Giải mã các ngộ nhận về chứng rối loạn tăng động giảm chú ý

Hiện có nhiều ngộ nhận về ADHD, cần được làm rõ để tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra.

Nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời, trẻ mắc ADHD có thể có kết quả học tập kém, trẻ sẽ gặp những khó khăn trong cuộc sống như thất nghiệp, hiệu suất làm việc kém, gặp khó khăn tài chính, rắc rối với pháp luật, nghiện rượu (34,6%)*, hoặc các chất lạm dụng khác (23,1%)*, thường xuyên gặp tai nạn giao thông hoặc tai nạn khác (37%)**, các mối quan hệ không ổn định, sức khỏe thể chất và tinh thần kém, bề ngoài nhếch nhác, muốn tự tử… (* theo nghiên cứu của Paul Hammerness và cộng sự trên Journal of Atttention Disorders 20/12/2012, ** theo AAP)

Để tránh những điều này xảy ra, ngay từ khi trẻ còn nhỏ, thấy con có các biểu hiện của ADHD, bạn hãy đưa con đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, tư vấn và điều trị kịp thời. Sau đây là các lầm tưởng phổ biến về ADHD. Hiểu rõ về ADHD, bạn sẽ giúp con phát triển toàn diện và có tương lai tốt đẹp hơn.

Lầm tưởng 1: ADHD không phải là một tình trạng bệnh thực sự

Sự thật: Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) và Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ đều công nhận ADHD là một tình trạng bệnh.

Nghiên cứu cho thấy ADHD là một bệnh di truyền. Cứ 4 người bị ADHD thì 1 người có bố, mẹ bị ADHD. Các nghiên cứu trên hình ảnh cho thấy sự khác biệt về phát triển trí não giữa những đứa trẻ mắc ADHD và những đứa trẻ không bị bệnh này.

Lầm tưởng 2: ADHD là kết quả của việc nuôi dạy con không đúng cách

Sự thật: Trẻ em bị ADHD thường phải vật lộn với một số hành vi nhất định. Những người không biết bạn hay tình trạng bệnh của con bạn, có thể quy kết hành vi của con bạn là thiếu kỷ luật, không được dạy dỗ tốt. Họ không biết rằng những lời nói không phù hợp hoặc liên tục không ở yên một chỗ là dấu hiệu của bệnh ADHD, chứ không phải do nuôi dạy con không đúng cách.

Lầm tưởng 3: Trẻ bị ADHD chỉ cần cố gắng chú ý nhiều hơn

Sự thật: Muốn đứa trẻ ADHD cố gắng chú ý không phải là chuyện dễ dàng. Đây không phải là vấn đề về động lực hay do trẻ lười biếng.

Yêu cầu trẻ ADHD tập trung cũng giống như bạn yêu cầu một người cận thị không đeo kính mà nhìn xa. Các nghiên cứu cho thấy có sự khác biệt về mạng lưới dây thần kinh trong não của trẻ bị ADHD với trẻ bình thường. Mạng lưới thần kinh của trẻ bị ADHD có thể mất nhiều thời gian hơn để phát triển hoặc hoạt động kém hiệu quả hơn.

Lầm tưởng 4: Trẻ bị ADHD không bao giờ tập trung được

Sự thật: Dù trẻ nhỏ dễ bị phân tâm nhưng nếu trẻ rất thích làm một việc gì đó như xem tivi hoặc chơi một món đồ chơi yêu thích thì trẻ cũng có thể rất tập trung vào việc đó.

Tuy nhiên, những trẻ bị ADHD cố gắng tập trung cao độ cũng không thể bằng một đứa trẻ không bị ADHD.

Lầm tưởng 5: Tất cả trẻ bị ADHD đều tăng động

Sự thật: Không phải tất cả trẻ bị ADHD đều tăng động hoặc bốc đồng. Có ba loại ADHD. Một trong số đó là ADHD dạng trội về giảm chú ý (còn được gọi là ADD - Attention Deficit Disorder). Trẻ chủ yếu gặp khó khăn trong việc chú ý và dễ bị phân tâm, không có những biểu hiện của tăng động.

