Gia tăng số lượng doanh nghiệp tham gia vào chuỗi toàn cầu
Tại tọa đàm “Gia tăng hàm lượng công nghệ, nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm công nghiệp hỗ trợ” diễn ra tại Hà Nội ngày 11-11, các chuyên gia và doanh nghiệp đã phân tích thực trạng, cơ hội, thách thức và giải pháp cụ thể để Việt Nam tiến gần hơn tới chuỗi giá trị toàn cầu.
Nhìn lại bức tranh tổng thể, ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp (Cục Công nghiệp, Bộ Công thương) cho biết, ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam đã có những gam màu tươi sáng hơn. Hiện nay, cả nước có gần 7.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này (tập trung ở 5 lĩnh vực chính gồm: cơ khí, ô tô, điện - điện tử, dệt may và công nghệ cao), trong đó gần 300 doanh nghiệp đã tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn FDI lớn như Samsung, Honda, Toyota, LG. Một số doanh nghiệp đã làm chủ các quy trình sản xuất các linh kiện có biên dạng phức tạp hoặc hàm lượng công nghệ cao.
Tuy nhiên, ông Chu Việt Cường đánh giá tỷ lệ nội địa hóa vẫn còn thấp, chỉ đạt khoảng 30-40%, chưa đạt kỳ vọng 50-60% của Chính phủ. Năng lực cạnh tranh về giá còn hạn chế và trình độ khoa học công nghệ vẫn ở mức trung bình, khả năng nghiên cứu và phát triển của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ còn yếu.
Từ góc độ địa phương, ông Nguyễn Vân, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Hà Nội nhấn mạnh, công nghiệp hỗ trợ ngày càng khẳng định vai trò quan trọng, vừa là bệ đỡ cho công nghiệp chế biến - chế tạo, vừa là động lực giúp Hà Nội mở rộng hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Hiện Hà Nội có khoảng 1.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, trong đó khoảng 35% đạt tiêu chuẩn quốc tế. Hà Nội ưu tiên các ngành có lợi thế cạnh tranh và giá trị gia tăng cao, từng bước hình thành các cụm liên kết ngành gắn với chuỗi sản xuất toàn cầu.
Lối thoát của tình trạng gia công giá rẻ
Ông Cao Văn Hùng, Giám đốc phát triển thị trường quốc tế, Công ty cổ phần Cơ khí chính xác Smart Việt Nam, đề cập 3 yếu tố cốt lõi giúp doanh nghiệp gia tăng sức cạnh tranh: đầu tư theo chiều sâu, chuẩn hóa quy trình toàn diện và xây dựng văn hóa chất lượng. Việc đầu tư chiều sâu tập trung vào các máy móc hiện đại, chuẩn hóa quy trình gia công, áp dụng số hóa và phần mềm đặc thù để giảm lỗi và truyền tải dữ liệu chính xác.
Ông Cao Văn Hùng khẳng định, gia tăng hàm lượng công nghệ là “lối thoát duy nhất” để tránh phụ thuộc vào gia công giá rẻ, nâng vị thế doanh nghiệp từ nhà cung cấp cấp 3-4 lên cấp 1-2, trực tiếp làm việc với khách hàng, hiểu rõ nhu cầu và mở rộng sang các thị trường tiềm năng với biên lợi nhuận cao hơn.
Ông Chu Việt Cường chia sẻ thêm, Nghị định số 205/2025/NĐ-CP đã mở cơ chế liên kết 3 bên: nhà nước - viện (trường) - doanh nghiệp, nhằm tháo gỡ điểm nghẽn về chuyển giao công nghệ, thử nghiệm và tiêu chuẩn hóa, tăng hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp. Để chính sách đi vào thực tiễn cần cụ thể hóa bằng hành động, hỗ trợ thực chất về đổi mới sản xuất, thuế, đất đai, tín dụng… cùng với tăng cường liên kết vùng, ngành và chuỗi, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Trước thực tế đó, Bộ Công thương đã triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ, xây dựng các trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp dạng vùng như Trung tâm IDC, đầu tư mạnh về trang thiết bị, máy móc hiện đại nhằm tư vấn, thử nghiệm, chuyển giao công nghệ và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tiêu chuẩn quốc tế.
Đặc biệt, Bộ Công thương đã phối hợp với các tập đoàn FDI để từng bước đưa doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Ông Chu Việt Cường thông tin, hàng năm khoảng 5 doanh nghiệp được hỗ trợ tham gia chuỗi cung ứng của Toyota. Từ năm 2016 đến 2024, Bộ Công thương đã phối hợp với Samsung đào tạo, tư vấn cải tiến quy trình sản xuất và ứng dụng các giải pháp nhà máy thông minh.
