Không còn nằm trong tháp ngà, sách bây giờ đã trở về vị trí của mình là một món hàng hóa dù vẫn được coi là “hàng hóa đặc biệt”. Và cũng như các loại hàng hóa khác, sách cũng phải chấp nhận những quy luật của kinh tế thị trường trong đó khâu tiếp thị, quảng bá sách luôn giữ một vai trò quan trọng trong việc đưa sách đến tay bạn đọc.
Từ nội dung...
Tạo ấn tượng từ cái nhìn đầu tiên là một trong những cách thức tiếp thị sách hiệu quả. Ảnh: T.V.
Giữa thời điểm bạn đọc trong nước đang náo nức chờ đợi tập cuối bộ sách Harry Potter, nhà văn Lý Lan và NXB Trẻ đã chớp thời cơ tung ra cuốn sách Tám Harry Potter.
Sách có nội dung khá đơn giản, chỉ xoay quanh việc Lý Lan kể chuyện dịch sách ra sao, vất vả thế nào, nhưng có một điều quan trọng là với tư cách người dịch sang tiếng Việt đầu tiên trọn bộ 7 cuốn Harry Potter, Lý Lan sẽ trình bày suy đoán trước diễn biến của câu truyện trong tập cuối cùng (lúc đó chưa xuất bản), chính vì bắt đúng sự tò mò mà sách bán rất chạy.
Bên cạnh việc dựa vào những tác phẩm nổi tiếng, để thu hút bạn đọc, những người làm sách bây giờ cũng phải có khả năng đọc được nhu cầu của bạn đọc. Cuốn hồi ký của bà thượng nghị sĩ và là cựu đệ nhất phu nhân Mỹ Hillary Clinton vốn đậm màu sắc chính trị những tưởng sẽ khó lòng thu hút bạn đọc lại trở thành một một cuốn sách ăn khách tại Việt Nam.
Những câu truyện của một nhân vật vẫn đang là tâm điểm tại Mỹ (bà Hillary đang tranh cử chức vụ tổng thống Mỹ), câu chuyện gia đình nhân vật quyền lực nhất thế giới một thời đã bắt đúng mạch nhu cầu tò mò của người đọc.
Cũng như vậy, khi Việt Nam rầm rộ gia nhập WTO, hàng loạt cuốn sách về đề tài này như Thế giới phẳng, Chiếc Lexus và cây ô liu, Học làm giàu thời WTO... thi nhau ra mắt và đương nhiên đều nhanh chóng giành được thành công về mặt doanh thu.
Tuy nhiên, chính trong mảng sách văn học vốn được coi là “cao cấp” trong thị trường văn hóa phẩm mới khẳng định được tính chuyên nghiệp của những nhà làm sách. Thay vì chạy theo nhu cầu bạn đọc như trước nay, trong mảng sách văn học tình hình đang diễn ra ngược lại.
Đơn cử như cơn sốt hồi ký của Lê Vân, Hillary hay trào lưu văn chương mang đậm tính triết lý kiểu Nhật của Murakami, Banana hoặc gần đây nhất là việc xuất bản sách mạng nổi tiếng đã cho thấy khả năng tạo thị hiếu đọc của các nhà làm sách hiện nay…
Những tác phẩm này được quảng cáo rầm rộ bằng nhiều phương tiện truyền thông như báo viết, báo hình đến các hoạt động hội thảo, giao lưu gây nên tâm lý hiếu kỳ nơi bạn đọc. Nhiều người đã ví von sự thành công trong tiếp thị sách văn học hiện nay cũng giống thành công của tiếp thị hàng tiêu dùng khi đã thuyết phục được người mua bỏ tiền ra mua những thứ đôi khi chưa thực sự cần thiết.
... Đến hình thức
Cũng như mọi loại hàng hóa khác, để quảng cáo hiệu quả, tạo ấn tượng với bạn đọc ngay cái nhìn đầu tiên, các loại sách bây giờ đã rất quan tâm đến hình thức bên ngoài. Có nhiều cách để gây ấn tượng, từ những trang bìa đầy gợi cảm như các tác phẩm Lụa (NXB Văn học và Nhã Nam), Giường (NXB Hội Nhà văn và Công ty sách Bách Việt) đến những cái tít ấn tượng kiểu Chuyện tình một đêm, Xin lỗi em chỉ là con đĩ, Hễ sướng thì hét lên…
Tuy nhiên, hình thức gây sốc cũng là con dao hai lưỡi, các tác phẩm trên ngoài việc gây ấn tượng ban đầu còn phải đi kèm một nội dung phù hợp. Ngược lại, những hình bìa, những cái tít khêu gợi trí tò mò của bạn đọc sẽ trở thành phản cảm nếu chỉ để câu khách. Những tác phẩm như vậy sẽ mau chóng bị đào thải trong một thị trường mà không chỉ nhà làm sách mà cả bạn đọc cũng đang ngày càng trở nên nhạy cảm hơn.
Dù vẫn còn rất nhiều điều vướng mắc như tình trạng sách lậu, bản quyền nhưng có một điều không thể phủ nhận là thị trường sách Việt Nam đang ngày càng trở nên chuyên nghiệp hơn. Sự chuyên nghiệp đó được khẳng định rõ ràng nhất từ các hoạt động quảng bá sách đang đem lại cho bạn đọc trong nước những sự lựa chọn ngày càng trở nên đa dạng cả về nội dung lẫn hình thức.
Tường Vy
