Sáng 9-1, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN) tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác năm 2017 và triển khai phương hướng, nhiệm vụ năm 2018.
Tham dự hội nghị có Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam; đại diện lãnh đạo các cơ quan của Đảng, Quốc hội, các bộ, ban, ngành Trung ương; lãnh đạo UBND một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và lãnh đạo 63 Sở KH-CN; cùng đại diện một số viện, trường, tổ chức KH-CN và doanh nghiệp có nhiều thành tựu trong hoạt động KH-CN.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Bộ trưởng Bộ KH-CN chủ trì hội nghị sáng 9-1. Ảnh TRẦN BÌNH Báo cáo của Bộ KH-CN cho biết, trong năm 2017, Bộ KH-CN đã tập trung triển khai các nhiệm vụ, giải pháp với mục tiêu đưa KH-CN phục vụ trực tiếp cho phát triển các ngành, lĩnh vực; hỗ trợ phát triển các sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp công nghệ cao, các sản phẩm chủ lực, trọng điểm của quốc gia theo chuỗi giá trị; hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng, đổi mới công nghệ; cải thiện môi trường kinh doanh của doanh nghiệp; thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia; cải thiện Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII); tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0).
Các kết quả nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học xã hội, nhân văn, KH-CN và đổi mới sáng tạo đã có những đóng góp thiết thực để thúc đẩy phát triển đất nước trong tình hình mới, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc. Nhiều kỹ thuật tiên tiến đã được ứng dụng hiệu quả vào việc chăm sóc sức khỏe nhân dân, phòng chống dịch bệnh, khám chữa bệnh. KH-CN đã đóng góp trên 30% giá trị gia tăng trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp và 38% giá trị gia tăng trong sản xuất giống cây trồng, vật nuôi. Năng suất một số vật nuôi, cây trồng đạt cao so với các nước trong khu vực và trên thế giới: lúa đứng đầu ASEAN; cá tra, hồ tiêu đứng đầu thế giới; cà phê, cao su đứng thứ hai thế giới. Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo đã phát triển rộng khắp với hơn 40 quỹ đầu tư mạo hiểm; 30 cơ sở ươm tạo (BI); 10 tổ chức thúc đẩy kinh doanh (BA), góp phần thúc đẩy số lượng các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tăng nhanh với hơn 3.000 doanh nghiệp, gần gấp đôi số lượng năm 2015 (khoảng 1.800 doanh nghiệp). Số lượng và giá trị các thương vụ đầu tư đã tăng đáng kể…
Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao những kết quả đạt được của Bộ KH-CN nói riêng và lĩnh vực KH-CN nói chung của đất nước trong thời gian qua. Đồng thời, Thủ tướng chỉ rõ những hạn chế, yếu kém của ngành KH-CN, gồm: Thị trường KH-CN phát triển còn rất chậm, những kết quả nghiên cứu còn chưa được ứng dụng nhiều vào sản xuất kinh doanh, chưa có những sản phẩm KH-CN nổi bật, khẳng định trí tuệ con người Việt Nam; Phát triển KH-CN chưa thực sự gắn với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, doanh nghiệp chưa trở thành trung tâm của hoạt động đổi mới sáng tạo; Chưa huy động được nhiều nguồn lực xã hội đầu tư cho hoạt động nghiên cứu, phát triển KH-CN; Cơ chế tài chính trong hoạt động KH-CN còn nhiều vướng mắc, khiến hoạt động KH-CN không được “giải phóng”; Việc chuyển đổi mô hình hoạt động của các tổ chức KH-CN công lập chưa được thực hiện quyết liệt, có hiệu quả cụ thể; Công tác quản lý KH-CN chưa làm tròn trách nhiệm, nhất là việc tham mưu, đề xuất các chính sách thu hút nhân tài, thực thi các chính sách KH-CN ở từng địa phương,…
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị. Ảnh: TRẦN BÌNH Trên cơ sở đó, Thủ tướng nêu rõ 4 trụ cột cần đổi mới và 3 đột phá cần tập trung đối với ngành KH-CN trong thời gian tới. 4 trụ cột cần đổi mới gồm: Tích cực góp phần vào việc đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế của đất nước, nhất ở lĩnh vực nông nghiệp, trong đó chú trọng việc đổi mới mô hình sản xuất, nâng cao chất lượng hàng hóa; Thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo mạnh mẽ hơn nữa, ưu tiên phát triển những mô hình khởi nghiệp hiệu quả và hoạt động của các quỹ đầu tư KH-CN; Tập trung phục vụ doanh nghiệp ứng dụng, đổi mới công nghệ trong hoạt động sản xuất, kinh doanh với tinh thần xem doanh nghiệp là trung tâm của hoạt động đổi mới sáng tạo, trong đó ưu tiên phát triển những doanh nghiệp công nghệ cao và hoạt động của các sàn giao dịch công nghệ; KH-CN phải thực sự góp phần nâng cao năng suất chất lượng lao động và hiệu quả sản xuất kinh tế, đây là yêu cầu bức thiết của nền kinh tế đất nước hiện nay.
