Cần thuốc đắng để… dã tật
Ngay sau khi Bộ GD-ĐT công bố thông tư, dư luận xã hội, nhất là trong chính đội ngũ thầy cô giáo, đã có nhiều ý kiến trái chiều. Dư luận lo ngại việc này sẽ làm gia tăng bạo lực học đường, khi giáo viên và nhà trường bị “tước mất” công cụ kỷ luật học sinh có vi phạm nghiêm trọng. Ngay sau đó, vụ việc một học sinh lớp 7, Trường THCS Đại Kim (Hà Nội) có hành vi sai trái đối với giáo viên (túm tóc, ghì đầu cô ngay trong lớp học khi cô giáo thu hồi đồ chơi sắc nhọn) càng khiến mối lo về Thông tư 19 gia tăng.
Thầy Hồ Tuấn Anh, Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Phương (phường Quỳnh Mai, tỉnh Nghệ An), cho rằng, sẽ rất nguy hại nếu xem xin lỗi là một biện pháp kỷ luật đối với học sinh tiểu học.
“Xưa nay từ giáo dục gia đình đến giáo dục nhà trường, xin lỗi được coi là một nét đẹp văn minh trong giao tiếp, ứng xử. Người lớn thường rèn cho trẻ con thói quen xin lỗi khi có sơ suất nhỏ. Với Thông tư 19, Bộ GD-ĐT coi xin lỗi là một biện pháp kỷ luật thì e rằng ông, bà, ba, mẹ và thầy, cô không còn dễ dàng yêu cầu con trẻ xin lỗi như một nét đẹp trong giao tiếp”, thầy Hồ Tuấn Anh nhận xét.
Với kinh nghiệm 31 năm làm giáo viên, thầy Hồ Tuấn Anh cho rằng, giáo dục học sinh chưa ngoan cũng như bốc thuốc chữa bệnh, muốn chữa được bệnh thì phải bốc đúng thuốc và đủ liều. Nếu cho rằng tạm thời đình chỉ học tập là tước bỏ quyền học tập của các em thì đó là nhận thức sai lầm. Cùng với đó, nếu cho rằng cảnh cáo hay khiển trách sẽ làm ảnh hưởng đến tâm lý các em, tức là chúng ta đang từ chối “thuốc đắng dã tật”.
Khi một học sinh đã “kháng” tất cả liều thuốc của thầy cô và nhà trường, mang đến sự bất an, bất lực cho thầy cô và học sinh khác nhưng không phải chịu bất kỳ sự trừng phạt nào, đó không còn là giáo dục và hỗ trợ, mà là đang nuôi mầm ác, gieo rắc nỗi sợ hãi cho những học sinh khác.
Thầy Trần Trung Hiếu, giáo viên Lịch sử, Trường THPT chuyên Phan Bội Châu (Nghệ An), cho rằng, nếu chúng ta bất lực trước bạo lực trong môi trường giáo dục, bao biện cho hành vi vô đạo, vô lễ của học sinh với thầy cô, buông lỏng kỷ cương trường học thì đó là sự thất bại của giáo dục. Gia đình có pháp gia, nhà trường có kỷ cương, xã hội có pháp luật. Đó mới là xã hội văn minh, an toàn, hạnh phúc.
Khi kỷ cương nhà trường bị xem nhẹ, đó là cội nguồn của bạo lực. Muốn có một nền giáo dục phát triển, trước tiên phải có môi trường giáo dục an toàn, trong đó tất cả giáo viên, học sinh, phụ huynh thấy an tâm. Để có một nhà trường an toàn, phải có kỷ cương, kỷ luật. Yêu cầu học sinh viết kiểm điểm là một biện pháp giáo dục trong nhà trường mang tính nhắc nhở, giáo dục ý thức, giúp học sinh tự nhìn nhận và rút kinh nghiệm, chứ không nên xem là một hình thức kỷ luật.
Giáo dục bằng yêu thương
Ở góc độ đồng tình với Thông tư 19, thầy Lê Quang Hải, giáo viên chủ nhiệm lớp 1/2, Trường Tiểu học An Lạc 3 (phường An Lạc, TPHCM), nêu quan điểm, ở lứa tuổi tiểu học, nhất là học sinh lớp 1, các em còn rất nhỏ, đang hình thành nhân cách và thói quen, chưa hiểu thế nào là “kỷ luật” mà chủ yếu chịu ảnh hưởng từ cách ứng xử, thái độ và sự kiên nhẫn của thầy cô giáo. Quy định mới đưa ra 2 hình thức nhắc nhở và yêu cầu xin lỗi rất phù hợp. Điều quan trọng là thầy cô thực hiện quy định như thế nào trong thực tế.
Đơn cử, trong việc nhắc nhở, cần sự kiên nhẫn, không quát mắng, thay vào đó là nhìn thẳng vào mắt học sinh, nói ngắn gọn, rõ ràng, để các em hiểu mình sai chỗ nào. Giáo viên nên khuyến khích học sinh có tinh thần “xin lỗi và sửa sai”, cho học sinh nói lời xin lỗi trước tập thể, kèm theo hành động khắc phục.
Ví dụ, con làm rơi bút của bạn, phải xin lỗi bạn, nhặt lên, lau sạch và trả lại bạn. Song song đó, thầy cô nên khen đúng lúc, một lời khen nhỏ sau khi học sinh biết nhận lỗi sẽ khiến các em thấy việc xin lỗi không đáng xấu hổ, mà còn giúp mình trưởng thành hơn. Ngoài ra, thầy cô có thể nêu gương, kể những câu chuyện ngắn của bản thân hoặc đưa ra tình huống gần gũi, để học sinh soi mình vào đó.
Trẻ con rất dễ nhớ và học theo qua hình ảnh và ví dụ cụ thể. Giáo dục không phải là phạt để sợ, mà là gieo những hạt giống về sự tử tế, biết chịu trách nhiệm. Nếu thầy cô kiên nhẫn, công bằng và giàu tình thương, chỉ cần một lời nhắc nhở hay một cái bắt tay xin lỗi cũng đủ để học sinh ghi nhớ và tự giác thực hiện.
Theo công bố của Bộ GD-ĐT, Thông tư 19 bổ sung các nguyên tắc kỷ luật như tôn trọng, bao dung, không định kiến, bảo đảm quyền và lợi ích của học sinh. Đặc biệt, nghiêm cấm sử dụng biện pháp kỷ luật mang tính bạo lực, xúc phạm nhân phẩm, ảnh hưởng thể chất và tinh thần học sinh.
Điều này thể hiện sự chuyển dịch mạnh mẽ sang cách tiếp cận giáo dục kỷ luật nhân văn, tôn trọng học sinh. Về hình thức kỷ luật, Thông tư 19 phân chia theo cấp học. Với học sinh tiểu học, chỉ còn 2 hình thức là nhắc nhở và yêu cầu xin lỗi; các bậc học còn lại có 3 hình thức là nhắc nhở, phê bình, yêu cầu viết bản tự kiểm điểm.
Như vậy, các hình thức kỷ luật nghiêm khắc trước đây như khiển trách trước hội đồng kỷ luật, cảnh cáo trước toàn trường, đuổi học một tuần lễ, đuổi học một năm... được loại bỏ tại Thông tư 19. Bộ GD-ĐT khẳng định, sự thay đổi này thể hiện cách tiếp cận kỷ luật mang tính giáo dục, hỗ trợ và nhân văn, phù hợp bối cảnh đổi mới giáo dục của đất nước và xu hướng giáo dục hiện đại.
