Chưa bao giờ và cũng chưa khi nào đội ngũ ca sĩ lại phát triển nhanh chóng về số lượng như lúc này. Ca sĩ mới “mọc” lên như nấm sau mưa, nhiều người còn đưa ra hình ảnh so sánh “bây giờ ca sĩ nhiều hơn khán giả”. Nhưng cũng nhiều người nhận xét, thực chất phần đông ca sĩ mới chưa có khả năng làm ca sĩ!
- Không thầy đố mày làm nên
Câu châm ngôn xưa vẫn mãi có giá trị theo thời gian. Điểm lại những gương mặt ca sĩ nổi bật thuộc hàng diva, hàng “sao” hiện nay để thấy rõ vấn đề này.
Trước kia các ca sĩ Thanh Hoa, Ngọc Tân, Thu Hiền… rồi đến thế hệ Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh... đều được đào tạo thanh nhạc chính quy.
Lớp sao hiện nay được công chúng hâm mộ như Mỹ Tâm, Mỹ Lệ cũng tốt nghiệp thanh nhạc tại nhạc viện. Đàm Vĩnh Hưng, Quang Dũng, Đan Trường, Hồng Ngọc, Tuấn Hưng, Hồ Ngọc Hà, Đức Tuấn… dù không qua trường lớp chính quy, nhưng ai cũng “thọ giáo” một đến hai giáo viên dạy thanh nhạc. Đi hát đều đặn, tiền cát xê thuộc hàng nhất nhì, show diễn liên tục, nhưng họ đều cố gắng dành thời gian cho việc học và luyện thanh.
Đàm Vĩnh Hưng cho biết, anh vẫn theo thầy Hoài Nam luyện thanh. Trước khi đoạt giải tư cuộc thi Tiếng hát truyền hình TPHCM, Đàm Vĩnh Hưng đã là học trò của ca sĩ - giảng viên Hoài Nam. Sau này, dù đã là ca sĩ chuyên nghiệp và thuộc hàng ngôi sao, anh vẫn đến luyện thanh với thầy Hoài Nam, bởi như anh nói “phải tập luyện thường xuyên để giữ giọng và khi đi hát nhiều sẽ làm mình bị “đơ” nên tập luyện cũng là cách lấy lại cảm xúc, phong độ”.
Còn ca sĩ Quang Dũng đã chọn theo học luyện thanh với cô Măng Thị Hội ngay từ khi mới bước chân vào TPHCM đi hát. Sau đó, anh tiếp tục theo học cô Mỹ An và sau này học thêm cô Anh Đào. Quang Dũng chia sẻ: “Đã quyết định là ca sĩ chuyên nghiệp thì bắt buộc người ca sĩ phải có căn bản về nhạc, dù có được giọng ca trời phú, nhưng chất giọng không quyết định con đường đi đến chuyên nghiệp. Không điều gì mà ca sĩ không phải học, nhờ có học mới nắm bắt được kỹ thuật thanh nhạc để dễ dàng trong xử lý cách hát và ca khúc”.
Có thể nói, phổ biến nhất hiện nay của các ca sĩ vẫn là đi hát rồi mới học luyện thanh với thầy cô riêng. Nếu chăm chỉ luyện tập, các ca sĩ sẽ tiến bộ từng ngày. Điển hình nhất trường hợp này phải nói đến ca sĩ Đan Trường.
Thời gian đầu đi hát, Đan Trường được biết đến và tạo “cơn sốt” không phải bằng giọng hát mà bằng công nghệ lăng xê của ông bầu Hoàng Tuấn. Nhưng càng ngày, Đan Trường càng nhận được sự yêu mến của không chỉ khán giả mà còn là của các đồng nghiệp, vì sự tiến bộ từng ngày trong giọng hát và cách xử lý ca khúc. Đấy là nhờ Đan Trường đã rất chăm chỉ luyện thanh với cô giáo Mỹ An.
Bây giờ, khi nhận bất cứ show diễn nào, yêu cầu đầu tiên của Đan Trường chính là anh phải hát live, không lipsing. Ông bầu Hoàng Tuấn khẳng định: “Công nghệ lăng xê, các chiến dịch PR có tốt đến đâu mà ca sĩ không có thực lực, không chịu học hành chuyên môn tử tế thì cũng bằng không. Ca sĩ chuyên nghiệp nhất định phải được học mới có thể thành công”.
- Học để... kiếm tiền và nổi tiếng nhanh
Đến các trung tâm, các “lò” đào tạo ca sĩ, mới thấy lượng người đăng ký học làm ca sĩ hiện nay đông vui như hội. Ca hát được xem như một nghề “hot”, dễ nổi tiếng, dễ kiếm tiền.
Những người phụ trách các nơi này cho biết, có rất nhiều bạn trẻ đến đăng ký học hát với câu hỏi đầu tiên: “Bao lâu có thể đi hát và nổi tiếng? 1 tháng, 3 tháng hay 6 tháng?”. Phụ huynh thường chỉ hỏi: “Bao giờ họ mới thu được tiền đi hát của con?”...
Ca sĩ - giảng viên Hoài Nam, với 11 năm giảng dạy, đào tạo ca sĩ cho biết: “Trước những câu hỏi như thế, chúng tôi phải tư vấn để phụ huynh và các em hiểu, nghệ thuật nói chung và ca hát nói riêng, là một nghề đặc biệt khác với các môn học khác. Đó là môn học đòi hỏi phải có năng khiếu. Dù có điều kiện về kinh tế, nhưng nếu các em không có khả năng thì cũng không thể tiến xa hơn”.
