Những người mẹ “đỡ đầu” vùng ven

Gieo lại niềm tin cho tuổi thơ mồ côi

Chiều muộn ở xã Bình Châu (TPHCM), trong căn nhà nhỏ lợp tôn cũ kỹ, cậu học trò Trần Văn Thái (lớp 9A2 Trường THCS Bình Châu) vẫn cặm cụi học bài. Ở góc nhà, mẹ em - chị Trần Thị Phượng (35 tuổi) nằm bất động trên chiếc giường xếp cũ sờn. Sau vụ tai nạn giao thông nghiệt ngã cách đây 5 năm, chị Phượng bị bại liệt toàn thân, mọi sinh hoạt của gia đình giờ trông cả vào đôi tay yếu ớt của ông bà ngoại đã ngoài 70 tuổi và đứa con trai đang tuổi thiếu niên.

Không có cha, mẹ mất khả năng lao động, cả nhà chỉ dựa vào thu nhập bấp bênh của ông ngoại, người vẫn ngày ngày đi bốc vác thuê, và bà ngoại mưu sinh bằng việc hái rau dại, cào chang chang bán lấy tiền mua gạo. Giữa những gian khó tưởng chừng không lối thoát, năm 2022, Thái được Đảng ủy xã Bình Châu nhận làm “con đỡ đầu” trong chương trình “Mẹ đỡ đầu”. Nhờ đó, em có thể tiếp tục đến trường. “Nhà con nghèo, mẹ nằm liệt giường, ông bà già yếu, nhưng được các cô giúp đỡ, con thấy mình vẫn còn may mắn khi được đến trường. Con muốn học nghề, đi làm để đỡ đần ông bà và nuôi mẹ”, Thái nói, giọng nhỏ nhưng kiên nghị.

Ở xã Ngãi Giao, cô bé Lê Ngọc Như Quỳnh, học sinh lớp 5A2 Trường Tiểu học Ngãi Giao, vẫn giữ cẩn thận cuốn vở đầu tiên được “mẹ đỡ đầu” tặng. Cuốn vở ấy không chỉ để viết chữ, mà còn lưu giữ những ấm áp đầu đời của em. Cha mất vì tai nạn năm 2018, mẹ đi bước nữa, bốn anh chị em Quỳnh nương tựa vào nhau trong căn nhà cũ. Anh trai 14 tuổi nghỉ học sớm khi mới học lớp 3 để phụ giúp chăm em, chị gái lớn 16 tuổi đi làm xa, nhường giấc mơ đến lớp cho hai em nhỏ. Chỉ còn Quỳnh và người chị song sinh được tiếp tục cắp sách đến trường. “Mỗi lần mẹ đỡ đầu đến thăm, con thấy như có thêm người thân. Con muốn học thật giỏi để lớn lên giúp lại những bạn giống mình”, Quỳnh nói, mắt long lanh.

Còn em Lê Thị Thanh Ngọc (ấp Bình Đức, xã Ngãi Giao), học sinh lớp 5, Trường Tiểu học Bình Ba, cũng có câu chuyện khiến người nghe nghẹn lại. Cha mất vì tai nạn điện khi đi làm thợ hồ, mẹ làm công nhân may, một mình gánh ba con nhỏ và bố chồng 80 tuổi già yếu. Ngọc may mắn được bà Đào Thị Liên, người cùng ấp, nhận đỡ đầu, hỗ trợ chi phí học tập mỗi năm 3 triệu đồng. “Trước kia con sợ phải nghỉ học, nhưng nhờ các cô chú giúp đỡ, con có sách mới, áo mới. Con biết ơn lắm”, Ngọc nói, giọng khẽ run vì vui.

Theo bà Nguyễn Thị Thiên Mai, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Ngãi Giao, hiện toàn xã có 30 trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn đang được các cá nhân, tổ chức nhận đỡ đầu, phần lớn là trẻ mồ côi cha hoặc mẹ. Mức hỗ trợ từ 3-7 triệu đồng/năm. “Mỗi sự đỡ đầu không chỉ là khoản hỗ trợ vật chất, mà là nguồn động viên tinh thần để các em đứng dậy và tin vào cuộc sống,” bà Mai chia sẻ.

Giữa nhịp đời vội vã, những người mẹ không cùng huyết thống vẫn âm thầm gieo mầm yêu thương, như những giọt nước mát lành tưới vào tâm hồn non nớt, giúp các em vững bước hơn trên con đường đời gập ghềnh.

