Ăn uống thường ngày
Ngồi uống cà phê vỉa hè với mấy ông bạn vào những buổi sáng cận tết, không còn nghe “tám” bao chuyện trời - trăng - mây - gió nữa, mà vấn đề nóng mang tính thời sự hơn, lại là chuyện ăn uống... Cũng dễ hiểu, bởi ăn uống sao cho khỏi đổ bệnh để sang năm mới còn có sức khỏe mà cày bừa (nói theo nhà nông) cho ra cơm - áo - gạo - tiền vừa phục vụ gia đình, vừa đóng góp cho xã hội là điều không khó nhưng cũng không phải dễ.
Từ nông trại…
Một nhóm mấy dì, chị… xách giỏ đi chợ ngang qua, nghe cánh mày râu cà phê vỉa hè tám chuyện thực phẩm an toàn (TPAT) cũng dừng lại góp lời: Khuất mắt có biết đâu mà lần mấy chú ơi! Nhìn miếng thịt, con cá, cọng rau, củ, quả… thấy tươi tốt thì mua thôi. Nghe nói có mấy cái chuỗi… gì gì đó, vô đó mua bảo đảm hơn. Nhưng mà ở mấy cái chợ chòm hổm, trong mấy khu chợ ngoại thành xa lắc có cái chuỗi đó không?
Việc hình thành chuỗi TPAT đã được Sở Công thương TPHCM thực hiện thí điểm từ năm 2013, tổ chức phân phối ở hệ thống siêu thị Co.opMart chỉ với sản phẩm rau củ quả. Đến nay, chương trình chuỗi TPAT này đa dạng, phong phú với nguồn bổ sung sản phẩm gồm thịt gia súc, gia cầm, trứng, thủy hải sản… Các điểm phân phối cũng được nhân rộng ra với hàng trăm điểm bán thực phẩm đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP.
Một quầy bán bánh mứt trong chợ (Ảnh: D.P)
Nghe những bà nội trợ băn khoăn chuyện chọn mặt gửi vàng vào các sản phẩm thực phẩm sạch để dùng trong dịp tết, mấy ông bạn cà phê mới cảm nhận ra rằng mình cũng là người… trong cuộc! Rõ ràng TPAT theo chuỗi vẫn còn rất hạn chế điểm bán, cụ thể lướt qua 246 điểm bán thực phẩm đạt chuẩn VietGAP mà Sở Công thương công bố hôm giữa tháng 12-2015 thì hầu hết đều tập trung ở quận nội thành, còn huyện ngoại thành chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Thêm nữa, các bà nội trợ ở huyện đâu phải ai cũng có điều kiện xách giỏ đến điểm bán ở xa mút tí tè mà mua. Thôi thì bạ đâu mua đó cho tiện. Còn hệ thống cửa hàng tiện lợi, siêu thị, trung tâm thương mại… ở đẩu đâu xin nhường cho người tiêu dùng nội thành.
Đại bộ phận thực phẩm dùng trong bữa ăn hàng ngày ở nước ta đều sản xuất ở nông thôn như gạo, thịt, cá, trứng, đậu, rau củ quả... Gần đây, một phần do cơ chế thị trường vì lợi ích kinh tế mà nhiều kẻ đã bất chấp trách nhiệm với cộng đồng, lại thiếu vắng cái tâm...
Thực phẩm đầu nguồn xuất phát từ nông trại ví như đầu tàu quyết định chất lượng cả đoàn tàu về đích an toàn. Trước tiên là sản phẩm ngành nông nghiệp phải được giám sát chặt chẽ, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc tăng trưởng, chất thúc chín, thuốc bảo quản một cách bừa bãi tạo nên dư lượng độc hại trên sản phẩm; các cơ sở và hộ chăn nuôi sử dụng hợp lý các loại thuốc kháng sinh phòng trị bệnh, các loại thuốc tăng trọng pha chế phải tuân thủ quy định đối với nguồn thịt động vật chưa được quản lý, giám sát trong quá trình nuôi và giết mổ, phân phối kể cả nguồn thực phẩm thủy hải sản...
