Cụ thể, từ tháng 5 Viện Pasteur TPHCM đã triển khai giám sát trọng điểm virus Chikungunya – Zika – Dengue tại một số tỉnh thành khu vực phía Nam như TPHCM, Tây Ninh, Kiên Giang. Kết quả đến nay Viện vẫn chưa ghi nhận ca Chikungunya và Zika nào từ các điểm giám sát này. Tuy thời gian gần đây chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya (và ca bệnh do virus Zika) nào nhưng nguy cơ tái xuất hiện của những bệnh này tại TPHCM là hoàn toàn có thể xảy ra.
Ngành y tế TPHCM vẫn duy trì hệ thống giám sát dịch bệnh để sẵn sàng chủ động ứng phó với mọi tình huống có thể xảy ra. Việc chủ động phòng bệnh luôn là cần thiết, trong đó mỗi người dân chính là “lá chắn” đầu tiên và hiệu quả nhất trong việc phòng ngừa bệnh tật. Việc bảo vệ bản thân cũng chính là bảo vệ cộng đồng.
Do hiện nay chưa có vaccine và thuốc điều trị đặc hiệu, biện pháp phòng bệnh Chikungunya hiệu quả nhất là phòng tránh muỗi đốt và diệt lăng quăng. "Người dân cần ngủ mùng, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem chống muỗi, đặc biệt vào ban ngày. Loại bỏ các vật dụng chứa nước đọng – nơi muỗi sinh sản – như chai lọ, lốp xe cũ, máng nước, lu khạp... Thay nước bình hoa, chậu cảnh ít nhất 1 lần/tuần; đậy kín các dụng cụ chứa nước. Bên cạnh đó, phối hợp với chính quyền và ngành y tế trong các chiến dịch diệt lăng quăng, phun thuốc diệt muỗi. Khi có biểu hiện sốt, đau khớp, phát ban… sau khi trở về từ vùng có dịch hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời”, Sở Y tế TPHCM khuyến cáo.
Theo Sở Y tế TPHCM, Chikungunya là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Chikungunya gây ra, lây truyền chủ yếu qua muỗi vằn (Aedes aegypti và Aedes albopictus), cùng loại muỗi gây bệnh sốt xuất huyết Dengue và bệnh do virus Zika.
Bệnh phát hiện lần đầu tiên trên thế giới vào năm 1952 tại Tanzania, châu Phi. Bệnh thường bùng phát thành dịch tại các khu vực có khí hậu nhiệt đới và điều kiện môi trường thuận lợi cho muỗi sinh sôi, ban đầu chủ yếu giới hạn ở châu Phi và châu Á. Nhưng trong những thập kỷ gần đây, bệnh đã lan rộng đến hơn 110 quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp thế giới.
Từ đầu năm 2025, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết mọi châu lục, kể cả châu Âu, đều đã ghi nhận ca bệnh Chikungunya. Muỗi cái Aedes bị nhiễm virus khi hút máu người đang bị bệnh, sau đó sẽ truyền mầm bệnh sang người lành khi đốt. Người nhiễm bệnh sau khi bị muỗi đốt sẽ trải qua thời gian ủ bệnh 3 - 7 ngày, sau đó khởi phát với các triệu chứng như sốt cao đột ngột, đau khớp dữ dội (nhất là ở tay và chân), phát ban, đau cơ, nhức đầu và mệt mỏi.
Bệnh đa phần là lành tính và tự khỏi sau vài ngày đến vài tuần. Tuy nhiên, đau khớp có thể kéo dài hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm ở một số ít người. Rất ít trường hợp tử vong do Chikungunya, thường chỉ gặp ở những người có hệ miễn dịch yếu như trẻ sơ sinh, người cao tuổi, hoặc người có bệnh lý nền. Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chưa có vaccine dự phòng.
Bệnh Chikungunya từng được ghi nhận tại Việt Nam
Từ tháng 10-2010 đến tháng 12-2014, Đơn vị Nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) phối hợp Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TPHCM tiến hành nghiên cứu sốt cấp tính ở trẻ từ 1 đến 15 tuổi tại 7 bệnh viện thuộc các tỉnh khu vực phía Nam, ghi nhận 4 ca nhiễm Chikungunya. Kết quả phân tích di truyền 4 ca mắc chủng Chikungunya đều thuộc dòng gây dịch tại khu vực Ấn Độ Dương, thuộc kiểu gen Đông/Trung/Nam/Châu Phi (ECSA), tương đồng với chủng phát hiện tại Campuchia từ năm 2011.
Năm 2015, một điều tra huyết thanh học của OUCRU và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới từ ngân hàng huyết thanh trên 546 mẫu huyết thanh (được chọn đại diện cho các nhóm tuổi) thu thập từ 4 tỉnh thành (An Giang, TPHCM, Đắk Lắk và Huế trước đây). Kết quả ghi nhận tại An Giang và TPHCM trước đây có 10% mẫu có kháng thể kháng Chikungunya (nghĩa là đã từng bị nhiễm bệnh); trong khi tỷ lệ này ở Đắk Lắk trước đây là 7,97% và ở Huế trước đây là 3,72%.
Từ năm 2017 đến 2019, Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương Hà Nội và Viện Pasteur TPHCM phối hợp với Đại học Nagasaki Nhật Bản thực hiện nghiên cứu dịch tễ học phân tử và huyết thanh của bệnh Chikungunya trên 31 tỉnh thành tại Việt Nam với 1.063 mẫu huyết thanh. Kết quả cho thấy 46,4% mẫu có kháng thể kháng virus Chikungunya (bằng chứng đã từng nhiễm virus này) và 27,7% mẫu có kết quả PCR dương tính (bằng chứng đang nhiễm virus). Nhóm nghiên cứu đã tiến hành giải trình tự bộ gen của những mẫu xét nghiệm PCR dương tính và ghi nhận thuộc kiểu gen ECSA. Do đó có thể nhận định virus Chikungunya là bệnh lưu hành ở Việt Nam với tỷ lệ đáng kể và kiến nghị cần một chương trình giám sát hàng năm để hiểu tác động của bệnh này
