Đáng chú ý, nhiều ĐBQH tranh luận sôi nổi về phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu đối với doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) và dự án sử dụng vốn Nhà nước. Đây cũng là vấn đề còn 2 luồng ý kiến khác nhau mà báo cáo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề cập, đồng thời xin ý kiến đại biểu Quốc hội về 2 phương án.
Cụ thể, tại dự thảo Luật trình Quốc hội, Chính phủ đã đề xuất chỉ áp dụng Luật Đấu thầu đối đối với hoạt động lựa chọn nhà thầu của DNNN thuộc đối tượng quy định tại khoản 1, điều 88, Luật Doanh nghiệp, đồng thời bãi bỏ điểm c, khoản 1, điều 1, Luật Đấu thầu hiện hành để không áp dụng Luật này đối với hoạt động lựa chọn nhà thầu thuộc các dự án có sử dụng vốn Nhà nước, vốn của DNNN từ 30% trở lên hoặc dưới 30% nhưng trên 500 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư của dự án.
 |
ĐB Trương Trọng Nghĩa (TPHCM). Ảnh: QUANG PHÚC |
Về vấn đề này, có 2 luồng ý kiến khác nhau, luồng ý kiến thứ nhất ủng hộ như tờ trình của Chính phủ, luồng ý kiến thứ 2 cho rằng, nếu quy định như dự thảo Chính phủ trình sẽ thu hẹp đáng kể đối tượng dự án sử dụng vốn Nhà nước phải đấu thầu, tạo khoảng trống pháp luật trong quản lý vốn Nhà nước dẫn tới toàn bộ các dự án đầu tư của công ty con của các tập đoàn, tổng công ty, DNNN khác… sẽ không phải đấu thầu theo quy định của luật này.
Thảo luận về vấn đề này sáng 24-5, ĐBQH tiếp tục chia thành 2 luồng ý kiến. ĐB Phan Đức Hiếu (Thái Bình) thống nhất với phương án 1 là chỉ áp dụng cho DNNN, không mở rộng áp dụng Luật Đấu thầu đối với công ty con của DNNN. Hiện chúng ta nhấn mạnh đến việc nâng cao hiệu quả, hiệu lực hoạt động của DNNN, đề cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của DNNN và tách bạch chức năng chủ sở hữu, quản lý và chức năng quản trị kinh doanh của DNNN, điều này cũng đã được luật định. DNNN có công ty mẹ, công ty con, các mức độ sở hữu, có phương thức và cách thức quản lý khác nhau, phù hợp với từng loại DNNN. Nên nếu Luật Đấu thầu áp dụng cứng nhắc một phương thức quản lý thì sẽ không phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và hệ thống pháp luật đã được thiết kế và đang thi hành đối với DNNN.
Cũng theo ĐB, Luật Đấu thầu không phải là công cụ duy nhất để quản lý DNNN mà có những luật khác nữa. ĐB Phan Đức Hiếu không tán thành với ý kiến của các ĐB cho rằng nếu mở rộng phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu thì bảo vệ tốt hơn lợi ích của Nhà nước. Ngược lại, nếu như áp dụng cứng nhắc Luật Đấu thầu cho các công ty con của DNNN thì có thể làm cho hoạt động sản xuất, kinh doanh kém linh hoạt. ĐB lo ngại về tác động của việc mở rộng phạm vi áp dụng này có thể ảnh hưởng đến nhiều công ty con của DNNN đang niêm yết trên thị trường chứng khoán cũng như quá trình cổ phần hóa.
 |
| Thủ tướng Phạm Minh Chính (giữa) trao đổi với Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh (bìa trái) và đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TPHCM) bên hành lang Quốc hội, sáng 24-5. Ảnh VIẾT CHUNG |
ĐB Trương Trọng Nghĩa (TPHCM) cũng ủng hộ quan điểm của ĐB Phan Đức Hiếu. “Không nên cực đoan trong việc này, không phải Luật Đấu thầu như một vòng kim cô là mọi việc sẽ tốt. Yếu tố cuối cùng vẫn là con người và doanh nghiệp. DNNN trên 50% vốn Nhà nước đi đầu tư vào một doanh nghiệp khác với 5%, 10% vốn của doanh nghiệp đó cũng phải chịu sự chi phối của Luật Đấu thầu là cực đoan và không cần thiết”, ĐB Trương Trọng Nghĩa nói. Cũng theo ông, một doanh nghiệp làm ăn không chỉ có tiền mà còn rất nhiều yếu tố khác, thời cơ, thời gian, quen biết… đó là lợi thế của họ. Nếu doanh nghiệp vi phạm pháp luật, tham nhũng, tiêu cực thì đã có cơ quan thanh tra, cơ quan kiểm tra, cơ quan điều tra. Không phải dùng Luật Đấu thầu mà chúng ta khắc phục được tất cả tiêu cực và tham nhũng.
Tranh luận, ĐB Lê Hoàng Anh (Gia Lai) lại cho rằng, quy định đấu thầu là bảo đảm cạnh tranh công bằng, minh bạch, hiệu quả kinh tế. “Những điều rất tốt đẹp này, tại sao chúng ta lại loại trừ những doanh nghiệp này thực hiện điều tốt đẹp? Trách nhiệm những doanh nghiệp có vốn của Nhà nước cũng như vốn của DNNN đầu tư vào phải thực hiện và dẫn đầu trong cả nước để cho các doanh nghiệp khác phải theo, như thế mới phù hợp”, ĐB Hoàng Anh nêu quan điểm ngược lại.
Giải trình lại các ý kiến, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho rằng, đây là luật khó ở cả trong quan điểm chính sách và kỹ thuật lập pháp. Bởi luật vừa phải giải quyết vướng mắc phát sinh vừa phải tạo được điều kiện thuận lợi cho đấu thầu, vừa nâng cao hiệu quả công tác quản lý. Quản lý chặt quá lại khiến mất tự chủ, gây khó khăn ách tắc, nếu lỏng quá lại không bảo đảm quản lý nhà nước. “Ngay bản thân đấu thầu đã muôn hình vạn trạng, họ dùng đủ các mánh khóe, chiêu trò để lạng lách, chúng ta khó có đủ các quy định để che chắn những chiêu trò đó, thực tiễn đấu thầu đã xảy ra như vậy”, Bộ trưởng cho biết.
Bộ trưởng cho rằng, phương án của Chính phủ trình không làm thu hẹp phạm vi áp dụng của luật và vẫn đảm bảo quản lý chặt chẽ việc sử dụng vốn Nhà nước. Dự thảo Luật đã quy định tất cả các hoạt động lựa chọn nhà thầu có sử dụng vốn ngân sách Nhà nước đều thuộc phạm vi điều chỉnh của luật này. Tức là khi đã sử dụng bất kỳ vốn của Nhà nước thì DNNN hay không phải DNNN mà đã sử dụng vốn của Nhà nước đều phải thực hiện đấu thầu theo quy phạm điều chỉnh của luật này. Phương án Chính phủ trình vừa đảm bảo thông thoáng, thuận lợi cho hoạt động đấu thầu của các DNNN, vừa đảm bảo hiệu quả quản lý của Nhà nước tại các doanh nghiệp này. Bộ trưởng mong các ĐBQH cân nhắc và ủng hộ theo phương án của Chính phủ.
