Sau khi Thủ tướng đồng ý tạm dừng đầu tư xây dựng cảng Kê Gà, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã giao Bộ Công thương chỉ đạo Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) nghiên cứu lập phương án vận tải đáp ứng yêu cầu khai thác sản xuất cho các dự án bauxit Tân Rai và Nhân Cơ cả trước mắt và lâu dài, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong quý 2-2013. Trong thời gian đó, dư luận có nhiều ý kiến đề nghị xem lại hiệu quả của các dự án bauxit đang triển khai. Vinacomin vừa có văn bản cung cấp các thông tin liên quan đến vấn đề này. SGGP trích đăng những thông tin chính từ văn bản trên.
- Dừng cảng Kê Gà không ảnh hưởng đến 2 dự án bauxit - alumin
Trong văn bản này, tập đoàn nêu rõ đề nghị tạm dừng đầu tư xây dựng dự án cảng Kê Gà đã được tập đoàn cân nhắc một cách thận trọng, đặc biệt là với sự tư vấn của Tổng Công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI).
Theo tập đoàn này, dự án đầu tư xây dựng cảng Kê Gà được lập với quy mô công suất năm 2015: 3,5 triệu tấn/năm; năm 2020: 17,5 triệu tấn/năm. Trong quá trình thực hiện quy hoạch bauxit trên, cho đến nay mới chỉ có 2 dự án thử nghiệm được đầu tư xây dựng theo quy hoạch là dự án Tân Rai - Lâm Đồng (công suất 650.000 tấn alumin/năm) và dự án Nhân Cơ - Đắk Nông (cùng công suất 650.000 tấn alumin/năm) do Vinacomin là chủ đầu tư. Nhà máy alumin Tân Rai cuối năm 2012 đã chạy thử và ra sản phẩm alumin. Nhà máy alumin Nhân Cơ dự kiến giữa 2014 sẽ ra sản phẩm.
Các dự án sản xuất hydroxit nhôm, alumin, điện phân nhôm khác đều không được đầu tư theo đúng tiến độ dự kiến trong quy hoạch, một phần do kinh tế thế giới suy thoái, nhu cầu tiêu thụ khoáng sản và giá khoáng sản giảm thấp, mặt khác do các vấn đề phức tạp về công nghệ, kỹ thuật, môi trường khi đầu tư xây dựng các dự án này, nên Chính phủ đã chỉ đạo rà soát, điều chỉnh quy hoạch bauxit cho phù hợp.
“Dự án xây dựng cảng Kê Gà được lập, trong bối cảnh không có cảng nào phục vụ cho việc xuất nhập hàng hóa tại khu vực Bình Thuận. Đến thời điểm hiện nay, Bình Thuận có cảng Vĩnh Tân và đang chuẩn bị lập dự án xây dựng cảng trung chuyển than cho khu vực phía Nam thì việc dừng xây dựng cảng Kê Gà là hợp lý và phù hợp với quy hoạch của Chính phủ. Bên cạnh đó, trên thực tế, đến năm 2020 lượng hàng hóa thông qua cảng Kê Gà chỉ khoảng 2,5 triệu tấn/năm, thấp hơn rất nhiều so với lượng hàng hóa theo dự án cảng đã được phê duyệt.
Với lượng hàng hạn chế như vậy, việc sử dụng các cảng hiện có hiệu quả hơn so với đầu tư xây dựng cảng mới. Đây là nguyên nhân dẫn đến đề xuất tạm dừng đầu tư xây dựng cảng Kê Gà của Vinacomin. Đề xuất này đã được các bộ KH-ĐT, GTVT, Công thương thẩm định, báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý”, tập đoàn nêu rõ.
