Theo đó, trong dự thảo Luật Dân số, Bộ Y tế đưa ra quy định trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc cung cấp cho nam nữ trước khi kết hôn các kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản liên quan trực tiếp đến cuộc sống vợ chồng; chăm sóc, nuôi dạy con; củng cố giá trị mỗi gia đình nên có hai con, nuôi dạy con tốt và tư vấn, hướng dẫn các biện pháp phòng tránh vô sinh.
Đặc biệt, dự thảo Luật Dân số trao quyền cho cá nhân và các cặp vợ chồng trong việc quyết định thời điểm sinh con, số lượng con và khoảng cách giữa các lần sinh. Đây là thay đổi lớn so với Pháp lệnh Dân số năm 2003 (sửa đổi năm 2008) vốn có nhiều quy định hạn chế.
Theo Bộ Y tế, quy định mới sẽ tạo hành lang pháp lý thống nhất, đồng bộ, thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng về công tác dân số, đồng thời góp phần giải quyết hiệu quả các vấn đề dân số đang đặt ra trong bối cảnh mới, như: mức sinh thấp, già hóa dân số, mất cân bằng giới tính khi sinh.
Đáng chú ý, dự thảo Luật Dân số cũng đề xuất chính sách được nhiều người lao động quan tâm là đề xuất cho phép nữ lao động sinh con thứ 2 được nghỉ thai sản 7 tháng, thay vì 6 tháng như quy định hiện hành tại Bộ luật Lao động năm 2019.
Cùng với đó, dự thảo Luật Dân số cũng đề xuất bổ sung chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội cho phụ nữ sinh đủ 2 con tại các khu công nghiệp, khu chế xuất và các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp; nhóm đối tượng này sẽ được đưa vào diện được hưởng chính sách theo điều 76, Luật Nhà ở năm 2023.
Theo Bộ Y tế, mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm thấp dưới mức sinh thay thế, từ 2,11 con/phụ nữ (năm 2021) xuống 2,01 con/phụ nữ (năm 2022), 1,96 con/phụ nữ (năm 2023), 1,91 con/phụ nữ (năm 2024) và được dự báo sẽ tiếp tục xuống thấp trong các năm tiếp theo.
Nếu mức sinh tiếp tục giảm, đến năm 2039, Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng; năm 2042 quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh và sau năm 2054 dân số sẽ bắt đầu tăng trưởng âm.