…đến bàn ăn
Có câu chuyện mới nghe tưởng như đùa nhưng lại có thật. Ấy là tại vùng chuyên canh rau muống nước, người trồng chừa một khoảng ruộng nhỏ trồng riêng nhóm rau dành cho bàn ăn gia đình, còn các thửa rau lớn trồng với “quy trình” sáng xịt - trưa tưới (nhớt) - chiều phun... rồi đưa ra thị trường tiêu thụ. Hay gà thả vườn để nhà mình ăn, còn gà nuôi chuồng để bán, hoặc những tay chăn nuôi heo chắc chắn không đụng tới miếng thịt mà trước đó họ đã trộn vô tội vạ chất Salbutamol, Clenbuterol... vào thức ăn cho vật nuôi chóng lớn, nạc nhiều.
Tương tự, các loại thực phẩm chế biến có ướp tẩm, pha trộn những thứ không được phép sử dụng hẳn nhà sản xuất chẳng bao giờ đem lên bàn ăn cho con cháu mình dùng. Và không phải khi không mà báo chí liên tục gióng lên hồi chuông báo động rằng mọi người hàng ngày đang nuốt vào bụng nhiều loại hóa chất độc hại.
May thay! Ở nhiều nơi, Hội Nông dân cùng ngành khuyến nông đã tích cực vào cuộc hướng dẫn các hộ trồng rau cần hạn chế và tiến dần đến không sử dụng các loại thuốc có nguồn gốc hóa học. Tăng cường sử dụng phân hữu cơ, hữu cơ sinh học thay thế các loại phân đạm vô cơ, phân hóa học để giảm dư lượng nitrar độc hại trên rau. Hiện bà con nông dân đang sản xuất rau sạch, an toàn, thực hiện các phương thức sản xuất trong nhà lưới ni lông, phương pháp thủy canh… Riêng vùng chuyên canh rau muống nước ở các phường Thới An, Thạnh Xuân... (quận 12, TPHCM), các hộ trồng rau đã được mời lên tập huấn nhiều đợt. Mới đây, đoàn kiểm tra liên ngành đã đi thực tế, kiểm tra ngẫu nhiên 10 hộ với hàng chục mẫu ruộng rau đã không còn phát hiện các chất, thuốc cấm sử dụng trên rau.
Anh Nguyễn Thành Tâm, Chủ tịch Hội Nông dân phường Thạnh Xuân cho biết, thật ra công nghệ trồng rau sạch, an toàn so với việc trồng rau truyền thống không khác nhau là mấy, chủ yếu thay đổi thói quen, tập quán cũ. Còn các nông dân Hoàng Mạnh Đạt, Huỳnh Văn Bồng, Hoàng Văn Tấn (quận 12), những người trồng rau chuyên nghiệp mỗi ngày cung cấp hàng tấn rau ra thị trường, đều cho rằng, bên cạnh việc áp dụng đúng kỹ thuật theo hướng dẫn, người trồng rau cần thực hiện nguyên tắc “4 đúng”: Đúng thuốc - đúng liều lượng - đúng lúc - đúng cách. Anh Tâm hồ hởi: Hiện giờ trên bàn ăn của các gia đình sản xuất rau không còn phân biệt theo kiểu… rau này của nhà, rau kia của… người khác nữa!
Nhưng không lẽ trong dịp lễ tết, các mâm cỗ dâng cúng gia tiên, vui vẻ cùng gia đình, thết đãi bà con, bạn bè chỉ là những gạo lứt muối mè, canh dưỡng sinh hay đồ ăn, thức uống theo phương pháp… thực dưỡng (trái cây, củ quả…)! Lãnh đạo TPHCM cùng các ngành liên quan đã hạ quyết tâm đảm bảo nguồn cung ứng và các điểm bán thực phẩm sạch, an toàn rộng khắp kể cả vùng sâu, vùng xa nhằm phục vụ nhân dân ăn tết. Để không phải gặp những điều đáng tiếc về sức khỏe của mình và gia đình trong dịp xuân về tết đến, thiết nghĩ trong mỗi chúng ta hãy cẩn thận, cảnh giác đối với những nguồn thực phẩm giả lẩn lộn, hãy tìm đến những nơi buôn bán thực phẩm đáng tin cậy, có uy tín để lựa chọn cho mình những bữa ăn an toàn, lành mạnh.
TRỊNH HẢI
