Trong chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ, Canada của Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải, bắt đầu ngày 19-6-2005, quà tặng của Thủ tướng cho các nguyên thủ quốc gia, các chính khách trong lịch trình gặp gỡ và làm việc là 219 món đồ gốm sứ của làng nghề gốm Bát Tràng.

Nghệ nhân Trần Độ bên các sản phẩm gốm làm quà tặng trong chuyến thăm Mỹ sắp tới của Thủ tướng Phan Văn Khải.

Người duy nhất được chọn thực hiện lô hàng đặc biệt này là nghệ nhân Trần Độ, 1 trong 10 nghệ nhân được công nhận của làng nghề Bát Tràng. Khi chúng tôi đến thăm ông cũng là lúc các khâu cuối cùng của sản phẩm được hoàn tất để chuẩn bị nghiệm thu và đóng gói. 219 món đồ lần này gồm gần 10 loại sản phẩm được phục chế theo các nguyên mẫu còn lưu giữ trong sách cổ và mẫu còn lưu tại Bảo tàng Nghệ thuật, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam.

Đặc biệt nhất phải nói đến những chiếc Đỉnh Tổ theo mẫu của các triều đại Lý, Trần, Lê với những họa tiết trang trí tinh xảo, thể hiện một sự kỳ công của những người thợ gốm. Một sản phẩm rất được nghệ nhân tâm đắc là những chiếc ấm Triều Lý với dáng vẻ độc đáo có một không hai. Họa tiết đơn giản, chiếc ấm này dự kiến sẽ là quà tặêng cho nguyên Tổng thống Mỹ G.Bush cha.

Ngoài ra còn có rất nhiều đĩa, lọ, đôn cũng được phục chế từ các nguyên mẫu cổ, từ dáng hình đến màu men, nét vẽ với trình độ đỉnh cao của nghệ thuật làm gốm Bát Tràng.

Đây không phải là lần đầu tiên nghệä nhân Trần Độ làm việc này mà tại Hội nghị cấp cao ASEM5 tổ chức tại thủ đô Hà Nội tháng 10-2004, ông cũng là tác giả của 80 món quà tặng mà Văn phòng Chính phủ đặt làm quà lưu niệm cho các nguyên thủ quốc gia tham dự hội nghị.

Nghệ nhân Trần Độ cho biết, ở làng gốm này, bất cứ ai cũng đều biết làm gốm. Nếu chỉ yêu nghề, sống bằng nghề thôi chưa đủ, những nghệ nhân còn là người dồn hết tâm huyết để khôi phục lại những tinh hoa của cha ông đã bị thất truyền sau những biến cố của lịch sử. Những nghệ nhân này đã rất kỳ công để tìm kiếm những mẫu sản phẩm còn sót lại ở trong các bộ sưu tập hay được trưng bày tại các bảo tàng nổi tiếng trên thế giới như Pháp, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Nhật Bản, Philippines...

Các sản phẩm còn lại ở đây là các thạp cổ hoa nâu, chân đèn, lọ, bình mang nhiều yếu tố tạo hình rất cao của văn hóa dân gian Việt Nam. Các sản phẩm còn đó nhưng bí quyết để chế tạo màu men thì đã thất truyền, chính vì thế mà các nghệ nhân hôm nay lại phải tìm tòi để tạo ra được những sản phẩm giống những sản phẩm cách đây vài trăm năm.

Nghệ nhân Trần Độ cũng bộc bạch rằng, ông đã rất cố gắng trong việc thực hiện lô hàng gốm của làng ông để làm quà tặng trong chuyến đi tới của Thủ tướng Chính phủ. Ông hy vọng đồ gốm Việt Nam tiếp tục có dấu ấn tốt đẹp với khách quốc tế. 

BÍCH QUYÊN