Thoạt đầu, khi tin về vụ tấn công nhà tù và chiếm tòa thị chính thị trấn Aadijan mới được chuyền đi, ở các nước SNG có nhiều người cho rằng “có bàn tay của Hồi giáo cực đoan” và “mang dáng dấp của Taliban”.
Nhưng với những diễn biến tiếp theo và khi có điều kiện nhìn nhận rõ hơn vấn đề, lời đáp cho câu hỏi “Ai đứng sau các vụ nổi lọan ở Uzbekistan” được chuyển sang hướng khác.
Tổng thống Uzbekistan Karimov khẳng định “đây không phải là các vụ bạo lọan mang tính bộc phát ngẫu nhiên. Đây là âm mưu có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trong khỏang thời gian từ 3-6 tháng”.
Nguồn tin của Bộ Nội vụ Uzbekistan cho rằng “cuộc nổi loạn ở Andijan cũng có thể là một phần do Mỹ đạo diễn. Ngay các nhà phân tích phương Tây cũng cho rằng mặc dù Mỹ không ủng hộ các nhóm vũ trang Hồi giáo, song diễn biến của vụ việc cũng tạo thuận lợi cho việc lôi kéo các phe phái đối lập ở Uzbekistan.
Tình hình ở Uzbekistan vẫn chưa yên tĩnh.
Ngày 15-5, giám đốc cơ quan an ninh Liên bang Nga N.Patrushev cáo buộc rằng các cơ quan tình báo Mỹ và Saudi Arabia đang nỗ lực thông qua các tổ chức phi chính phủ nhằm thay đổi chế độ chính trị ở các nước SNG. Theo mạng tin Stratfor thì Maxcơva tin rằng các cơ quan tình báo Saudi Arabia mới là tác nhân chính chịu trách nhiệm tổ chức các sự kiện xảy ra ở Audijan.
Theo nguồn tin của chính phủ Nga, thì Mỹ và Saudi Arabia muốn lập nên ở Uzbekistan một nhà nước Hồi giáo thân Mỹ theo kiểu như Saudi Arabia, Pakistan, Afghanistan. Nếu vụ lật đổ thành công, Mỹ sẽ có một chuỗi các nước Hồi giáo thân Mỹ kéo dài từ vịnh Batư tới tận biên giới Nga và Trung Quốc.
Các nhà quan sát đều thừa nhận là lúc mới bùng nổ bạo loạn, nếu tổng thống Karimov chần chừ do dự như những người cầm quyền ở Gruria, Ucraina, Kyrgyztan thì phái nổi loạn đã lôi kéo được đông đảo quần chúng tạo nên làn sóng biểu tình và bạo lực toàn quốc.
Điều bất ngờ lớn nhất là khi vừa mới xảy ra sự kiện, tổng thống Uzbekistan đã lập tực chỉ đạo thẳng tay dập tắt các hành vi bạo loạn.
Tình hình ở Uzbekistan vẫn còn diễn biến phức tạp, căng thẳng, với những mưu toan, ý đồ không chỉ các phe phái bên trong mà cả các thế lực từ bên ngoài.
Tường Vân
