Với 14 phiếu thuận, 8 phiếu chống, Ủy ban Ngân hàng Thượng viện Mỹ vừa phê chuẩn đề cử của Tổng thống Barack Obama, đưa bà Janet Yellen tiến gần hơn để trở thành người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED). Thượng viện với đa số nghị sĩ đảng Dân chủ dự báo sẽ thông qua chức vụ của bà Yellen.
Sự nghiệp
Bà Janet Louise Yellen sinh ngày 13-8-1946, là giáo sư kinh tế học, Phó Chủ tịch FED, từng là Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Cục Dự trữ San Francisco. Bà cũng từng là Chủ tịch Hội đồng tư vấn kinh tế của Tổng thống Mỹ Bill Clinton từ năm 1997 đến 1999. Vào ngày 9-10-2013, bà được Tổng thống Barack Obama đề cử giữ chức Chủ tịch FED để thay thế ông Ben Bernanke, người sẽ hết nhiệm kỳ vào tháng 1-2014.
Bà Yellen sinh ra ở Brooklyn, New York, là con gái của bà Anna và bác sĩ Julius Yellen. Bà tốt nghiệp Trường Trung học Fort Hamilton ở Bay Ridge, Brooklyn. Bà tốt nghiệp với danh hiệu summa cum laude (danh hiệu cao nhất) tại Đại học Brown về ngành kinh tế học trong năm 1967 và nhận bằng tiến sĩ kinh tế tại Đại học Yale năm 1971. Bà Yellen kết hôn với George Akerlof, giáo sư danh dự tại Đại học California, người từng đoạt giải Nobel kinh tế học. Con trai của bà là Robert Akerlof, cũng trở thành giáo sư tại Đại học Warwick. Bà Yellen làm trợ lý giáo sư tại Đại học Harvard từ năm 1971-1976 và nhà kinh tế thuộc FED trong giai đoạn 1977-1978. Từ năm 1980, Yellen nghiên cứu tại Trường Haas, sau đó giảng dạy môn kinh tế vĩ mô và quản trị kinh doanh. Bà trở thành giáo sư danh dự tại Đại học California và Trường Kinh doanh Haas.
Bà Janet Yellen, người phụ nữ quyền lực nhất nền kinh tế Mỹ.
Thách thức
Đa số các nghị sĩ tại Thượng viện đều ủng hộ bà Yellen trở thành người đứng đầu FED. Tuy nhiên, một số thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa lo ngại các biện pháp kích thích kinh tế của bà sẽ đẩy tốc độ lạm phát và nợ công của Mỹ tăng cao. Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Marco Rubio cho rằng chính sách tiền tệ của bà Yellen “đe dọa triển vọng tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm”. Theo ông, chính sách này có thể làm suy yếu đồng USD, đưa nền kinh tế Mỹ có nguy cơ lạm phát cao hơn và khả năng phá sản cũng cao hơn.
Yellen là một trong những đồng minh tin cậy của ông Bernanke và là kiến trúc sư trưởng trong cuộc chiến làm giảm tỷ lệ thất nghiệp bằng cách giữ lãi suất gần bằng 0 trong 5 năm qua, đồng thời bơm 85 tỷ USD/tháng vào hệ thống tài chính thông qua một chương trình kích thích kinh tế được gọi là QE.
Tại buổi điều trần ở Thượng viện hồi đầu tháng 11, bà Yellen một lần nữa ủng hộ chính sách QE để kích thích kinh tế. Bà nói với hãng tin AP: “Chúng ta đã có nhiều tiến bộ, nhưng vẫn còn lâu mới trở lại quỹ đạo phát triển như thời kỳ trước khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế”. FED vẫn còn lo về tốc độ phục hồi kinh tế của Mỹ và bất ổn tiềm tàng của thị trường.
Cũng theo FED, khi có dấu hiệu đầu tiên của sự phục hồi kinh tế thực sự, FED sẽ bán trái phiếu chính phủ và chứng khoán thế chấp (MBSs) để bù vào số tiền đã bơm ra nền kinh tế, tăng thêm dự trữ.
Tuy nhiên, vấn đề không đơn giản. FED sẽ phải tính toán làm sao để kết thúc đúng thời điểm các gói QE nhằm tránh lạm phát nhưng đồng thời cũng không làm hỏng đà phục hồi của nền kinh tế. Thực tế hiện nay là mỗi tháng số tiền FED bơm vào nền kinh tế tiếp tục tăng khiến cho chiến lược rút lui các gói kích thích của họ trở nên khó khăn hơn và nguy hiểm hơn.
Hiện tại, số nợ của Chính phủ Mỹ là 16,74 ngàn tỷ USD. Do lãi suất thấp nên số tiền trả lãi của khoản nợ này là 222,75 tỷ USD mỗi tháng, chiếm 6,23% tổng chi tiêu của liên bang. Tuy nhiên, theo giáo sư Steven Davies thuộc Đại học Duquesne, khi lãi suất tăng thì số tiền lãi sẽ rất lớn, khi đó người dân Mỹ sẽ phải còng lưng đóng thuế để gánh khoản nợ và lãi suất này. Các gói QE trong 5 năm qua đã khiến người dân Mỹ phải đóng thêm 4 ngàn tỷ USD. Bà Yellen lập luận rằng thà tung gói QE để kích thích kinh tế, hiệu quả sẽ lớn hơn, giảm gánh nặng thuế cho dân hơn là chỉ tập trung tăng thuế, người dân sẽ đóng thuế nhiều hơn. Dù muốn dù không, các thế hệ tương lai của Mỹ sẽ phải đóng thuế nhiều hơn hiện nay gấp nhiều lần.
Hơn nữa, khi nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ, nhu cầu tín dụng tư nhân sẽ tăng lên nhanh chóng, đẩy lãi suất lên cao. FED sẽ phải dành 440 tỷ USD hàng năm để thanh toán lãi suất ngân hàng và trái phiếu. Theo nhận định của báo chí Mỹ, chưa bao giờ Mỹ lại rơi vào trường hợp chi ra quá nhiều tiền nhưng không đi vào sản xuất bao nhiêu.
Vì vậy, trước mắt bà Janet Yellen còn rất nhiều việc phải làm để thúc đẩy thị trường lao động và nền kinh tế. Chính sách nới lỏng tiền tệ của FED đã giúp kinh tế Mỹ hồi phục mặc dù ở mức mong manh. Nhưng chính sách này cũng gây khó khăn cho người về hưu, làm cho người giàu càng giàu thêm. Nó giúp hạ giá nhà nhưng số người có khả năng mua lại giảm xuống.
Tuy vậy, vẫn có ánh sáng cuối đường hầm. Theo bà Yellen, lạm phát của Mỹ đã được khống chế dưới mục tiêu 2% của FED đề ra. Tỷ lệ thất nghiệp đã giảm từ mức đỉnh điểm trên 10% xuống còn 7,3% trong tháng 10.
THỤY VŨ tổng hợp
