Theo quy định của khoản 2, Điều 45 Luật Lý lịch tư pháp, cá nhân nộp tờ khai yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp và các giấy tờ kèm theo tại Sở Tư pháp nơi thường trú; trường hợp không có nơi thường trú thì nộp tại Sở Tư pháp nơi tạm trú; trường hợp cư trú ở nước ngoài thì nộp tại Sở Tư pháp nơi cư trú trước khi xuất cảnh. Thủ tục yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp hiện có mẫu số 1 và mẫu số 2 (liên quan đến tố tụng). Trong khi mẫu số 1 cho phép thân nhân là cha, mẹ, vợ, chồng, con được nộp thay thì mẫu số 2 bắt buộc người có yêu cầu phải trực tiếp đi nộp hồ sơ tại Sở Tư pháp, đồng thời cũng không cho phép được ủy quyền cho người thân tại Việt Nam đến Sở Tư pháp nộp thay.
Quy định này đối với người Việt Nam đang học tập, làm việc tại nước ngoài gặp nhiều khó khăn, vướng mắc vì có nhiều trường hợp không thể về Việt Nam thực hiện thủ tục này, qua đó làm chậm trễ thời gian xin cấp gia hạn visa của nước sở tại. Mặt khác, nếu phải về Việt Nam để thực hiện thủ tục này sẽ tốn kém chi phí và thời gian không cần thiết, ảnh hưởng đến việc học tập, lao động ở nước ngoài.
Từ ý kiến phản ánh của người dân về những khó khăn, vướng mắc nêu trên, Phòng Lý lịch tư pháp (Sở Tư pháp TPHCM) đã có kiến nghị cần điều chỉnh, sửa đổi Luật Lý lịch tư pháp theo hướng bỏ quy định cấp phiếu lý lịch tư pháp mẫu số 2, chỉ cấp mẫu này cho cơ quan tiến hành tố tụng và cho cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội có yêu cầu. Các trường hợp đang học tập, làm việc ở nước ngoài chỉ quy định cấp mẫu số 1, nhằm tránh tình trạng lạm dụng của các cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài. Trong khi chờ quy định trên được sửa đổi, Sở Tư pháp TPHCM nhận thấy kiến nghị của người dân cho phép người Việt Nam đang học tập, làm việc ở nước ngoài có thể khai mẫu và gửi yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp mẫu số 2 kèm các giấy tờ liên quan qua bưu điện trực tiếp cho Sở Tư pháp TPHCM là hợp lý và đã triển khai.
Sau khi nhân được hồ sơ, Sở Tư pháp TPHCM sẽ liên lạc với thân nhân của người yêu cầu tại Việt Nam đến nộp lệ phí. Khi có kết quả giải quyết hồ sơ, Sở Tư pháp TPHCM sẽ gửi trực tiếp cho người yêu cầu tại nước ngoài qua đường bưu điện. Cách làm này giúp giảm chi phí, đơn giản hóa thủ tục cho người dân và rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ trong lĩnh vực tư pháp hiện đang quá tải tại TPHCM, có tháng tiếp nhận, giải quyết hàng ngàn hồ sơ.
HOÀI NAM
