Nhiều trẻ em VN phải giảm lượng sữa được uống, thậm chí không được uống vì giá sữa tại VN đắt nhất thế giới. Một số gia đình phải chi tới 50% thu nhập để con em mình được uống sữa. Đây là một thực tế rất khó chấp nhận khi GDP đầu người của VN đang phấn đấu để đạt ngưỡng 1.000 USD. Và nữa, trong bối cảnh giá nguyên liệu sữa thế giới đã và đang giảm mạnh, từ hơn 5.000 USD/tấn vào cuối quý 3-2008 nay còn hơn 3.000 USD/tấn, thì sao người tiêu dùng vẫn phải sử dụng sữa bột, đặc biệt là các loại sữa ngoại nhập với giá cao ngất ngưởng là điều khó hiểu?

Có khá nhiều lý giải về giá sữa tại VN vì sao lại cao nhất thế giới. Ở góc độ nhà sản xuất, ông Trần Bảo Minh – Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Sữa Vinamilk cho rằng, cho dù người tiêu dùng lựa sữa bột được bổ sung hàng loạt chất dinh dưỡng thì thành phần cơ bản của sữa (theo tiêu chuẩn của châu Âu hoặc Mỹ) cũng chỉ xoay quanh sữa bột, vitamin và một số khoáng chất.

Mặt khác, bản chất của sữa bao gồm những thành phần tự nhiên, nên dù các nhà sản xuất có bổ sung DHA, Taurine… gấp nhiều lần đi chăng nữa thì nó cũng chưa chứng minh được các chất này tốt như thế nào cho cơ thể của trẻ. Trong khi đó, một điều chắc chắn là danh sách các chất được bổ sung thêm vào thành phần của sữa càng dài thì người tiêu dùng càng phải trả nhiều tiền để mua sữa.

Cũng cần nói rõ thêm, việc sản xuất sữa bột cũng chẳng phải là một vấn đề gì ghê gớm. Bột sữa, giá bình quân khoảng từ 70.000-80.000đồng/kg (đã có VAT), nếu muốn bổ sung thêm các chất khác như DHA (giá 1,4 triệu đồng/kg), taurine, vitamin, canxi thì đều có sẵn, giá từ 6 - 10 USD/kg tùy loại. Lẽ dĩ nhiên, việc trộn sữa bột với các chất nêu trên cũng cần phải theo một tỷ lệ nhất định để đảm bảo không gây hại cho trẻ và sản phẩm đó được trộn trong một dây chuyền như thế nào cũng là điều đáng bàn. Nếu tính tất cả các chi phí thì giá 1kg sữa bột sẽ ở mức trung bình 100.000 đồng/kg.

Trên thực tế, người tiêu dùng đang phải mua sữa với mức giá từ 140.000-160.000 đồng/kg đối với sữa nội, còn sữa ngoại (loại cao cấp theo phân khúc thị trường ) là từ 305.000 - 425.000 đồng/kg. Khi hiểu được quy trình này, cộng với thành phần cơ bản của sữa thì người tiêu dùng sẽ không quá “thần tượng” cũng như đặt niềm tin vào một loại sữa nào đấy.

Theo tính toán của một chuyên gia, hiện nay các DN sữa trong nước chỉ dành chiết khấu (khâu bán sỉ đến bán lẻ) khoảng +/- 10%; trong khi các thương hiệu sữa ngoại dành chiết khấu đến 30% (có thể nhiều hơn nữa) cho khâu phân phối, trong đó 10% cho bán lẻ, 10% trưng bày và 10% còn lại cho khâu truyền thông. Đây cũng chính là “thủ phạm” đẩy giá sữa tăng cao.

Chất lượng sữa cũng là một vấn đề đáng bàn. Lâu nay việc quản lý chất lượng sữa được kiểm soát bởi Cục An toàn vệ sinh thực phẩm. Việc kiểm định sữa cũng chỉ dừng lại ở một số chất có thể gây nguy hại cho người tiêu dùng như độ nhiễm khuẩn, kim loại nặng, tạp chất… vì VN chưa có hệ thống kiểm tra, phân tích các nguyên tố vi lượng trong thành phần sữa. “Nếu chúng ta có một cơ quan kiểm nghiệm tối tân và đầy đủ quyền hạn thì việc bổ sung DHA, ARA “giúp trẻ thông minh vượt trội” sẽ không thể dễ dàng qua mặt người tiêu dùng để liên tục tăng giá bán như hiện nay” – một DN bức xúc nói.

Bằng những điều đã nói ở trên, chính hành vi tiêu dùng đã góp phần đẩy giá sữa tại VN tăng không có điểm dừng. Về quản lý nhà nước, đã đến lúc phải đưa mặt hàng sữa là một trong những mặt hàng thiết yếu cần phải được kiểm soát giá. Nhất thiết phải có một cuộc điều tra, kiểm soát ngược từ thị trường về chất lượng sữa (kể cả sữa ngoại lẫn nội) cũng như điều tra có hay không việc liên doanh giữa các thương hiệu để làm giá.  

THÚY HẢI