Lễ khai trương chính thức trụ sở của phái đoàn Liên minh châu Âu (EU) tại ASEAN đặt ở thủ đô Jakarta, Indonesia ngày 26-1 vừa qua được tạp chí The Diplomat đánh giá là cột mốc quan trọng trong quan hệ 2 khối.
Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh tin tưởng việc thành lập phái đoàn EU tại ASEAN cũng như bổ nhiệm đại sứ của phái đoàn sẽ giúp tăng cường hợp tác mạnh mẽ giữa hai bên. Trong khi đó, Đại sứ của phái đoàn EU tại ASEAN Francisco Fontan Pardo nhấn mạnh sự kiện này một lần nữa thể hiện nỗ lực của EU trong việc nâng tầm quan hệ EU - ASEAN lên đối tác chiến lược.
Mối quan hệ ASEAN - EU ngày nay được xây dựng dựa trên nền tảng phát triển lâu đời. Năm 1977, cơ chế đối thoại của ASEAN với các đối tác lớn trên thế giới ra đời. Nhưng trên thực tế, EU đã là một bên đối thoại của ASEAN từ năm 1972, khi Ủy ban phối hợp đặc biệt ASEAN được thành lập để thương lượng với EU về những vấn đề thương mại. Tuy nhiên, 3 năm trở lại đây, những bước chuyển biến mới thật sự rõ ràng. Về chính trị - ngoại giao, tháng 10 năm 2014, EU và ASEAN đã có cuộc gặp mặt lãnh đạo không chính thức lần đầu tiên kể từ năm 2007. Đến tháng 9-2015, ông Francisco Fontan Pardo nhậm chức Đại sứ phái đoàn EU tại ASEAN, với mục tiêu thúc đẩy hợp tác với EU - ASEAN sâu, rộng hơn nữa trên nhiều lĩnh vực.
Quan hệ kinh tế giữa 2 khối có tổng GDP trên 18.000 tỷ USD/năm này cũng không ngừng phát triển. Theo thống kê của Viện Nghiên cứu quốc tế về thương mại và phát triển bền vững (ICTSD), kim ngạch thương mại song phương giữa 2 khối đạt 248,2 tỷ USD vào năm 2014. EU là đối tác thương mại lớn thứ hai của ASEAN, sau Trung Quốc. Trong khi đó, ASEAN hiện là đối tác thương mại lớn thứ 3 bên ngoài châu Âu của EU. Với việc dân số của 2 khối trên 1 tỷ người, tiềm năng kinh tế giữa ASEAN - EU thật sự rất lớn. Việc chính thức kết thúc đàm phán Hiệp định thương mại tự do EU - Việt Nam, EU - Singapore, cũng như thúc đẩy mạnh mẽ đàm phán FTA với Malaysia và Thái Lan đã cho thấy mong muốn tăng cuờng hợp tác của EU với ASEAN.
Không chỉ dừng lại ở khía cạnh kinh tế, hợp tác về an ninh cũng được EU hết sức quan tâm khi châu Âu xác định sự ổn định, hòa bình tại ASEAN sẽ góp phần vào thành công trong hợp tác hai bên. Theo đó, EU - ASEAN đã thống nhất thực hiện một “gói” mở rộng gồm các sáng kiến mới trong lĩnh vực an ninh phi truyền thống gồm an ninh hàng hải, quản lý thiên tai và ứng phó với khủng hoảng, tội phạm xuyên quốc gia, các khóa đào tạo về ngoại giao phòng ngừa, quản lý khủng hoảng…
Đại sứ phái đoàn EU tại ASEAN Francisco Fontan Pardo đã từng nhận định thế này: “EU và ASEAN từ trong ADN của mình đã có cùng một động lực phấn đấu vì hòa bình và thịnh vượng thông qua sự hợp tác chặt chẽ giữa các thành viên, đặt con nguời vào vị trí trung tâm và duy trì sự cởi mở với thế giới”. Điều ông Pardo muốn nhấn mạnh đó là điểm chung trong mục tiêu phát triển của 2 khối cùng hướng tới là hợp tác vì hòa bình và thịnh vượng. Từ đó, hai bên sẽ xác định được rõ những công việc phải làm góp phần cho sự phát triển của EU - ASEAN, không để cho “con thuyền chung bị chệch hướng”. Ông Pardo khẳng định 2 khối đã là những đối tác quan trọng của nhau về kinh tế, cùng có tham vọng chung là làm sâu sắc hơn nữa quan hệ toàn diện hai bên, trong đó đặc biệt chú trọng tới lĩnh vực chính trị và an ninh, hướng tới một quan hệ đối tác chiến lược thực thụ trong những năm tới đây.
MINH CHÂU
