Ngập lụt gây thiệt hại tương đương 1-1,5% GDP đô thị mỗi năm

Theo ThS Nguyễn Quyết Chiến, Tổng Thư ký Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam, thống kê đến năm 2024 cho thấy, các đô thị trên cả nước đã ghi nhận khoảng 397 điểm ngập, với tổng diện tích ảnh hưởng trên 900ha. Ngập lụt không chỉ gây đình trệ giao thông, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và sản xuất, mà còn gây thiệt hại kinh tế ước tính tương đương 1-1,5% GDP đô thị mỗi năm.

Nhiều đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng, Cần Thơ... thường xuyên xảy ra ngập úng ngay tại các khu vực trung tâm, với độ sâu phổ biến 0,3-0,8m, thời gian tiêu thoát nước kéo dài nhiều giờ. Tình trạng ngập úng còn diễn ra ngày càng phức tạp tại nhiều đô thị vừa và trung bình, như: Thái Nguyên, Huế, Đà Nẵng… ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động du lịch và đời sống người dân.

Ông Trần Hoài Anh, Phó Cục trưởng Cục Kết cấu hạ tầng xây dựng (Bộ Xây dựng) đánh giá, hệ thống thoát nước của phần lớn các đô thị Việt Nam hiện nay chủ yếu là hệ thống chung, thu gom cả nước mưa và nước thải trong cùng một mạng lưới cống. Nhiều nơi hệ thống thoát nước có tuổi thọ trên 40-60 năm, quy mô nhỏ, xuống cấp, không đáp ứng được yêu cầu trong điều kiện mưa lớn và triều cường.

Điển hình như TP Hà Nội, TPHCM, TP Đà Nẵng, TP Hải Phòng, TP Cần Thơ, TP Huế đều đang sử dụng hệ thống thoát nước chung với công suất thiết kế chỉ đáp ứng được lượng mưa 50-100 mm/2 giờ. Thực tế, các trận mưa gần đây thường đạt 200-300 mm/3 giờ, vượt xa khả năng thiết kế, dẫn đến tình trạng ngập úng cục bộ và kéo dài. Trong khi đó, nhiều quy hoạch về thoát nước được lập từ giai đoạn 2000 - 2010, không còn phù hợp với tốc độ đô thị hóa và thay đổi sử dụng đất.

Tại hội thảo, các chuyên gia đồng thuận cần tái cấu trúc hệ thống quản trị đô thị, tăng cường năng lực chống chịu, khai thác giá trị sinh thái - cảnh quan của nước và định hình bản sắc đô thị. Trong đó, để giải quyết úng ngập cho các đô thị cần có biện pháp tổng thể bao gồm các giải pháp kỹ thuật, xây dựng chế tài, nâng cao ý thức và trách nhiệm cộng đồng, đưa các đô thị trở thành đô thị sinh thái, phòng ngập lụt hiệu quả, bảo vệ vòng tuần hoàn nguồn nước bền vững, an toàn và ít thiên tai.