Bài phát biểu nhân dịp kỷ niệm 115 thành lập hải quân của Tổng thống Philippines Benigno Aquino khẳng định, các lực lượng vũ trang của Philippines sẽ được cung cấp những nguồn lực cần thiết để bảo vệ chủ quyền đất nước trước những “kẻ hay bắt nạt”.
“Thông điệp của chúng ta với thế giới đó là: Philippines là của người Philippines và chúng ta có đủ năng lực để đối phó những kẻ hay bắt nạt, xâm nhập vào lãnh thổ của chúng ta”, Tổng thống Aquino khẳng định với các tướng lĩnh hải quân. Với kinh phí 75 tỷ peso, tương đương 1,82 tỷ USD, dành để hiện đại hóa quân đội sẽ được Manila ưu tiên nâng cấp khí tài cho hải quân, vốn đang bị xem là yếu nhất khu vực.
Theo ông Aquino, đến năm 2017, nước này sẽ mua thêm 2 tàu khu trục mới, 2 trực thăng săn tàu ngầm, 3 tàu cao tốc để tuần tra bờ biển và 8 phương tiện tấn công lưỡng cư. Chính phủ Philippines trong 3 năm qua đã chi 28 tỷ peso để hiện đại hóa quân đội, trong đó đã mua 2 tàu được tân trang lớp Hamilton từ lực lượng tuần tra bờ biển Mỹ. Philippines cũng đã công bố kế hoạch trang bị cho lực lượng tuần tra bờ biển 10 tàu tuần tra mới mua từ Nhật Bản.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định số tiền này không là bao so với chi phí quốc phòng khổng lồ của một số nước trong khu vực châu Á. Chính vì thế, bên cạnh việc tăng cường sức mạnh quân sự, Philippines buộc phải có chính sách bảo vệ chủ quyền vừa cứng rắn vừa mềm dẻo để không dễ bị “bắt nạt”.
Việc Philippines hóa giải căng thẳng leo thang sau khi một ngư dân Đài Loan bị lực lượng bảo vệ bờ biển Phlippines bắn chết, cho thấy họ đã chuyển thế bị động sang chủ động. Sự cố đã dẫn đến căng thẳng trong quan hệ giữa hai bên, đỉnh điểm là các biện pháp trừng phạt kinh tế từ Đài Bắc, trong đó có việc ngừng thuê mướn nhân công Philippines. Đây có thể là thiệt hại không nhỏ với Philippines khi nước này có đến 90.000 cư dân đang lao động tại đảo Đài Loan. Dù đã chấp nhận xin lỗi và hợp tác điều tra vụ việc nhưng Tổng thống Aquino một lần nữa tỏ ra cứng rắn khi không chấp nhận đàm phán về lĩnh vực đánh bắt cá với đảo Đài Loan. Thay vào đó, ông cho rằng đợi sau khi kết thúc điều tra mới tính đến chuyện đàm phán. Riêng việc cử Chủ tịch Văn phòng kinh tế văn hóa của Philippines tại Đài Bắc, ông Amadeo Perez, đại diện cá nhân Tổng thống tới lãnh thổ Đài Loan chuyển lời xin lỗi đến gia đình nạn nhân, cho thấy sự linh hoạt trong ứng xử khi có căng thẳng. Mặc dù Đài Bắc không chấp nhận lời xin lỗi nhưng Manila có cái lý của mình mà Đài Bắc không thể “vặn vẹo”, đó là Philippines cho rằng họ tuân thủ chính sách “một nước Trung Hoa” nên không thể đứng ra xin lỗi ở cấp độ chính phủ với chính quyền Đài Loan.
Mặc dù tiềm lực quân sự và kinh tế đảo Đài Loan mạnh hơn Philippines nhưng rõ ràng Philippines đã chọn cách xử lý thích hợp vấn đề để không làm gia tăng thêm căng thẳng. Bắn vào thường dân là điều không thể chấp nhận trong bất kỳ trường hợp nào. Philippines đã nhận ra cái sai và nhanh chóng hóa giải. Cùng với việc tăng cường khả năng phòng vệ, Manila đã biết duy trì các tuyên bố cứng rắn và vận dụng linh hoạt hệ thống luật pháp quốc tế. Và vấn đề lớn hơn là các bên phải rút ra bài học như thế nào để tránh tái diễn căng thẳng trong lúc chưa có Bộ Quy tắc ứng xử biển Đông.
THỤY VŨ
