(SGGPO).- Từ sau vụ 11-9-2001, các vụ tấn công khủng bố trên lãnh thổ Mỹ trong 15 năm qua đều do tay công dân Mỹ hoặc thường trú nhân hợp pháp Mỹ, hoạt động là sói đơn độc hoặc theo cặp, không có kết nối chính thức hoặc nhận được sự huấn luyện từ các nhóm khủng bố như al Qaeda hoặc Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Vụ khủng bố 11-9 tấn công Trung tâm Thương mại Thế giới và Lầu Năm Góc là âm mưu của al Qaeda ở Afghanistan do 19 tên khủng bố Ả Rập sinh ở nước ngoài tiến hành, do đó nhiều người có thể nghĩ các vụ tấn công khủng bố tại Mỹ được thực hiện bởi người nước ngoài, chứ không phải công dân Mỹ. Nhưng Omar Mateen, kẻ tiến hành vụ tấn công khủng bố đẫm máu nhất ở Mỹ tại hộp đêm Orlando làm 50 người chết và 53 người bị thương vào ngày 12-6 là một công dân Mỹ, sinh tại New York, có cha mẹ là người nhập cư từ Afghanistan.
Tưởng niệm nạn nhân vu thảm sát hôp đêm Pulse tại Orlando ngày 12-6-2016. Ảnh: Orlando Sentinel
Trong thực tế, từ sau vụ 11-9, mối đe dọa khủng bố thực sự tại Mỹ chính là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân hợp pháp Mỹ, như anh em Tsarnaev, thủ phạm vụ đánh bom tại cuộc thi Marathon Boston năm 2013, hay Nidal Hasan, thiếu tá quân đội Mỹ đã thảm sát 13 người tại Fort Hood, Texas, năm 2009.
Mateen là một điển hình của những kẻ khủng bố tại Mỹ, đã nằm trong tầm ngắm của Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) là một chiến binh thánh chiến tiềm năng, như Tamerlan Tsarnaev, kẻ đã bị FBI điều tra theo thông tin từ Chính phủ Nga vào năm 2011 rằng y có thể là một chiến binh. Tương tự, Nidal Hasan đã gây sự chú ý của FBI một năm trước khi y thực hiện vụ thảm sát Fort Hood vì đã thường xuyên liên lạc email với một giáo sĩ phiến quân ở Yemen.
FBI đã điều tra lần đầu tiên Mateen vào năm 2013 vì khả năng liên hệ khủng bố khi y có những bình luận kích động với các đồng nghiệp. Sau đó, năm 2014 Mateen tiếp tục bị FBI điều tra vì mối liên hệ có thể với Moner Mohammad Abusalha, một kẻ tuyển mộ cho al-Qaeda. Abusalha đã lớn lên ở Vero Beach, Florida, và đã chết trong một cuộc đánh bom tự sát ở Syria vào năm 2014 nhân danh nhóm khủng bố al Nusra Front liên kết al Qaeda. Thế nhưng, sau đó FBI đã không theo dõi Mateen, Tsarnaev hay Hasan.
Ngay sau khi bắt đầu tấn công hộp đêm Orlando ngày 12-6, Mateen đã có một cuộc gọi 911, tuyên bố đã cam kết trung thành với thủ lĩnh IS. Tuy nhiên không có bằng chứng Mateen đã được IS huấn luyện ở Syria, khác với những kẻ khủng bố đã giết 130 người ở Paris vào tháng 11-2015 và giết 32 người tại Brussels vào tháng 3 năm nay.
Với những gì đã biết, Mateen tương tự những kẻ khủng bố thánh chiến khác tại Mỹ từ sau vụ 11-9. Các thủ phạm của hơn 300 vụ khủng bố thánh chiến đã xảy ra tại Mỹ kể từ sau vụ 11-9 không phải là những thanh niên nóng đầu như nhiều người vẫn nghĩ mà có độ tuổi trung bình 28 và có 1/3 đã kết hôn. Mateen đã 29 tuổi khi tiến hành vụ tấn công hộp đêm Orlando ngày 12-6 và đã lập gia đình, dù cuộc hôn nhân kết thúc bằng ly dị.
Mối đe dọa khủng bố "cây nhà lá vườn" đặt ra vấn đề khó khăn cho giới chức thực thi luật pháp Mỹ, khi những con sói đơn độc không liên lạc với các nhóm khủng bố nước ngoài qua email hoặc điện thoại mà tình báo Mỹ có thể chặn, cũng không có những cuộc họp với các đồng phạm mà FBI có thể theo dõi.
FBI cho biết đang có hơn 900 cuộc điều tra các nghi phạm chiến binh Hồi giáo ở tất cả 50 tiểu bang. Khó khăn phức tạp trong việc phát hiện một kẻ giết người hàng loạt như Mateen là thực tế rằng y đã làm việc cho một công ty an ninh toàn cầu và là một nhân viên an ninh có giấy phép ở Florida, điều giúp y - cũng như thiếu tá Nidal Hasan trong vụ Fort Hood - ít bị giới chức thực thi pháp luật nghi ngờ.
Vụ tấn công hộp đêm Orlando cho thấy, dù FBI có rất nhiều cuộc điều tra, đôi khi những kẻ khủng bố Mỹ vẫn tiến hành thành công một cuộc tấn công chết người.
THIỆN NGUYỄN
