Bài 1: Tiến độ chậm, thực hiện chắp vá

Hệ thống thoát nước bị bồi lắng, thoát nước chậm là một trong những nguyên nhân gây ngập tại TPHCM. Vì vậy, công tác nạo vét, khơi thông dòng chảy là giải pháp chống ngập hiệu quả nhất hiện nay. Tuy nhiên, trên thực tế, công tác duy tu nạo vét kênh rạch hiện nay chậm và chưa hiệu quả, cho dù mỗi năm TPHCM phải chi hàng chục tỷ đồng ngân sách.

• Thực hiện tủn mủn!

Thạc sĩ Hồ Long Phi (Bộ môn Kỹ thuật tài nguyên nước Trường ĐH Bách khoa TPHCM) khẳng định: Nếu TPHCM làm tốt công tác nạo vét kênh rạch, khơi thông dòng chảy, có thể giải quyết được từ 30% đến 40% tình trạng ngập nước hiện nay. Ông dẫn chứng, năm 2005, ngành chức năng chỉ nạo vét một đoạn kênh Tân Hóa - Lò Gốm (quận 6) nhưng mực nước ở khu vực cầu rạch Ông Buông đã giảm 1 tấc.

Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia thoát nước tại TPHCM, thời gian qua số kênh rạch nạo vét phát huy được tác dụng của nó chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Hàng chục dự án đã được ghi vốn nhưng thực hiện một cách “rùa bò”. Cụ thể như các rạch Bà Bướm (quận 7), rạch Môn, rạch Chín Xiểng (Gò Vấp)… có khối lượng nạo vét không nhiều nhưng 1 năm qua vẫn chưa thực hiện xong. Riêng dự án “Nạo vét kênh Tân Hóa - Lò Gốm” (quận 6), từ năm 2004 đến nay vẫn chưa thực hiện xong công tác giải tỏa.

Một thực tế khác là nhiều tuyến kênh rạch như Miếu Nổi, Cầu Sơn, Tân Hóa, Hàng Bàng do không được nạo vét thường xuyên nên cản trở dòng chảy và ô nhiễm môi trường. Chỉ khi bị dân kêu quá mới nạo vét theo kiểu chắp vá. Kênh Tân Hóa (đoạn từ đường Đồng Đen đến cầu rạch Ông Buông) dài đến 5km nhưng chỉ thực hiện nạo vét 120m, còn chia thành 10 khúc nhỏ, mỗi khúc chỉ 10m thì làm sao phát huy được tác dụng. Còn rạch Bàu Trâu “cỏ mọc đến mức lội trên cỏ để qua bờ kênh bên kia cũng không ướt chân” (theo phản ánh của cư dân địa phương-PV), vậy mà các cơ quan chức năng chỉ cho vớt rác (!)

• Đâu là nguyên nhân?

Công ty Thoát nước đô thị TPHCM cho rằng: Thủ tục thực hiện dự án nạo vét kênh rạch hiện nay lắm nhiêu khê. Nào là lập dự án đầu tư, khảo sát, thiết kế (trình duyệt) rồi thẩm định, đấu thầu… nên không ít dự án cả năm trời vẫn chưa xong thủ tục! Ngoài ra, nguồn vốn mà ngân sách thành phố đầu tư cho công tác nạo vét còn quá ít so với yêu cầu thực tế.

Trong năm 2005, công tác duy tu nạo vét hệ thống thoát nước (gồm nạo vét, sửa chữa cống, kênh, rạch, cửa xả…) do công ty thực hiện khoảng 82 tỷ đồng. Trong đó, kinh phí duy tu nạo vét kênh rạch khoảng 15 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với yêu cầu thực tế. Số tiền 163 tỷ đồng mà UBND TPHCM đầu tư cho công tác duy tu nạo vét cống, kênh rạch… (trong đó, kênh rạch chiếm khoảng 50%) trong năm 2006 với mục đích dần cải thiện môi trường, giảm ngập trong mùa mưa đến nay cũng chỉ mới sử dụng khoảng 6,4 tỷ đồng.

Đó là chưa kể, các thiết bị chuyên ngành phục vụ công tác nạo vét kênh rạch thoát nước còn thiếu, chủ yếu thực hiện thủ công nên năng suất không cao. Ngoài ra, Sở GTCC TPHCM vẫn còn thờ ơ trong việc kiểm tra, giám sát công tác duy tu nạo vét kênh rạch mà để các đơn vị thực hiện báo cáo.

Phát biểu tại cuộc họp mới đây về tiến độ thực hiện các dự án nạo vét kênh rạch, ông Trần Quang Phượng, Giám đốc Sở GTCC TPHCM, cho rằng: Một trong những nguyên nhân khiến tiến độ thực hiện các dự án nạo vét kênh rạch quá chậm chạp do công tác tham mưu của các phòng chức năng của sở quá thụ động.

Nhiều dự án khi các đơn vị đi khảo sát mới phát hiện các khó khăn nhưng cũng không chủ động báo cáo lãnh đạo sở để tháo gỡ mà đợi đến hỏi mới trả lời. Ngoài ra, theo một lãnh đạo Công ty Thoát nước đô thị TPHCM, có một nghịch lý nữa trong việc xác định khối lượng để nạo vét, nhiều đoạn kênh rạch bị bồi lắng nhưng khi Công ty Thoát nước đô thị TPHCM đề xuất cần phải được nạo vét, lại không được chấp thuận vì cho là chưa cần thiết hoặc phải chờ… dự án.

VÂN ANH - HỒ THU