Tác động hàng chục triệu người
Thứ trưởng Thường trực Bộ VH-TT-DL Lê Hải Bình nhận định, trong thời đại số, không gian mạng đã và đang tác động sâu sắc đến đời sống xã hội của từng cá nhân. “Không gian mạng đã trở thành một phần không thể tách rời của đời sống văn hóa và xã hội. Các hành vi, lời nói, hình ảnh, bình luận trên mạng không còn chỉ mang tính cá nhân, mà đã có tác động mạnh mẽ đến nhận thức, đạo đức và lối sống của cộng đồng”.
Cũng theo Thứ trưởng Lê Hải Bình, song song với hệ thống pháp luật hiện hành, Bộ quy tắc Ứng xử văn hóa trên không gian mạng khi được ban hành sẽ là công cụ quan trọng giúp hình thành một môi trường mạng lành mạnh, văn minh, góp phần xây dựng nền tảng đạo đức, văn hóa trong không gian số.
“Điều quan trọng nhất là làm sao để người dân thấy được lợi ích của việc ứng xử văn minh trên mạng, để họ tự giác thực hiện, chứ không phải làm vì bị buộc phải làm”, Thứ trưởng Thường trực Bộ VH-TT-DL nhấn mạnh.
Ông Trần Thanh Lâm, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, cho rằng, dự thảo bộ quy tắc đã bám sát thực tiễn sinh động của hoạt động trên không gian mạng, học hỏi kinh nghiệm quốc tế nhưng vẫn phù hợp với đặc thù Việt Nam. “Bộ quy tắc Ứng xử văn hóa trên không gian mạng được kỳ vọng sẽ tác động trực tiếp tới khoảng 76 triệu người dùng mạng xã hội tại Việt Nam”, ông nhấn mạnh.
Cùng quan điểm, NSND Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, cho rằng, bộ quy tắc cần sử dụng ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu để người dân dễ tiếp nhận. Ông cũng kiến nghị áp dụng cơ chế đăng ký tên thật, xác thực tài khoản nhằm hạn chế tài khoản ảo, hành vi miệt thị hoặc phát tán thông tin sai lệch.
“Nếu người thật, việc thật thì sẽ hạn chế rất nhiều các tài khoản giả mạo dùng để miệt thị, bôi nhọ hoặc phát tán thông tin tiêu cực”, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn khẳng định.
Đề xuất tách nhóm người có sức ảnh hưởng
Ở góc độ thực thi, ông Nguyễn Ngọc Hồi, Phó Giám đốc Sở VH-TT TPHCM, cho biết: “Chỉ trong 1 năm qua, TPHCM đã phải xử lý khoảng 30 vụ việc vi phạm liên quan đến ứng xử, biểu diễn, quảng cáo phản cảm hoặc phát tán thông tin sai lệch trên không gian mạng. Vì vậy, việc có một bộ quy tắc điều chỉnh hành vi của người tham gia không gian mạng là hết sức cần thiết”. Theo ông, để bộ quy tắc thực sự đi vào cuộc sống, cần phải có cơ chế rõ ràng, cụ thể, có thưởng - phạt, có khuyến khích, xử lý.
Chia sẻ kinh nghiệm triển khai thực tế, ông Lâm Thanh, đại diện TikTok Việt Nam, cho biết, nền tảng này hiện đang vận hành song song hai bộ quy chuẩn. Một là bộ tiêu chuẩn cộng đồng áp dụng cho tất cả người dùng, nếu vi phạm, tài khoản có thể bị cảnh báo, gỡ hoặc khóa nội dung. Hai là bộ quy tắc riêng dành cho nhà sáng tạo nội dung, nhóm người có ảnh hưởng lớn và khả năng định hướng dư luận (KOL - KOC).
“Những người này phải tuân thủ nghiêm ngặt hơn, nhưng đổi lại, họ được hưởng quyền lợi và cơ hội phát triển, như được mời tham gia các chiến dịch cộng đồng, chương trình truyền thông quốc gia, hay hợp tác thương mại ưu tiên”. Theo ông Lâm Thanh, đây là nguyên tắc “có thưởng - có phạt” rõ ràng, giúp người dùng hiểu rằng ứng xử văn minh không chỉ là nghĩa vụ mà còn mang lại lợi ích và cơ hội phát triển bền vững.
Từ góc độ doanh nghiệp, đại diện Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam (VAA) nhấn mạnh trách nhiệm của các công ty truyền thông, quảng cáo và người có ảnh hưởng trong việc định hướng giá trị xã hội.
“Các công ty quảng cáo cần có quy chuẩn ứng xử rõ ràng đối với nghệ sĩ và người có ảnh hưởng, không chỉ tuân thủ pháp luật mà còn phải tôn trọng chuẩn mực văn hóa Việt Nam”. Đại diện Công ty Quản lý nghệ sĩ và Truyền thông Yeah1 khẳng định sự đồng thuận mạnh mẽ với chủ trương này, đồng thời đề xuất tách nhóm người có sức ảnh hưởng (influencer) thành đối tượng riêng trong bộ quy tắc, vì họ có khả năng định hướng dư luận ở quy mô lớn.
Tại hội thảo nhiều ý kiến cũng chỉ rõ việc cần xây dựng cơ chế “hạn chế hợp tác” minh bạch, công bằng đối với người vi phạm sẽ giúp doanh nghiệp chủ động tuân thủ, đồng thời khuyến khích nghệ sĩ, người nổi tiếng hành xử có trách nhiệm hơn.