Cũng theo Vinacomin, việc dừng đầu tư dự án cảng Kê Gà hoàn toàn không ảnh hưởng đến 2 dự án bauxit - alumin đã và đang đầu tư vì trong giai đoạn đầu, khối lượng sản phẩm cần thông qua cảng của 2 dự án này còn thấp nên Vinacomin thực hiện phương án thuê cảng tại khu vực Thị Vải - Cái Mép (cảng Gò Dầu, cảng Phú Mỹ…). Còn về lâu dài, Vinacomin đang phối hợp với TEDI nghiên cứu lựa chọn quy mô và địa điểm xây dựng cảng phù hợp với quy hoạch phát triển bauxit - nhôm, quy hoạch titan và kinh tế khu vực.
Kiểm tra lại hiệu quả kinh tế dự án Nhân Cơ
Giải thích một số ý kiến chuyên gia phản biện lập luận rằng dự án Tân Rai - Lâm Đồng đi vào vận hành thì không có hiệu quả kinh tế, tạo thêm gánh nặng cho Vinacomin, tập đoàn này cho rằng, khi lập dự án thử nghiệm bauxit Tân Rai - Lâm Đồng là có hiệu quả kinh tế. Song ở thời điểm hiện nay, do kinh tế thế giới suy giảm và giá các mặt hàng khoáng sản trong đó có alumin cũng giảm theo dẫn đến giảm hiệu quả kinh tế của dự án. Vì thế, Vinacomin sẽ đề xuất với Chính phủ một số cơ chế chính sách trong giai đoạn đầu của dự án để tăng tính hiệu quả.
Đến nay, dự án Tân Rai - Lâm Đồng đã hoàn thành đầu tư, nhà máy alumin của dự án đang trong giai đoạn chạy thử, ngày 26-12-2012 đã có sản phẩm alumin đầu tiên, kết quả phân tích bước đầu cho thấy chất lượng sản phẩm alumin đạt yêu cầu theo hợp đồng EPC đã ký kết. Hiện nay tập đoàn đang tích cực chỉ đạo việc hoàn thiện quá trình chạy thử để đưa nhà máy vào sản xuất trong quý 2-2013.
“Sẽ không công bằng nếu đánh giá hiệu quả kinh tế dự án chỉ căn cứ vào hiệu quả kinh tế đơn thuần của dự án đối với chủ đầu tư mà không tính đến hiệu quả kinh tế - xã hội lan tỏa, cũng như ý nghĩa chính trị, an ninh quốc phòng của dự án đối với địa phương và khu vực Tây Nguyên. Dự án sẽ thu hút khoảng 1.500 lao động địa phương, có đóng góp cho ngân sách trung ương và địa phương, tạo điều kiện phát triển công nghiệp hỗ trợ cũng như hạ tầng kỹ thuật, văn hóa xã hội cho địa phương và khu vực”, tập đoàn nêu rõ.
Về ý kiến cho rằng với rủi ro lớn về hiệu quả kinh tế thì chỉ nên thí điểm dự án Tân Rai (đã hoàn thành đầu tư), có thể xem xét dừng dự án Nhân Cơ lại, tập đoàn này nêu rõ, Nhà máy alumin Nhân Cơ được khởi công ngày 28-2-2010, hiện nay đã triển khai thực hiện 72/73 hạng mục, toàn bộ thiết bị chủ yếu đã tập kết đến chân công trình, nhà thầu đang tiến hành lắp đặt thiết bị, khối lượng hoàn thành đạt khoảng 51%.
“Dự kiến hoàn thành đầu tư nhà máy và có sản phẩm vào giữa năm 2014, vì vậy, việc dừng dự án Nhân Cơ trong bối cảnh hiện nay là không thực tế. Vì cũng như các dự án đầu tư khác, hiệu quả dự án đã lập phụ thuộc chủ yếu vào biến động của giá thành và đặc biệt là giá bán trong tương lai. Hiện nay, Vinacomin đang rà soát, cập nhật và tính toán lại tổng mức đầu tư, kiểm tra lại hiệu quả kinh tế thuần túy cũng như hiệu quả kinh tế - xã hội tổng hợp của dự án”, Vinacomin nêu quan điểm.
| |
PHAN THẢO