Thế nhưng, nhiều người vẫn nghĩ có tiền đầu tư chắc chắn sẽ sớm được đi hát, sớm kiếm được tiền và tiếng.
Tham gia các lớp học hát do ca sĩ đã thành danh mở sẽ dễ dàng được xuất hiện trên sân khấu cùng thần tượng, cũng đồng nghĩa với việc sớm nổi tiếng, đó là suy nghĩ của không ít người.
Đầu quân cho một ông bầu hay một ca sĩ nào đó là cách rút ngắn chuyện học hành bài bản, có thể một bước thành “sao”, là cách nghĩ của hầu hết các ca sĩ trẻ. Chính vì vậy, thị trường âm nhạc hiện nay tràn ngập ca sĩ tuổi teen không có thực lực.
Thực tế là, khán giả chưa kịp nhớ tên ca sĩ teen này, đã thấy xuất hiện một lớp ca sĩ teen khác. Album ra liên tục, nhưng đó chỉ là thứ âm nhạc mà các nhạc sĩ thực thụ phải ngán ngẩm thốt lên: “đó không phải là âm nhạc”. Với sự hỗ trợ đắc lực của kỹ thuật phòng thu, ca sĩ trẻ chẳng cần phải học luyện thanh nhiều. Đi hát, cũng không cần (mà thật ra là không dám) hát với dàn nhạc. Lipsing luôn là “thượng sách”.
Chính vì không coi trọng chuyện học, đi hát theo kiểu “bon chen, ăn xổi, chụp giựt” nên có chút ít show diễn họ quay sang “lật kèo, giũ áo” với ông bầu, và thế là tranh cãi gay gắt rồi kéo nhau ra tòa.
Những chuyện lùm xùm vừa qua giữa ca sĩ Thanh Thảo với những ca sĩ trẻ như Trương Quỳnh Anh, Từ Minh Hy - vốn là học viên của Music Box do Thanh Thảo là giám đốc; hay giữa nhạc sĩ Nhất Trung và ca sĩ trẻ Tim – ca sĩ do Công ty Thiên Thi của Nhất Trung phát hiện, đào tạo và độc quyền… chỉ là bề nổi của một tảng băng vốn ẩn chứa nhiều phức tạp, rối rắm từ chính những ham muốn, suy nghĩ dễ dãi về nghề ca hát chuyên nghiệp.
- Học là xây dựng nền tảng
Khoa thanh nhạc của Nhạc viện TPHCM mỗi khóa có chừng 50 sinh viên theo học. Nhưng theo học thanh nhạc tại Nhạc viện ít nhất cũng mất 4 năm (Trung cấp) hoặc 8 năm (Đại học), với những người ham thích được đi hát, việc theo học tại đây vừa tốn kém, vừa mất quá nhiều thời gian. Phương án chọn đầu quân cho một ông bầu, một ca sĩ hay tìm đến học tại một “lò” đào tạo nào đó được coi là nhanh chóng và dễ dàng hơn.
Rất nhiều ca sĩ trẻ hiện nay cho rằng, chỉ cần học hát vài tháng cho biết, có một hai bài “tủ” nếu ăn khách, thế là đủ. Nhiều chương trình ca nhạc, kể cả một vài chương trình được gọi là “concert”, nhưng lại chỉ sử dụng đĩa nhạc thu sẵn, ca sĩ hát lipsing. Đó là một phần lý do khiến ca sĩ trẻ thấy việc đi hát bây giờ quá dễ dàng và hoàn toàn ỷ lại kỹ thuật phòng thu.
NSƯT Tạ Minh Tâm – Trưởng khoa thanh nhạc, Nhạc viện TPHCM, khẳng định: “Đã theo con đường ca hát chuyên nghiệp, bắt buộc ca sĩ phải học và không nên nhầm lẫn giữa tỏa sáng, trở thành “ngôi sao” và trình độ chuyên môn. “Ngôi sao” là bộ mặt được lăng xê, nổi tiếng hay không còn là do may mắn. Một ca sĩ có may mắn, được PR tốt, nếu phấn đấu, chăm chỉ luyện tập học hành nghiêm túc, đến khi tỏa sáng sẽ bền lâu”.
Nhạc sĩ Đức Trí cũng có quan điểm: “Ca sĩ chuyên nghiệp cần được đào tạo và học hành chăm chỉ, cho dù các kiến thức học được có thể không áp dụng được hết, nhưng việc học là nền tảng căn bản bắt buộc phải có”.
Ca sĩ-giảng viên Hoài Nam cho rằng: “Trung tâm đào tạo thu hút rất nhiều người đến học hát theo dạng tập thể. Mục đích chỉ là họ muốn biết hát để tham gia văn nghệ quần chúng tại cơ sở của mình. Việc đi học như thế giúp họ hiểu một cách căn bản thế nào là hát đúng, hát tốt, thế nào là một ca khúc, giai điệu hay… Từ đó, họ biết chọn lọc âm nhạc để nghe, để thưởng thức. Đó cũng là cách tạo cho họ nền tảng cảm thụ âm nhạc đúng đắn. Đó là cách tạo ra một lớp công chúng có “gu” thưởng thức âm nhạc đúng nghĩa”.
Nhìn lại một thế hệ “ca sĩ vàng” như: Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh… để thấy rõ hơn sự thành công bền lâu của họ. Bỏ ra ngoài mọi yếu tố “thiên thời, địa lợi”, cốt lõi của sự thành công, được yêu mến, ngưỡng mộ cho đến tận bây giờ không gì ngoài “sức bền” của chất giọng
NHƯ HOA – THÚY BÌNH
