Bộ luật Dân sự 2005 có hiệu lực từ tháng 7- 2006 quy định lãi suất cho vay trên thị trường không được quá 150% lãi suất cơ bản mà Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) công bố. Chính quy định này đang gây ra những khó khăn không nhỏ cho hoạt động tín dụng của các ngân hàng thương mại.
Lãi suất cơ bản được NHNN công bố hằng tháng hiện ở mức 8,25%/năm trong khi đó lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại, nhất là khối cổ phần hiện đang ở mức 11-12%/năm, có trường hợp lên tới 13%/năm.
Nếu theo quy định mới trong Bộ luật Dân sự, những trường hợp cho vay với lãi suất trên 12,375%/năm sẽ gặp rắc rối trước pháp luật. Khi tranh chấp xảy ra, các ngân hàng có thể không thu được tiền lãi từ hợp đồng tín dụng có mức lãi suất cho vay vượt quy định và thỏa thuận cho vay có thể bị vô hiệu hóa.
Theo các ngân hàng thương mại, từ năm 2002 NHNN đã thực hiện cơ chế lãi suất thỏa thuận trong hoạt động tín dụng thương mại của tổ chức tín dụng (TCTD) đối với khách hàng.
Các TCTD xác định lãi suất cho vay bằng VNĐ trên cơ sở cung - cầu vốn thị trường và mức độ tín nhiệm của khách hàng vay NHNN công bố lãi suất cơ bản nhưng với mục đích định hướng lãi suất thị trường và chỉ có ý nghĩa tham khảo đối với các TCTD khi ấn định lãi suất kinh doanh.
Thực tế lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại hiện nay được hình thành trên cơ sở lãi suất tiền gửi, chi phí huy động vốn, chi phí cho vay, thời hạn vay vốn, mức độ rủi ro của từng khoản vay… Nếu áp quy định của Bộ luật Dân sự chẳng khác nào tạo ra một khung lãi suất trần, khống chế đầu ra của các ngân hàng, đi ngược lại với chủ trương tự do hóa lãi suất mà NHNN đang thực hiện.
Hiện mỗi ngân hàng đều có hàng chục sản phẩm tín dụng khác nhau, với các kỳ hạn ngắn, trung và dài. Bộ luật Dân sự thì quy định lãi suất cho vay không được cao hơn 150% so với lãi suất cơ bản. Trong khi đó, NHNN chỉ có duy nhất một loại lãi suất cơ bản và chỉ là mức lãi suất gợi ý chứ không áp dụng cụ thể cho loại hình vay nào.
Theo các chuyên gia, quy định trên nếu áp dụng trong các giao dịch bên ngoài ngân hàng có thể góp phần hạn chế tình trạng cho vay nặng lãi trong xã hội, nhưng nếu áp dụng với lĩnh vực ngân hàng sẽ nảy sinh nhiều khó khăn cho ngân hàng, sẽ không khuyến khích các ngân hàng phát triển dịch vụ mới, nhất là ở những mảng có tỷ lệ rủi ro cao.
Theo NHNN, nếu áp dụng quy định của Bộ luật Dân sự 2005 thì NHNN phải điều chỉnh lãi suất cơ bản hiện nay từ 8,25%/năm lên tới mức 10%/năm. Nhưng điều này có thể gây nên xáo trộn thị trường tài chính - tiền tệ trong nước. Thực tế đó cần được xem xét thêm.
MINH DUNG
