Bên bờ kênh Từ Tải, những lò nấu đậu vẫn rực lửa. Từng miếng tàu hũ ky vàng óng được vớt lên, hong khô trong nắng mai.
Ông Bạch Hồ Hải, hộ kinh doanh tàu hủ ky ở ấp Mỹ Khánh cho biết, chính điều kiện sông nước đã tạo nên nghề đặc trưng của vùng. Người dân Mỹ Hòa nối nhau giữ nghề từ đời này sang đời khác, để ngọn lửa lò chưa bao giờ tắt.
Theo những người làm nghề truyền tai lại rằng, nghề làm tàu hũ ky ở Mỹ Hòa bắt nguồn từ gia đình ông Châu Xường – một người Hoa đến lập nghiệp tại địa phương năm 1912. Ông Xường cùng vợ và hai con trai Châu Khoạnh, Châu Sầm mang nghề truyền thống đến vùng đất mới.
Nhờ sự cần mẫn và khéo léo, gia đình ông nhanh chóng thành công, tạo sức lan tỏa để người dân quanh vùng học và làm nghề. Ngày nay, con cháu họ Châu ở Mỹ Hòa, như các ông Châu Công, Châu Long hay chị Châu Thị Xuân Hà vẫn tiếp tục gắn bó với nghề, giữ trọn truyền thống gia đình.
Từ đó cho đến nay, nghề này đã có khoảng 40 hộ làm nghề nối nghiệp, tạo việc làm cho hàng trăm lao động tại đại phương.
Tàu hũ ky Mỹ Hòa được ưa chuộng nhờ hương vị đặc trưng và chất lượng ổn định. Sản phẩm hiện có mặt tại nhiều tỉnh, thành ĐBSCL, đặc biệt là Cần Thơ, Vĩnh Long. Trung bình 90kg đậu nành nguyên liệu cho ra 35 – 38kg tàu hũ ky thành phẩm. Tuy vậy, hiệu quả sản xuất phụ thuộc lớn vào chất lượng đậu. Nếu nguyên liệu non hoặc kém chất lượng, đậu nấu sẽ không lên váng, gây thất thu cho người làm.
Dù nhiều công đoạn đã được cơ giới hóa, như xay đậu, nhồi đậu, sấy khô, nhưng hồn cốt nghề vẫn nằm ở kỹ thuật truyền thống và kinh nghiệm của nghệ nhân. Mỗi thao tác, từ ngâm đậu, tách vỏ đến vớt váng đậu đều đòi hỏi sự tỉ mỉ để tạo ra miếng tàu hũ ky mịn, dai, đều màu.
Làng nghề trải qua hơn một thế kỷ vẫn bền bỉ tồn tại nhờ sự gắn kết cộng đồng và niềm tự hào của người dân. Năm 2013, sản phẩm được cấp nhãn hiệu tập thể “Tàu hũ ky Mỹ Hòa – Bình Minh”; năm 2017, đạt giải thưởng Sản phẩm tiêu biểu ĐBSCL.
Bà Nguyễn Thị Uyên Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long cho biết, danh hiệu Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ ghi nhận giá trị của nghề, mà còn mở ra cơ hội phát triển du lịch, quảng bá sản phẩm và xây dựng mô hình bảo tồn bền vững. Với tiềm năng sẵn có, làng nghề tàu hủ Mỹ Hòa hướng đến tương lai nơi nghề truyền thống không chỉ nuôi sống người dân, mà còn trở thành tài nguyên văn hóa – du lịch độc đáo của vùng sông nước Cửu Long.
