(SGGPO). - Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa thông báo kết luận thanh tra về việc chấp hành pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD).
HUD là một trong những doanh nghiệp hàng đầu về đầu tư kinh doanh nhà và đô thị, đã góp phần thay đổi diện mạo các đô thị, nhất là các thành phố lớn. Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng HUD đã cố gắng duy trì hoạt động đầu tư kinh doanh, bảo đảm việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, TTCP cũng khẳng định HUD có nhiều thiếu sót, vi phạm.
Khu đô thị Văn Quán, Hà Đông, Hà Nội-một trong khu đô thụ do HUD đầu tư xây dựng
Dự án, sản phẩm dở dang quá nhiều
Cụ thể, HUD thiếu trách nhiệm trong việc quyết định đầu tư, kinh doanh dự án đô thị. Trong quá trình hoạt động đầu tư kinh doanh, đặc biệt từ năm 2011 về trước, HUD đã quyết định đầu tư vào các dự án vượt xa năng lực tài chính và quản trị, dẫn đến chậm và trì trệ trong việc triển khai, sản phẩm dở dang quá nhiều, hàng tồn kho lớn, chậm luân chuyển. Chính những việc làm nàycủa HUD đẩy HUD và một số đơn vị thành viên đến tình trạng khó khăn như hiện nay: nợ phải trả lớn, cân đối khả năng thanh toán khó khăn, nợ phải thu chậm thu hồi, phát sinh quá hạn; doanh thu, thu nhập giảm mạnh, kinh doanh kém hiệu quả.
HUD cũng làm trái và buông lỏng quản lý trong hoạt động ủy quyền kinh doanh dự án cho các đơn vị thành viên với quy mô lớn. Các dự án đô thị sau khi đầu tư hạ tầng kỹ thuật, HUD không tiếp tục đầu tư công trình trên đất hoặc chuyển nhượng đất đã có hạ tầng cho nhà đầu tư thứ cấp, mà ủy quyền đầu tư kinh doanh cho các công ty thành viên. Theo TTCP, những việc làm này của HUD đã trái với Điều lệ tổ chức hoạt động và Quy chế quản lý tài chính của HUD. Theo nội dung của hợp đồng ủy quyền, các công ty thành viên phải thanh toán tiền đầu tư hạ tầng kỹ thuật và tiền sử dụng đất cho HUD và HUD có quyền thông qua phương án đầu tư kinh doanh, điều tiết lợi nhuận các dự án ủy quyền. Nhưng thực tế HUD và các công ty thành viên không thực hiện đúng những nội dung hợp đồng ủy quyền. Mặt khác, thông qua hình thức ủy quyền đầu tư kinh doanh, HUD đã chuyển giao cho các công ty thành viên cả những diện tích đất Nhà nước đã ưu đãi miễn không thu tiền để đầu tư kinh doanh nhà theo giá thị trường; không thực hiện đúng nghĩa vụ xây dựng căn hộ chung cư cao tầng để bán và cho thuê đối với đối tượng gặp khó khăn về nhà ở; không giao tầng 1 chung cư cho thành phố Hà Nội theo quy định.
TTCP cũng xác định, HUD thiếu trách nhiệm đối với việc trích trước chi phí trọng yếu trong kinh doanh bất động sản vào giá vốn kinh doanh. Theo kết luận thanh tra, HUD đã hạch toán trích trước chi phí phải trả vào vốn kinh doanh hàng kỳ theo suất đầu tư mét vuông đất, mét vuông nhà phân bổ trên cơ sở tổng mức đầu tư các dự án sai với quy định phải căn cứ chi phí phát sinh và dự toán công trình. Cụ thể, dự án Việt Hưng (quận Long Biên, Hà Nội) trích thiếu chi phí phải trả quá nhiều dẫn đến nhiều hệ quả: thiếu nguồn vốn để xây dựng hoàn trả khối lượng các hạng mục công trình hạ tầng còn nợ và khối lượng giải phóng mặt bằng của dự án chưa hiệu quả quá lớn (trên 1.099 tỷ đồng), trong khi sản phẩm dự án đã cơ bản kinh doanh hết. Việc xác định giá vốn sai dẫn đến xác định giá bán kinh doanh cho dự án thấp hơn mức phải thực hiện, làm giảm doanh thu và kết quả kinh doanh của HUD. “Đây là một trong các nguyên nhân dẫn đến tình trạng khó khăn của HUD hiện nay”- kết luận nêu.