Lầm tưởng 6: Chỉ có bé trai bị ADHD

Sự thật: Dù các bé trai được chẩn đoán mắc ADHD cao gấp hai lần so với các bé gái, nhưng điều đó không có nghĩa là bé gái không mắc ADHD. Bé gái dễ bị bỏ qua và không được chẩn đoán bệnh.

Bé gái có biểu hiện bệnh khác bé trai. Bé gái bị ADHD ít gặp khó khăn trong việc kiểm soát sự tăng động và bốc đồng so với bé trai. Trẻ có vẻ mơ mộng nhiều hơn.

Lầm tưởng 7: Bé gái bị ADHD không bao giờ tăng động

Sự thật: Dù bé gái ít gặp rắc rối với chứng tăng động hơn bé trai, nhưng không có nghĩa là bé gái không bao giờ hiếu động.

Bé gái có thể quá nhạy cảm hoặc quá xúc động. Bạn có thể nhận ra bằng cách thấy trẻ hay cắt ngang lời người khác hoặc nói chuyện nhiều hơn các bé gái khác. Tuy nhiên, nhiều người không nghĩ rằng những hành vi này là dấu hiệu của ADHD. Do đó, các bé gái bị ADHD thường bị bỏ qua và không được chẩn đoán mắc bệnh.

Lầm tưởng 8:  Tâm lý giáo dục là cách duy nhất để điều trị ADHD

Sự thật: Tăng động giảm chú ý không phải rối loạn tâm lý thông thường do tác nhân bện ngoài. Thế nên, việc chỉ chẩn đoán và chữa trị tâm lý giáo dục đơn thuần không thể mang hiệu quả tối ưu. Quá trình điều trị tốt nhất cần kết hợp giữa thuốc và tâm lý trị liệu. Một số loại thuốc đã được chứng minh có hiệu quả tốt trong việc điều trị cho trẻ rối loạn tăng động giảm chú ý như Methylphenidate.

Hiện nay, thuốc đặc hiệu điều trị ADHD (Methylphenidate) đã có trong danh mục thuốc được Bảo hiểm y tế thanh toán. Điều này giúp phụ huynh giảm bớt nỗi lo về chi phí khi điều trị bệnh cho con.

Lầm tưởng 9: ADHD sẽ tự hết khi lớn lên

Sự thật: Có khoảng 65% trẻ ADHD vẫn tiếp tục tồn tại triệu chứng khi trưởng thành. Nếu phát hiện muộn, việc chữa trị sẽ gặp khó khăn, về lâu dài ảnh hưởng cuộc sống nghiêm trọng của trẻ, thậm chí còn sinh ra hành vi phạm tội, nghiện ngập, đua xe tốc độ…

 Ngoài ra, để giúp các bậc phụ huynh không còn những ngộ nhận về ADHD, Hội Bác sĩ gia đình TP. HCM sẽ tổ chức buổi hội thảo với chuyên đề: Chăm sóc trẻ mắc bệnh ADHD (Chứng rối loạn tăng động giảm chú ý) vào lúc 8 giờ ngày 14-9-2019. Chương trình do các thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa tâm lý, tâm thần tại các bệnh viện trình bày. Nội dung gồm có:

- Bài 1: Những điều cần biết về ADHD: ThS. BS. Đinh Thạc, Trưởng khoa Tâm lý Bệnh viện Nhi Đồng 1

- Bài 2: Những ngộ nhận và không nhận về ADHD: BS.CK2. Thái Thị Thanh Thủy, Trưởng khoa Tâm lý, Bệnh viện Nhi Đồng 2

- Bài 3: Hành trình tối ưu cho trẻ ADHD, ThS. BS. Nguyễn Thị Giang, Trưởng khoa Tâm thần Nhi, Bệnh viện Tâm thần TP HCM.

Adult attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/adult-adhd/symptoms-causes/syc-20350878 Ngày truy cập 16-8-2019

Myths About ADHD https://www.verywellmind.com/myths-about-adhd-20477 Ngày truy cập 16-8-2019

ADHD and Behavior Disorders in Children https://nobaproject.com/modules/adhd-and-behavior-disorders-in-children Ngày truy cập 22-8-2019