Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VIII họp tại Hà Nội từ ngày 28-6 đến ngày 1-7-1996. Đồng chí Tổng Bí thư Đỗ Mười thay mặt Ban Chấp hành Trung ương trình bày Báo cáo của Ban Chấp hành TƯ Đảng về các văn kiện trình Đại hội VIII với tiêu đề: “Tiếp tục sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh, vững bước đi lên CNXH”.

Tổng kết thành tựu 10 năm đổi mới, Đại hội chỉ rõ: Công cuộc đổi mới trong 10 năm đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa rất quan trọng. Nhiệm vụ do Đại hội VII đề ra cho 5 năm 1991-1995 đã được hoàn thành về cơ bản. Đại hội VIII của Đảng cũng nêu lên những bài học chủ yếu, mục tiêu đến năm 2000 và năm 2020; phương hướng, nhiệm vụ kế hoạch 5 năm 1996-2000 là: tập trung mọi lực lượng, tranh thủ thời cơ; vượt qua thử thách, đẩy mạnh công cuộc đổi mới một cách toàn diện và đồng bộ, tiếp tục phát triển nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, phấn đấu đạt và vượt mục tiêu được đề ra trong chiến lược ổn định và phát triển kinh tế-xã hội đến năm 2000.

Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Trung ương Đảng gồm 170 đồng chí. Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã bầu Bộ Chính trị gồm 19 đồng chí. Đồng chí Đỗ Mười được bầu làm Tổng Bí thư của Đảng. Các đồng chí Nguyễn Văn Linh, Phạm Văn Đồng, Võ Chí Công được suy tôn làm Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII.

Sau Đại hội VIII, đất nước có nhiều thuận lợi, nhưng cũng gặp nhiều khó khăn. Chỉ đạo triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội VIII, trong bối cảnh quốc tế và trong nước có những biến động, khó khăn mới, Ban Chấp hành Trung ương đã tổ chức nhiều hội nghị và ra nghị quyết lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, cụ thể.

Đặc biệt, Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương họp từ ngày 22 đến 29-12-1997 đã tiếp tục cụ thể hóa Nghị quyết của Đại hội VIII; đồng thời xem xét và quyết định nhân sự cao cấp của Đảng. Hội nghị đã tập trung thảo luận 11 vấn đề do đồng chí Tổng Bí thư Đỗ Mười nêu. Trọng tâm là phát huy nội lực, mở rộng hợp tác quốc tế; cần kiệm để công nghiệp hóa; thực hiện quyền làm chủ của nhân dân; khắc phục tình trạng suy thoái của một bộ phận cán bộ, đảng viên…

Hội nghị đánh giá cao công lao của các đồng chí Nguyễn Văn Linh, Phạm Văn Đồng, Võ Chí Công và chấp thuận đề nghị của các đồng chí để các đồng chí được kết thúc nhiệm kỳ Cố vấn Ban Chấp hành TƯ. Hội nghị biểu dương công lao của các đồng chí Đỗ Mười, Lê Đức Anh, Võ Văn Kiệt và chấp thuận đề nghị của các đồng chí xin rút khỏi Bộ Chính trị. Ban Chấp hành Trung ương suy tôn 3 đồng chí làm Cố vấn Ban Chấp hành TƯ. Đồng chí Lê Khả Phiêu được bầu làm Tổng Bí thư.