TTCP cũng phát hiện HUD để xảy ra khuyết điểm, vi phạm trong một số nội dung về quản lý tài sản khác. Như bổ sung vốn điều lệ từ lợi nhuận kinh doanh dự án Văn Quán (quận Hà Đông, Hà Nội) khi chưa quyết toán là không đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; Sử dụng các nguồn chi phí phải trả trích trước để đầu tư vào các dự án khác gây tồn đọng, làm trầm trọng thêm khó khăn về tài chính của HUD; Quản lý, sử dụng kinh phí bảo trì nhà chung cư sai mục đích; Đầu tư xây dựng sai quy hoạch chi tiết được duyệt, xây dựng tăng căn hộ và tăng diện tích sàn chung cư để kinh doanh thu lợi.
Tồn kho trên 4.352 tỷ đồng
TTCP cũng khẳng định, việc quản lý các khoản đầu tư ngoài doanh nghiệp của HUD là yếu kém, hiệu quả đầu tư thấp, một số khoản thâm hụt mất vốn.
Cụ thể, HUD đầu tư vào Công ty cổ phần Xi măng Sông Thao trên 516,5 tỷ đồng, dự án xây dựng nhà máy xi măng chậm tiến độ, chi phí phát sinh lớn, giá thành sản xuất tăng cao, thiếu vốn hoạt động. Tính đến hết ngày 31-12-2012 lỗ lũy kế trên 305 tỷ đồng (bằng 45% vốn đầu tư của chủ sở hữu).
HUD đầu tư vào Công ty cổ phần phát triển nhà xã hội HUD.VN 161,1 tỷ đồng; HUD.VN đã sử dụng hầu hết các nguồn vốn góp cùng HUD mua đất để thực hiện dự án Ánh Dương và thực hiện các dự án ủy quyền đầu tư kinh doanh của HUD sai quy định, dẫn đến tài chính khó khăn, kinh doanh trì trệ không hiệu quả kéo dài, lãng phí vốn đầu tư.
HUD đầu tư ngoài ngành nghề kinh doanh chính vào Quỹ Đầu tư Việt Nam 72 tỷ đồng từ năm 2006, đến thời điểm kiểm tra (tháng 8-2013) chưa thu được hiệu quả. Góp vốn vào Công ty cổ phần Thép Sông Hồng trên 46,2 tỷ đồng từ tháng 5-2005 đến tháng 7-2007 đã thỏa thuận thoái vốn nhưng đến nay không thu hồi được và chưa xử lý.
Các khoản nợ phải trả của HUD lên tới gần 6.700 tỷ đồng, trong khi khả năng thanh toán nợ khó khăn do mất cân đối dòng tiền, tồn kho nhiều (trên 4.352 tỷ đồng) thanh khoản chậm, hạch toán chưa đầy đủ các khoản nợ về tiền sử dụng đất, trích trước thiếu chi phí phải trả dự án Việt Hưng gần 1.100 tỷ đồng, nợ công trình hạ tầng chưa xây dựng và quá hạn chưa bàn giao được cho địa phương khối lượng lớn, trên 4.500 tỷ đồng.
Ngoài ra, HUD còn hạch toán kinh doanh không chính xác, ghi nhận thiếu chi phí trích trước và chi phí dự phòng gần 1.300 tỷ đồng dẫn đến phản ánh kết quả kinh doanh sai lệch, hoạt động kinh doanh kém hiệu quả.
Từ kết quả thanh tra trên, TTCP cho rằng việc quản lý sử dụng vốn, tài sản và hoạt động kinh doanh của HUD đang trong tình trạng hết sức khó khăn, nhiều việc có khả năng mất vốn. TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Xây dựng với trách nhiệm chủ sở hữu vốn Nhà nước và quản lý ngành, phối hợp với các cơ quan chức năng rà soát để HUD khắc phục tồn tại gắn với tái cơ cấu theo đề án đã được phê duyệt; xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân có khuyết điểm, sai phạm. Bộ Xây dựng và UBND TP Hà Nội kiểm điểm và chỉ đạo xử lý trách nhiệm đối với những tập thể, cá nhân liên quan, trong đó cần lưu ý trách nhiệm của ban lãnh đạo và các ban bộ phận chuyên môn của HUD theo các thời kỳ.
TTCP cũng đề nghị HUD rà soát lại nhu cầu đầu tư tại các dự án kinh doanh bất động sản để chủ động đề ra các giải pháp khắc phục tình trạng đầu tư tràn lan, giải phóng hàng tồn kho. Yêu cầu HUD nộp ngân sách Nhà nước trên 262 tỷ đồng…
PHAN THẢO