3 vấn đề mà Thủ tướng yêu Bộ KH-CN cần phải tập trung đột phá gồm: Thứ nhất là đột phá về thể chế, chính sách. Vì với thể chế KH-CN, cần xóa bỏ tư duy hành chính hóa, quy hoạch hóa KHCN và tư duy thành lập mới tổ chức KH-CN phải theo quy hoạch… Thứ hai, đổi mới về phương thức đầu tư, cơ chế đặt hàng cho KH-CN. Chi 2% ngân sách Nhà nước cho KH-CN cần phải sử dụng hiệu quả hơn. Bộ KH-CN hoặc Hội đồng Chính sách KHCN cần trình Thủ tướng Chính phủ đưa ra các quyết sách lớn, đặt hàng vĩ mô cho KH-CN gắn liền với chất lượng sản phẩm của đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Cần tập trung đầu tư nghiên cứu ứng dụng công nghệ hoặc nghiên cứu cơ bản định hướng ứng dụng mà Việt Nam đang cần. Phải huy động đầu tư của xã hội, chủ yếu từ doanh nghiệp, thông qua các quỹ KH-CN quốc tế, để có tỉ lệ đầu tư cho KH-CN cao hơn. Có thể chế, cơ chế thuận lợi cho các nhà nghiên cứu trong sử dụng kinh phí. Thứ ba, đổi mới chính sách sử dụng và trọng dụng cán bộ KH-CN, trong đó quan tâm đến 3 đối tượng chính là các nhà khoa học đầu ngành, các nhà khoa học được giao chủ trì các nhiệm vụ quan trọng của quốc gia và các nhà khoa học trẻ tài năng. “Cuối cùng con người là quan trọng nhất. Phải làm sao trí thức ủng hộ mình để phát triển đất nước, bảo vệ Tổ quốc” - Thủ tướng nhấn mạnh.
Cùng với 4 trụ cột cần đổi mới và 3 đột phá cần tập trung, Thủ tướng nêu ra 5 lưu ý cần rà soát, triển khai hiệu quả đối với Bộ KH-CN, gồm: Chủ động phát triển cơ sở hạ tầng KH-CN theo hướng hiện đại, đồng bộ, trong đó có các khu công nghệ cao phải làm thành công trong năm 2018 và các năm tiếp theo để bắt nhịp cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; Quan tâm triển khai vùng kinh tế trọng điểm dựa vào KH-CN, đặc biệt các vùng có lợi thế phát triển các sản phẩm nông nghiệp như cây ăn quả, tôm cá ở đồng bằng sông Cửu Long, cây công nghiệp ở vùng Đông Nam Bộ; KH-CN phải gắn với yêu cầu của hội nhập quốc tế và thích ứng với nền kinh tế trí thức của thế giới; Bảo đảm tính bền vững trong hoạch định phát triển KH-CN, lộ trình, bước đi, giao trách nhiệm cho các bộ, ngành, địa phương rõ hơn các nhiệm vụ cụ thể về KH-CN; Khắc phục bệnh thành tích trong KH-CN, bệnh không thiết thực, không vào cuộc sống của KH-CN...
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã trao Huân chương Độc lập hạng Nhất cho nguyên Bộ trưởng Bộ KH-CN Hoàng Văn Phong. Ảnh: TRẦN BÌNH
Tại hội nghị, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã trao Huân chương Độc lập hạng Nhất cho đồng chí Hoàng Văn Phong (Bộ trưởng Bộ KH-CN giai đoạn 2002-2011), Huân chương Độc lập hạng Ba cho đồng chí Nguyễn Quân (Bộ trưởng Bộ KH-CN nhiệm kỳ 2011-2016); Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam trao Huân chương Lao động hạng Nhất cho đồng chí Trần Việt Thanh, nguyên Thứ trưởng Bộ KH-CN; Huân chương Lao động hạng Nhì cho đồng chí Chu Ngọc Anh, Bộ trưởng Bộ KH-CN và 2 Thứ trưởng Bộ KH-CN gồm: đồng chí Trần Văn Tùng và đồng chí Trần Quốc Khánh.
TRẦN BÌNH