Phòng đột quỵ bằng kiến thức

Thấp thỏm vì nỗi lo mơ hồ

Sống chung với bệnh tiểu đường 5 năm qua, ông Nguyễn Văn Sơn (60 tuổi, ngụ tại TPHCM) tuân thủ điều trị theo tư vấn của bác sĩ, các chỉ số đều trong tầm kiểm soát. Thế nhưng vợ ông lại luôn thấp thỏm vì bệnh này là một trong các yếu tố nguy cơ của đột quỵ. Bất cứ bài thuốc lạ nào được quảng cáo có thể phòng đột quỵ, bà đều mua cho cả nhà uống chung. Mỗi lần đọc báo thấy một ca bệnh đột quỵ, bà lại căng thẳng cả ngày.

Mới đây, nghe theo tư vấn của người quen, bà đặt mua 2 viên thuốc tễ với giá 2,4 triệu đồng để “phòng ngừa đột quỵ suốt đời”. “Bác sĩ nói tôi điều trị ổn định tiểu đường thì không đáng ngại, nhưng vợ tôi không tin. Ăn uống gì cũng sợ, mua đủ thứ thuốc nam thuốc bắc để phòng ngừa. Tôi chỉ lo bà ấy lo lắng quá mà phát tâm bệnh”, ông Sơn thở dài.

Chị Nguyễn Thanh Liên (35 tuổi, công nhân, làm việc ở tỉnh Đồng Nai) cũng hoang mang sau khi một người bạn cấp cứu giữa đêm do đột quỵ. Mới sinh con đầu lòng, chị Liên luôn sợ gặp tình huống bất trắc, không có ai chăm sóc con cái. Trong thời gian nghỉ thai sản, chị đọc nhiều thông tin về tình trạng trẻ hóa đột quỵ nên càng căng thẳng, nhiều đêm mất ngủ. Nhiều lần động viên vợ không thành, chồng chị Liên phải đưa chị đi khám sức khỏe tổng quát và tầm soát đột quỵ theo yêu cầu, dù chi phí này khá cao so với thu nhập của gia đình. Chỉ đến khi cầm trên tay kết quả sức khỏe bình thường, chị Liên mới nhẹ nhõm.

Hoang mang quá mức vì đột quỵ không phải câu chuyện cá biệt. Chị T.H. (ngụ tại TPHCM) từng vất vả ngăn cản người thân rơi vào “bẫy” chữa đột quỵ. Theo lời kể, cha của chị T.H. được người quen giới thiệu một thầy thuốc có năng lực điều trị di chứng đột quỵ và phòng bệnh suốt đời chỉ sau một liệu trình. “Thầy thuốc nói phải tiêm 20 mũi thuốc trị giá khoảng 160-500 triệu đồng thì sẽ phòng đột quỵ trọn đời. Tôi biết có dấu hiệu lừa đảo nhưng cha tôi lại rất tin tưởng vào lời quảng cáo này”, chị H. nói.

Trên thực tế, đột quỵ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra tàn phế và tử vong trên thế giới. Việt Nam nằm trong số những quốc gia có tỷ lệ đột quỵ cao nhất, mỗi năm ước tính có khoảng 200.000 ca bệnh. Trong đó, rất nhiều trường hợp được chuyển đến bệnh viện quá “thời gian vàng” dẫn đến hậu quả nặng nề. Một tỷ lệ không nhỏ người bệnh phải sống trong cảnh tàn phế, mất khả năng lao động, phụ thuộc hoàn toàn vào người thân.

Tuy nhiên, theo PGS-TS-BS Nguyễn Huy Thắng, Trưởng Khoa Bệnh lý mạch máu não - Bệnh viện Nhân dân 115, Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM, khoảng 90% người bệnh đột quỵ đều có yếu tố nguy cơ. Do đó, đột quỵ không phải bệnh “trời kêu ai nấy dạ” mà có thể phòng ngừa bằng cách kiểm soát hiệu quả các yếu tố nguy cơ. Tuy nhiên, điều phi lý là nhiều người trông mong việc tiêm một mũi thuốc, uống một viên thuốc có thể phòng đột quỵ trọn đời.

Ứng phó kịp thời trong “thời gian vàng”

TS-BS CK2 Nguyễn Tri Thức, Thứ trưởng Bộ Y tế, Phụ trách điều hành Bệnh viện Chợ Rẫy, nhận định, trong cộng đồng, không ít người lâm vào cảnh “sợ đột quỵ giống như... sợ ma”. Nguyên nhân vì người dân chưa hiểu đúng nên dẫn đến tâm lý ăn gì, đi đâu cũng sợ có thể bị đột quỵ.

Theo các chuyên gia, những yếu tố hàng đầu gây đột quỵ gồm: hút thuốc lá, chế độ ăn uống không hợp lý, sử dụng đồ uống có cồn, ít hoạt động thể lực, ô nhiễm không khí, BMI (chỉ số khối cơ thể) cao, tăng cholesterol, tăng huyết áp tâm thu, đường huyết lúc đói cao, rối loạn chức năng thận. Trung bình cứ 3 giây có một ca mắc mới trên toàn cầu. Thống kê tại Việt Nam cho thấy, 72,5% người bệnh đột quỵ gặp tình trạng tăng huyết áp; 64,9% rối loạn mỡ máu; 53,4% có tiền sử uống rượu và 49,6% từng hút thuốc lá. “Khi trang bị kiến thức, người dân sẽ cân bằng nỗi sợ đột quỵ bằng hiểu biết và hành động, nắm được những yếu tố nguy cơ cao gây đột quỵ để có chế độ kiểm soát, phòng ngừa phù hợp”, TS-BS CK2 Nguyễn Tri Thức thông tin.

Trong khi đó, PGS-TS-BS Nguyễn Huy Thắng nhấn mạnh, để tránh được hậu quả của đột quỵ, người dân nên kiểm soát tối ưu và hiệu quả các bệnh lý nền, các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, tiểu đường, tăng mỡ máu. Đồng thời, điều chỉnh và thay đổi lối sống bằng chế độ vận động tập luyện, thức ăn phù hợp, hạn chế rượu bia và tuyệt đối không sử dụng thuốc lá. Mỗi người nên có kiến thức để nhận biết được triệu chứng của đột quỵ, nắm rõ danh sách các bệnh viện có chuyên khoa đột quỵ gần nhất để có thể ứng phó kịp thời trong “thời gian vàng”.