Xây dựng xã hội an toàn, công bằng và hạnh phúc
Trong những định hướng phát triển mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, phồn vinh không chỉ là tăng trưởng kinh tế, mà là khả năng kiến tạo một xã hội an toàn, công bằng và hạnh phúc cho tất cả mọi người, không để ai bị bỏ lại phía sau. Thông điệp này đặc biệt có ý nghĩa với TPHCM - siêu đô thị đang đối mặt với khoảng cách giàu - nghèo, áp lực về nhà ở, y tế, giáo dục.
Nhiều quốc gia phát triển từng trả giá đắt vì coi nhẹ yếu tố công bằng xã hội. Với TPHCM, mục tiêu “phồn vinh bao trùm” đòi hỏi chính sách đô thị nhân văn: phát triển nhà ở xã hội bền vững, mở rộng y tế - giáo dục công chất lượng cao đến vùng ven, tăng không gian xanh, phúc lợi công cộng và tiếp cận văn hóa, thể thao, sáng tạo cho mọi người.
Tổng Bí thư đã khẳng định, thành phố phải là nơi “đáng sống”, nơi mỗi người dân được chăm lo toàn diện về sức khỏe, giáo dục, môi trường sống và an toàn. Khái niệm “đáng sống” không phải khẩu hiệu, mà là hệ tiêu chí đòi hỏi đầu tư bền bỉ và chiến lược rõ ràng. TPHCM dù sôi động nhưng đang đối mặt với ùn tắc, ngập nước, ô nhiễm không khí, thiếu mảng xanh và căng thẳng tâm lý đô thị.
Để phát triển theo mô hình “đô thị của con người”, cần chuyển từ chỉ số kinh tế sang chỉ số hạnh phúc; từ ưu tiên xe cơ giới sang giao thông công cộng và đường đi bộ; từ bê tông hóa sang “đô thị sinh thái”. Seoul (Hàn Quốc) từng phá bỏ cao tốc Cheonggyecheon để phục hồi dòng suối tự nhiên, từ đó hồi sinh không gian công cộng và tăng chỉ số hạnh phúc.
TPHCM hoàn toàn có thể học hỏi cho các tuyến kênh như Nhiêu Lộc - Thị Nghè, rạch Lò Gốm hay khu Thủ Thiêm - Cát Lái. Phát triển toàn diện con người phải là mục tiêu kiên định, gắn chặt tăng trưởng với công bằng xã hội và chất lượng sống. Đô thị không chỉ là nơi của các tòa nhà cao tầng, mà là nơi sống, làm việc, học tập và mơ ước của hàng chục triệu người, đặc biệt là giới trẻ và người lao động.
Việc hợp nhất các địa phương là cơ hội kết nối đa dạng văn hóa, con người và năng lực sáng tạo. TPHCM cần phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo lấy con người làm trung tâm, với mạng lưới đại học, viện nghiên cứu và khởi nghiệp làm nòng cốt. TP Thủ Đức hoàn toàn có thể trở thành “Silicon Valley” của Việt Nam nếu xây dựng mô hình giáo dục, nghiên cứu, doanh nghiệp như Stanford (Mỹ) hay Tsukuba (Nhật Bản). Bình Dương cũng có thể trở thành trung tâm sáng tạo phía Nam nếu gắn kết hiệu quả giữa giáo dục, công nghiệp và khởi nghiệp.
Thể chế vì con người
Khi Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Phồn vinh không chỉ là tăng trưởng kinh tế, mà là khả năng kiến tạo một xã hội an toàn, công bằng và hạnh phúc”, đó không chỉ là một thông điệp chính trị mà là chỉ dẫn chiến lược để xây dựng hệ giá trị phát triển mới - bắt đầu từ thể chế. Thể chế không chỉ là luật hay bộ máy, mà là cách xã hội được tổ chức và vận hành.
Một đô thị mở rộng với hơn 20 triệu dân không thể phát triển bằng tư duy cũ. TPHCM cần một thể chế vùng hiện đại, đa trung tâm, tích hợp số hóa - nơi chính quyền linh hoạt, minh bạch và sáng tạo trong quản trị. Tuy nhiên, thể chế ấy phải mang bản sắc.
Không có một thành phố đáng sống nếu đánh mất ký ức, văn hóa và linh hồn đô thị. Sự đa dạng của TPHCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu là tài sản quý giá: từ chiều sâu lịch sử của Sài Gòn - Gia Định, sức sống công nghiệp của Bình Dương đến di sản biển cảng của Vũng Tàu. Nếu được phát huy đúng cách, mỗi vùng có thể trở thành một cực phát triển đặc sắc về kinh tế, du lịch, sáng tạo và chất lượng sống.
Thế giới đã chứng minh, thể chế hiện đại và văn hóa bản địa có thể song hành. Copenhagen (Đan Mạch) trở thành đô thị xanh công nghệ cao mà không mất bản sắc. Kyoto (Nhật Bản) gìn giữ di sản ngàn năm giữa làn sóng toàn cầu hóa. TPHCM cũng có thể như vậy, nếu phát triển vì con người, lấy văn hóa làm nền và đổi mới thể chế để lan tỏa giá trị Việt.
Với quyết định hợp nhất lịch sử và định hướng rõ ràng từ Trung ương, TPHCM đang bước vào chương mới - không chỉ mở rộng địa lý mà còn nâng tầm tư duy phát triển. Từ trung tâm kinh tế trở thành đô thị đáng sống; từ tăng trưởng thuần túy sang phát triển bao trùm; từ quản lý hành chính sang kiến tạo hạnh phúc. Nếu giữ vững tầm nhìn này, TPHCM không chỉ là đô thị lớn nhất cả nước, mà còn là biểu tượng phát triển toàn diện và giàu bản sắc trong kỷ nguyên mới.