Từ trái tim đến trái tim

Những câu chuyện nhỏ ấy đã tạo nên sức lan tỏa lớn lao. Khi yêu thương được thể chế hóa, từ những vòng tay tự nguyện, chương trình “Mẹ đỡ đầu” trở thành một chính sách nhân văn, được chăm chút bằng cả trái tim và trách nhiệm.

Ra đời năm 2021 do Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam phát động, chương trình được Hội Liên hiệp Phụ nữ TPHCM triển khai linh hoạt, sáng tạo, lan tỏa đến từng khu phố, ấp, xóm. Không chỉ là khoản tiền hỗ trợ, đó còn là “nhịp cầu nhân ái” giúp trẻ mồ côi tìm lại điểm tựa để sống và mơ ước. Từ năm 2023, khi Nghị quyết 35/2023/NQ-HĐND TPHCM về chính sách đặc thù chăm lo trẻ mồ côi và người yếu thế được ban hành, mô hình “Mẹ đỡ đầu” có thêm cơ sở pháp lý vững chắc để mở rộng quy mô và nâng cao hiệu quả. Các hình thức hỗ trợ ngày càng đa dạng: bảo trợ đến khi trẻ đủ 18 tuổi, cấp học bổng, tặng sổ tiết kiệm, dụng cụ học tập, quần áo, sữa, tã, khám sức khỏe định kỳ, tư vấn tâm lý, hỗ trợ pháp lý… Từng cánh tay nối dài, từng tấm lòng gửi gắm, đều làm nên sức mạnh của một chính sách được vun bằng tình người. Không dừng lại ở vận động, Hội Liên hiệp Phụ nữ TPHCM còn giám sát định kỳ 6 tháng/lần, đảm bảo việc chăm lo được thực hiện đúng, đủ và nhân văn. Song song, các cấp hội phối hợp chính quyền địa phương hướng dẫn gia đình tiếp cận chính sách, giúp trẻ em yếu thế không bị bỏ lại phía sau.

Sức lan tỏa của chương trình ngày càng mạnh. Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, Hội Nữ doanh nhân TPHCM, Quỹ Khởi sự Từ Tâm, Hoa Từ Bi, Hội Phụ nữ Quân khu 7, Phụ nữ Cảnh sát biển, Cục Hậu cần - Bộ Quốc phòng… cùng hàng ngàn hội viên phụ nữ cơ sở đã đồng hành, đỡ đầu hàng trăm trẻ mồ côi, với tổng kinh phí gần 8 tỷ đồng. Ở cơ sở, các cấp hội đã vận động thêm hơn 30 tỷ đồng để tiếp sức cho chương trình.

Đồng chí Võ Ngọc Thanh Trúc, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ TPHCM, chia sẻ: “Chúng tôi xác định, mỗi “mẹ đỡ đầu” không chỉ là người hỗ trợ tài chính, mà là người bạn đồng hành, giúp các con vượt qua mất mát, có niềm tin để trưởng thành. Khi yêu thương trở thành chính sách, đó là lúc chính quyền và nhân dân cùng nhau kiến tạo những nhịp cầu nhân ái, để không ai bị bỏ lại phía sau”. Không chỉ là sự hỗ trợ vật chất, điều quý giá hơn cả là sự gắn kết và sẻ chia. Các “mẹ đỡ đầu” thường xuyên thăm hỏi, trò chuyện, động viên con trong học tập và cuộc sống. Có người còn dạy các em kỹ năng sống, cùng đọc sách, cùng nấu ăn, tạo nên mối dây tình cảm thân thương như ruột thịt.

Bà Lê Thị Thu Triển, Giám đốc Công ty TNHH Đại Hưng Phát (xã Ngãi Giao), người đang đỡ đầu 5 trẻ ở xã Ngãi Giao, tâm sự: “Tôi từng trải qua khó khăn nên hiểu cảm giác thiếu thốn tình thương, vật chất. Tôi chỉ mong các con biết rằng các con không đơn độc. Có khi chỉ một cuộc gọi hỏi han, mà các con vui mấy ngày liền. Trong khả năng của mình, tôi sẽ cố gắng giúp thêm nhiều em hơn nữa”.

Những cuộc gọi, món quà, hay đơn giản chỉ là một bàn tay nắm lấy bàn tay, tất cả đều góp thêm một hạt mầm hy vọng. Từ nghị quyết đến hành động, từ chính sách đến trái tim, chương trình “Mẹ đỡ đầu” đã và đang lan tỏa những giá trị đẹp của lòng nhân ái Việt, nơi yêu thương được nối dài bằng những vòng tay không biên giới.