Cùng một mặt hàng nhưng thời điểm làm thủ tục hải quan khác nhau là giá tính thuế khác nhau, có thể cách biệt nhau 2 hoặc thậm chí đến 30 lần, vì sao?
Một mặt hàng, 2 cách tính thuế
Làm thủ tục hải quan cho các doanh nhân.
Ông Trần Hữu Hạnh, Việt kiều Mỹ khi về Việt Nam ăn Tết, đã mua một cái võng xếp Duy Lợi, để về bên Mỹ tặng người thân. Ông mang hành lý đúng trọng lượng quy định. Khi làm thủ tục bay (chuyến bay lúc 12 giờ 45 ngày 5-3), ông Hạnh bị HQSBTSN thu 117 USD gọi là tiền thuế võng xếp Duy Lợi (!). Vì sợ trễ chuyến bay nên ông Hạnh đành trả tiền cho xong.
Ông Võ Hồng Tươi (nhà số K 21 cư xá Nguyễn Đình Chiểu phường 4 quận Phú Nhuận) lại cho biết, trước đó 10 ngày, một người thân của ông mua võng xếp Duy Lợi đem về Mỹ làm quà cũng bị đánh thuế nhưng chỉ với mức 80 USD.
Trường hợp ông Châu Hiếu Trung (nhà số 338/22B An Dương Vương phường 4 quận 5) cũng gặp tình cảnh tương tự. Ngày 13-12-2005, ông Trung đến Chi cục HQSBTSN làm thủ tục hải quan để nhận 2 máy quay camera (hiệu Sony DSR-250P/1 do Nhật sản xuất, loại băng nhỏ) do người nhà của ông từ Singapore gởi tặng.
Ông Trung làm tờ khai hàng hóa nhập khẩu (số 19530) xong, liên hệ đóng thuế và làm thủ tục nhận hàng về thì 2 nhân viên kiểm hóa của HQSBTSN không cho nhận và tạm giữ lô hàng lại chờ xin ý kiến lãnh đạo để giải quyết. Theo cán bộ Đội hàng hóa nhập (Chi cục HQSBTSN), nguyên nhân giữ hàng hóa là chờ…xây dựng giá tính thuế mới cho riêng lô hàng này. Ngày 23-12-2005, HQSBTSN thông báo áp giá tính thuế cho máy camera là 4.463 USD/cái.
Được biết, trước đó ngày 8-11-2005, cũng máy camera cùng loại, HQSBTSN đã giải quyết cho ông Lai Văn Hưng (nhà số 264/5 Cô Giang phường 2 quận Phú Nhuận) áp giá tính thuế là 150 USD/cái, qua tờ khai hải quan số 017850. Giá này căn cứ theo danh mục dữ liệu giá tại công văn số 2739/TCHQ-KTTT ngày 12-7-2005.
Điều làm ông Trung bất bình là cùng một loại hàng hóa những trường hợp của ông lại bị hải quan tạm giữ hàng để áp một mức giá tính thuế quá cao là 4.463,3USD/cái là bất hợp lý (tờ khai số 19530). Ông Trung cũng bức xúc kiểu áp giá cảm tính thiếu chính xác của HQSBTSN nên làm đơn khiếu nại lên cấp trên, thì mới đây HQSBTSN lại nâng giá camera áp thuế tăng thêm 200,3USD (4.663,3USD).
Hải quan: càng giải thích, càng mâu thuẫn
Theo Chi cục HQSBTSN, bắt đầu từ ngày 1-1-2006, Luật Hải quan có hiệu lực và theo kế hoạch chương trình hội nhập GATT, sẽ không ấn định giá cố định để tính thuế nữa, mà tính theo tờ khai giá của khách hàng và đối chiếu với tài liệu giá “bí mật” của hải quan để áp giá theo giá trị thật. Khi hàng nhập để tính thuế thì cán bộ hải quan tra danh mục giá tham khảo, mạng giá của hải quan trên internet để tính giá, thậm chí cử cán bộ ra thị trường để dò tìm giá.
Các hàng phi mậu dịch (quà biếu) giá trị không lớn nhưng lại đa dạng về chủng loại nên việc tra cứu từng mặt hàng mất nhiều thời gian, cập nhật từng thời điểm nên xảy ra tình trạng chênh lệch là điều không tránh khỏi. Nếu không đồng ý với mức giá áp thuế của hải quan thì khách hàng phải có những bằng chứng để chứng minh giá do khách hàng khai báo là đúng. Một điều mâu thuẫn là khách hàng chứng minh đúng cũng bị hải quan bác bỏ nếu như giá bán theo chương trình khuyến mãi, giảm giá, các hàng triển lãm bán lại, hay giá mua do mối quan hệ đặc biệt có được.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, ngày 14-12-2005, (sau 1 ngày tạm giữ hàng của ông Trung và trước ngày Luật Hải quan có hiệu lực), Chi cục Hải quan sân bay Tân Sơn Nhất có công văn báo cáo Phòng Trị giá tính thuế-Cục Hải quan TP để nghiên cứu báo cáo lãnh đạo Cục Hải quan đề xuất Tổng cục Hải quan xem xét, sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền vì theo Chi cục HQSBTSN danh mục dữ liệu giá theo Quyết định số 2739TCHQ.KTTT ngày 12-7-2005 quy định khung giá máy quay camera đã…quá lạc hậu.
Trả lời vấn đề này, ngày 16-12-2005, Phòng Trị giá tính thuế có văn bản đề nghị Chi cục HQSBTSN tiến hành xây dựng khung giá tính thuế cho mặt hàng máy quay camera và phải báo cáo về Phòng Trị giá tính thuế để tập hợp trình lãnh đạo Cục Hải quan TPHCM ban hành danh mục dữ liệu giá áp dụng chung cho toàn Cục Hải quan. Tuy nhiên, HQSBTSN chưa có báo cáo về cách thức xây dựng khung giá loại hàng máy camera mới và Cục Hải quan chưa ban hành quy định thì HQSBTSN đã vội tự ý áp giá cho khách hàng (đã nhập hàng vào thời điểm trước đó) là chưa đúng quy định theo pháp luật nên phát sinh khiếu nại.
Bà Bùi Ngọc Ánh, Phó Đội trưởng Đội Hàng hóa nhập-Chi cục HQSBTSN cho biết, việc xác định giá là vấn đề phức tạp, mất nhiều thời gian và phụ thuộc rất nhiều vào trình độ, khả năng và cả đạo đức nghề nghiệp. Từ khi áp dụng phương thức tính thuế mới tại Chi cục HQSBTSN đã phát sinh nhiều khiếu nại từ phía người dân.
Còn việc tăng giá tính thuế sau khi ông Trung khiếu nại, theo bà Ánh giải thích là do trước đó ghi…nhầm (!?), đúng giá áp thuế cho hàng máy camera của ông Trung phải là 4.663,3USD/cái. Bà Ánh cho biết, vì sao áp giá thuế khi chưa được Cục Hải quan ban hành và trước ngày Luật Hải quan có hiệu lực thì vượt thẩm quyền của bà, đơn khiếu nại của ông Trung đang được Cục Hải quan TP xem xét giải quyết (?).
TRẦN THANH
