Năm 2006 đánh dấu bước chuyển mình của các công ty phát hành sách trong cả nước thông qua quá trình cổ phần hóa (CPH). Thế nhưng, nếu có công ty vui mừng trước sự kiện này thì không ít nơi lại cho rằng CPH gián tiếp giết phát hành.
- Người ăn không hết, kẻ lần không ra
Fahasa đưa sách vào trường học hướng đến sinh viên. Ảnh: T.V.
Theo ông Nguyễn Trọng Phát, Cục phó Cục xuất bản Bộ VHTT, hiện nay trên cả nước đã có 37 doanh nghiệp phát hành sách (PHS) đã chuyển sang CPH, trong đó riêng năm 2006 có 9 doanh nghiệp hoàn tất việc chuyển đổi.
Tại hội nghị về công tác xuất bản được tổ chức tại Quảng Bình vừa qua, đã có nhiều điển hình thành công sau CPH, tiêu biểu như các công ty CPH TPHCM (Fahasa), Khánh Hòa, Thanh Hóa, Hà Tây, Phú Thọ, Quảng Bình, Thái Nguyên… Những công ty này sau khi CPH đã mở rộng kinh doanh, tổng doanh số tăng cao, thu nhập của nhân viên được cải thiện. Điển hình nhất là Fahasa, chỉ trong năm 2006, đã thu về hơn 500 tỷ đồng chiếm gần 50% doanh thu của toàn ngành phát hành.
Trong năm 2007, đơn vị này tiếp tục là cánh chim đầu đàn của cả ngành xuất bản với số lượng nhà sách ngày càng mở rộng vươn tới các tỉnh miền Trung và đồng bằng sông Cửu Long. Đối với những công ty như Fahasa, CPH đã mang lại hiệu quả to lớn giúp đơn vị nhanh nhạy và uyển chuyển hơn với thị trường, từ đó gia tăng sức cạnh tranh góp phần nâng cao vị thế kinh doanh.
Tuy nhiên, CPH không phải là cây đũa thần kỳ cho các doanh nghiệp PHS. Ngoài một số doanh nghiệp thành công như nói trên, tình hình chung của đa số sau khi tiến hành CPH mang một màu sắc khá ảm đạm. Có doanh nghiệp bị thua lỗ sau CPH như Công ty in-PHS thiết bị trường học Quảng Trị, Công ty PHS Đà Nẵng… Đặc biệt, trong năm 2006, nổ ra vụ ế lịch blốc đã làm nhiều doanh nghiệp PHS càng thêm khốn đốn.
Đã vậy, quá trình CPH còn làm xuất hiện nhiều vấn đề khó khăn cho các doanh nghiệp như Công ty PHS Hà Tĩnh gặp trục trặc trong việc vay vốn ngân hàng khi không còn ai bảo lãnh như thời doanh nghiệp nhà nước, trong khi số tài sản cố định của công ty được định giá quá thấp. Kinh doanh thất bát, đồng vốn không có, nhiều doanh nghiệp rên rỉ cho rằng CPH đã gián tiếp giết chết PHS.
- Lối thoát dưới chân
Ngay tại hội nghị trên, nhiều nghịch lý đã được nêu ra trong công tác PHS hiện nay. Đại diện Công ty sách - thiết bị trường học Bến Tre cho biết: “Khi chúng tôi về làm việc với các huyện, có huyện thích thì tạo điều kiện, không thì bảo: “Tư nhân bán sách nhiều rồi, cần gì nữa”.
Ngay sau đó, ông Đỗ Quý Doãn, Thứ trưởng Bộ VHTT, hỏi ngay: “Tư nhân bán được, sao chúng ta sau CPH cũng như tư nhân thì lại không vào được?”. Câu hỏi này một lần nữa được đưa ra với điển hình Fahasa. Công ty này cũng có khởi đầu như mọi công ty PHS khác, quá trình CPH cũng không có gì đặc biệt nhưng thành công của Fahasa lại là giấc mơ của rất nhiều doanh nghiệp PHS khác. Nhiều doanh nghiệp cho rằng thành công của Fahasa là do đơn vị này nằm tại một thị trường tiêu thụ sách lớn nhất nước. Lý do này đúng nhưng chưa đủ, thị trường tiêu thụ lớn đồng nghĩa với cạnh tranh gay gắt.
Thực tế, dù là đơn vị PHS lớn nhất nước nhưng Fahasa vẫn phải chịu sự cạnh tranh gay gắt tại “sân nhà”, thậm chí nếu nói về quy mô diện tích cửa hàng thì Fahasa không phải là đơn vị lớn nhất TP. Có người đã ví von TPHCM như một chiến trường đối với những người PHS, nơi mà “chỉ có những người mạnh mẽ mới có thể tồn tại”.
Ngay trong chuyến đi này, nhóm công tác của Fahasa còn kết hợp điều nghiên tìm chỗ xây dựng nhà sách của Fahasa tại Đà Nẵng. Kế hoạch này nằm trong chương trình mở rộng kinh doanh năm 2008 của Fahasa sau đợt mở rộng năm 2007 với 10 nhà sách mới được mở tại miền Nam và miền Trung. Cần phải nhắc lại rằng Công ty PHS Đà Nẵng bị xem là thua lỗ sau CPH với lý do “sức mua thấp”.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy sức mua thấp không nằm ở người mua mà lại do người bán khi người dân Đà Nẵng vẫn phải gửi mua những đầu sách mới mà tại các nhà sách tại địa phương không thể cung ứng. Việc Fahasa chọn Đà Nẵng để đầu tư cũng là một minh chứng.
Các đơn vị PHS tại các địa phương sau khi dứt khỏi bầu sữa mẹ bao cấp đang phải chật vật tìm lối thoát cho mình trong nền kinh tế thị trường. Kết hợp với các đơn vị PHS lớn để khai thác thị trường sách của chính địa phương mình như Đà Nẵng cũng đang được xem là một biện pháp thích hợp. “Lối thoát ngay dưới chân mình”, vấn đề chỉ còn là có dám bước đi hay không.
TƯỜNG VY
