UBND TPHCM vừa tổ chức họp sơ kết 3 năm thực hiện chương trình giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Tại cuộc họp, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết, đã có nhiều chỉ tiêu cải thiện ô nhiễm môi trường cơ bản đạt được so với tiến độ đề ra. Trong đó, đáng kể nhất là chỉ tiêu về giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước và chất thải rắn.
Một góc hồ xử lý nước thải của Nhà máy bia Sài Gòn - Củ Chi. Ảnh: PHẠM CAO MINH
Hoàn thiện trước hạn
Mục tiêu cải thiện nguồn nước tập trung vào các yếu tố chính như: có 80% - 90% cơ sở sản xuất, dịch vụ, thương mại và 100% khu chế xuất - khu công nghiệp, cụm tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn có hệ thống xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn Việt Nam; có 90% đối với khu đô thị mới và 50% đối với khu đô thị hiện hữu có hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt tập trung. Còn mục tiêu đặt ra đối với chất thải rắn là 100% chất thải nguy hại, y tế phải được thu gom, phân loại, tái chế và tái sử dụng.
Riêng chất thải rắn sinh hoạt thì phấn đấu 100% được thu gom, 40% trên tổng lượng rác thu gom sẽ tái chế thành phân compost, tái chế đạt 10%, đốt phát điện đạt 10%. Còn lại chôn lấp hợp vệ sinh là 40%.
Cho đến thời điểm hiện nay, phần lớn trong số những chỉ tiêu trên đã về đích vượt tiến độ thời gian. Riêng chỉ tiêu 80% - 90% cơ sở sản xuất, dịch vụ, thương mại và 50% đối với khu đô thị hiện hữu có hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn; 10% chất thải rắn sinh hoạt phải xử lý bằng biện pháp đốt phát điện là có nguy cơ không đảm bảo đạt tiến độ đề ra.
Lý giải thực tế này, ông Đào Anh Kiệt, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM cho biết, để có cơ sở xử lý triệt để những chủ nguồn thải gây ô nhiễm môi trường, sở đã tiến hành thực hiện điều tra, thống kê toàn diện 439 nguồn thải có lưu lượng trên 50m³/ngày đêm bao gồm cơ sở thải ra nước thải sinh hoạt, công nghiệp, bệnh viện, cơ sở kinh doanh, dịch vụ, chăn nuôi giết mổ gia súc, nuôi trồng thủy sản và bãi rác. Từ cơ sở này, sở đã áp dụng những biện pháp mạnh như tăng cường kiểm tra, xử lý, thậm chí buộc tạm ngưng hoạt động với những cơ sở tái vi phạm nghiêm trọng nhiều lần.
Cho đến nay, đã có 80% trong số cơ sở trên đã đảm bảo nước thải sau xử lý đạt tiêu chuẩn quy định. Tuy nhiên, theo nhiều quận huyện cho rằng, hiện thành phố đang tồn tại nhiều cơ sở sản xuất nhỏ, thậm chí rất nhỏ. Những cơ sở này là tác nhân chính gây ra hiện trạng ô nhiễm môi trường vì thường không có bất kỳ giải pháp xử lý chất thải phát sinh trong quá trình sản xuất.
Cần thống kê thêm tỷ lệ gây ô nhiễm môi trường của cơ sở nhỏ này thì mới đầy đủ và toàn diện. Thế nhưng, sở lại chưa thể thực hiện thống kê vì thiếu nhân lực và kinh phí.
Còn với những khu đô thị hiện hữu cho đến nay chỉ mới có Nhà máy xử lý nước thải Bình Hưng đi vào hoạt động với công suất xử lý 141.000m³ nước/ngày đêm và Nhà máy Bình Hưng Hòa có công suất 30.000m³/ngày đêm, đạt 17% khối lượng nước thải sinh hoạt cần xử lý. So với chỉ tiêu đặt ra là phải xử lý được 1 triệu m³/ngày đêm đến năm 2015 thì có nguy cơ không đạt được yêu cầu.
Nguyên nhân là do tiến độ thực hiện các dự án cải tạo hệ thống thoát nước cũng như xây dựng nhà máy xử lý nước thải tập trung vẫn còn chậm; tốc độ gia tăng dân số quá nhanh. Riêng với việc xử lý chất thải rắn bằng phương pháp đốt phát điện thì hiện chi phí xử lý quá cao, khoảng 35USD - 40USD/tấn là quá cao nên cần cân nhắc thêm và chọn thời điểm thích hợp cho phép đầu tư.
Xây trạm quan trắc kiểm soát nước thải
Theo đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường, để tiếp tục tăng tốc nhằm đạt mục tiêu đề ra, thậm chí tăng chất lượng mục tiêu, trong phạm vi cho phép sở tiếp tục thực hiện điều tra, thống kê nguồn thải. Trong đó sẽ cập nhật những nguồn thải từ 10m³/ngày đêm để tạo cơ sở áp dụng biện pháp xử lý mạnh đối với những trường hợp tái vi phạm.
Đồng thời, sở sẽ tăng cường hơn công tác giám sát, phòng ngừa và phát hiện xử lý kịp thời những cơ sở cố tình tái phạm nghiêm trọng nhiều lần; buộc nhà đầu tư cơ sở hạ tầng, khu đô thị mới phải đầu tư và đưa vào vận hành hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt yêu cầu trước khi thu hút doanh nghiệp vào đầu tư và hộ gia đình đến định cư.
Tuy nhiên, về lâu dài, cần thiết phải có chương trình hỗ trợ các cơ sở vay vốn xây dựng hệ thống xử lý nước thải; xây dựng những trạm quan trắc tự động kiểm soát chất lượng nước thải tại cửa xả của những nguồn thải lớn. Trước hết, áp dụng cho các chủ đầu tư hạ tầng khu chế xuất, khu công nghiệp.
Ngoài ra, các cơ quan chức năng liên quan triệt để thực hiện không cấp phép mới, gia hạn giấy phép đối với những ngành nghề ô nhiễm nguồn nước bên ngoài khu chế xuất, khu công nghiệp và cụm công nghiệp. Riêng với 5 cụm công nghiệp chưa đầu tư hệ thống xử lý nước thải tập trung cần gấp rút cải thiện cơ chế hành chính để thu hút các doanh nghiệp tham gia đầu tư hạ tầng.
Về việc đầu tư dự án xử lý nước thải đô thị, kiến nghị UBND TP chỉ đạo sở, ban, ngành chức năng liên quan nhanh chóng hoàn thành các dự án cải tạo hệ thống thoát nước, thu gom nước thải và đẩy nhanh tiến độ xây dựng hệ thống xử lý nước thải đô thị tập trung. Ngoài ra, thành phố cần thiết điều chỉnh tăng mức phí đối với thu phí nước thải công nghiệp và chất thải rắn đối với chủ nguồn thải.
Có như thế mới khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư hệ thống xử lý nước thải nhằm giảm chi phí đóng phí nước thải. Mặt khác, tạo điều kiện tăng nguồn thu cho ngân sách để bù đắp cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn.
MINH XUÂN
