiệu quả đầu tư, và như vậy là có tội với nhân dân.
