O nông dân nhặt… thơ

Trong khi nhiều người tìm đủ trăm phương ngàn kế để giấu nét quê kiểng của mình thì Hồng Oanh sống giữa đất Sài Gòn phồn hoa đô hội lại luôn tự nhận mình là o nông dân. Chả có đất mà cấy cày, o đành đi nhặt… thơ. Mới đây, chị khiến nhiều người nể phục và tâm đắc với tuyển tập thơ Đường về xứ Nghệ (NXB Văn học).

        Ba tháng, hai ngàn trang

Cuốn sách dày gần 2.000 trang với hơn 1.000 tác phẩm thơ, phú được Hồng Oanh kết hợp với nhà thơ Gia Dũng sưu tầm, biên soạn và tuyển chọn.

Đường về xứ Nghệ được chia làm 3 phần. Phần 1: Thơ chọn lọc viết về xứ Nghệ từ thế kỷ XIX trở về trước. Do việc lưu giữ, bảo tồn của những thế kỷ trước còn hạn chế, rồi qua nhiều cuộc chiến tranh, nhiều biến cố thăng trầm của thời cuộc… nên nguồn tư liệu không thống nhất, không đầy đủ. Đặc biệt là về phần Hán Nôm, nhiều bản in của các tuyển tập quốc gia cũng phần lớn chỉ in bản dịch thơ, còn chữ Hán, phiên âm và dịch nghĩa rất thất thường. “Chúng tôi đã cậy nhờ nhiều nhà giáo, nhà nho, nhà nghiên cứu văn học cổ, cận đại và hiện đại giúp sức, cuối cùng chọn gần 100 tác giả, gần 150 tác phẩm”, chị Hồng Oanh cho biết. Phần 2 là phần phong phú, đa dạng và trữ tình nhất của thơ ca xứ Nghệ, được thể hiện rõ nét trên báo chí, sách vở từ đầu thế kỷ XX đến nay với trên 800 tác phẩm của gần 400 tác giả. Phần 3, Xứ Nghệ trong mắt ai là tâm tình của các tác giả khắp mọi miền đất nước gửi gắm nơi non xanh nước biếc xứ Nghệ. Gần 100 bài thơ của 80 tác giả là hành trình của những cuộc gặp gỡ cảm động của những người làm sách với những tấm lòng tri âm.

Đường về xứ Nghệ, theo nhà thơ Hồng Oanh, mới chỉ là tập hợp ban đầu những bài thơ, phú viết về một vùng đất, một miền quê thơ mộng và trữ tình cùng những gian khổ, khó khăn và khốc liệt - mảnh đất Nghệ Tĩnh. Điều đáng nói là cuốn sách đã được thực hiện trong một thời gian rất ngắn, chỉ trọn vẹn ba tháng, rất khó cho việc tuyển chọn và biên soạn.

        Hành trình tri ân

Để có được ba tháng đó, chị đã góp nhặt hàng ngày, từ báo chí, sách được tặng chị để riêng một góc, lang thang khắp các nhà sách, thư viện… để nhặt nhạnh “những hạt thóc vàng” rơi vãi. Tò mò hỏi chị sao lại dám bỏ công, bỏ sức, tốn kém tiền của vào “canh bạc thơ” này đến thế, trong khi gần như hầu hết thơ trong giai đoạn này đều đang ngưng trệ, ít được để ý và thậm chí còn không biết thơ sẽ đi về đâu. Chị cười bảo đây không phải là làm sách nữa, mà chị vừa xây nhà, một ngôi nhà lớn, không phải cho chị, mà cho tất cả mọi người. Chị không sợ, không chùn bước khi quyết định thực hiện cuốn sách Đường về xứ Nghệ là bởi vì đó là duyên nợ với văn hóa dân gian quê nhà, với từng đường cày, thửa ruộng. Hơn nữa, đó còn là việc làm để thỏa mãn đam mê ngọn nguồn văn hóa dân gian, và cuốn sách đó như một lời tri ân với các bậc tiền nhân đã tạo ra một kho tàng văn hóa xứ Nghệ, quê hương của chị. Chị chỉ làm một việc là gom góp rồi chắt lọc lại để cho thế hệ mai sau có được một tài liệu nghiên cứu hữu ích.

Khi có ý định làm sách, chị dè xẻn chi tiêu, thậm chí trích cả tiền tích cóp dành xây nhà để lấy tiền đi gom thơ, nhặt tài liệu ở khắp các tỉnh, thành. Ba tháng cho một cuốn sách giá trị với gần 2.000 trang là một khoảng thời gian ngắn kỷ lục mà Hồng Oanh và Gia Dũng đã dốc sức hoàn thành. Những thiện ý thành tâm của Hồng Oanh với Đường về xứ Nghệ đã có được sự ủng hộ và nhận nhiều tín hiệu tốt từ các bạn văn, những người yêu văn chương xứ Nghệ nói riêng, văn hóa dân tộc nói chung. Giáo sư Phan Ngọc chia sẻ, xứ Nghệ sản sinh ra biết bao nhân tài, bao nhiêu nhà thơ mà đến nay cũng mới chỉ có Hồng Oanh dám bỏ tiền túi ra làm tuyển tập thơ cho quê hương. Thế đã đáng phục rồi.

ĐỖ QUANG TUẤN HOÀNG