Chiến lược trong thời đại số
Trong bức tranh chung của nền giải trí đương đại, có thể thấy fandom thực sự góp phần định hình sự nghiệp nghệ sĩ, tạo nên diện mạo nền giải trí. Không ít fandom không ngại chi tiền bạc, công sức triển khai nhiều hoạt động: “cày view” (tăng lượng xem) cho các sản phẩm mới của nghệ sĩ; tổ chức bình chọn online, quảng bá thần tượng trên các biển quảng cáo; thực hiện các dự án thiện nguyện gắn tên thần tượng; xây dựng các điểm check-in công phu tại khu vực tổ chức sự kiện âm nhạc…
Các tên gọi cộng đồng cũng được ra đời, ghi dấu như “Đồng âm” của Đen Vâu, “Kingdom” của Soobin, “Sky” của Sơn Tùng M-TP, “Sundays” của Hieuthuhai, “Tổ cò” của Phương Mỹ Chi; “Musik” của Quang Hùng MasterD… Ngoài ra còn có các fandom không có tên riêng nhưng rất lớn mạnh như của Mỹ Tâm, Hà Anh Tuấn…
Chiến lược nâng tầm cộng đồng người hâm mộ thời gian qua có thể thấy rõ từ cách thức của nghệ sĩ lẫn các ê kíp, đơn vị tổ chức sự kiện âm nhạc. Cuối tháng 11, Lễ hội Âm nhạc GENfest Presents MBILLION 2025 diễn ra tại TPHCM quy tụ 6 nghệ sĩ Rhyder, Jsol, Low G, Pháp Kiều, B Ray, Hieuthuhai. Tại sự kiện, fandom được ban tổ chức nhấn mạnh là một phần chính thức của sân khấu, với nhiều hình thức như: lightstick (que phát sáng); fanchant, slogan (từ khóa, câu khẩu hiệu do người hâm mộ sáng tạo để cổ vũ nghệ sĩ); story wall (khu vực gắn các câu viết thể hiện sự hâm mộ)…
Chị Nguyễn Việt Nữ, Giám đốc Truyền thông lễ hội, chia sẻ: “Sự giao thoa giữa nghệ sĩ - người hâm mộ - âm nhạc chính là điều đặc biệt. Họ là lực lượng tiêu thụ sản phẩm và là lực lượng tác động không nhỏ đến sự thành bại của nghệ sĩ. Do đó, lễ hội không dừng ở việc nâng nghệ sĩ thành biểu tượng mà còn đưa fandom trở thành một phần chính thức của văn hóa trẻ”.
Vì lẽ đó, mỗi ca sĩ tích cực xây dựng một nền tảng kết nối xã hội riêng phù hợp xu hướng thịnh hành cùng sự trợ giúp của các đơn vị công nghệ số. Cuối tháng 9, Hieuthuhai là nghệ sĩ Việt đầu tiên công bố ra mắt Fandom Platform - nền tảng kết nối chính thức và chuyên nghiệp để anh gần hơn người hâm mộ trong và ngoài nước. Nền tảng đóng vai trò như một “ngôi nhà chung” nơi người hâm mộ có thể theo dõi thông báo, tiếp cận nội dung độc quyền, tham gia các hoạt động cộng đồng cùng nghệ sĩ.
Nâng tầm cuộc chơi - đề cao văn minh
Nhiều năm trước đây, phần lớn các cộng đồng người hâm mộ nghệ sĩ Việt Nam chỉ được gọi là fanclub (FC - CLB người hâm mộ). FC thường tự phát, quy mô vừa và nhỏ. Khoảng từ năm 2020 trở đi, một số FC đã phát triển đủ tiêu chuẩn để nâng tầm thành các fandom chuyên nghiệp.
Đặc biệt, fandom bắt đầu phát triển mạnh mẽ từ khoảng giữa năm 2024, gắn với những chương trình truyền hình thực tế như Anh trai vượt ngàn chông gai, Chị đẹp đạp gió rẽ sóng, Anh trai say hi, Em xinh say hi…
Có những fandom phát triển thành cộng đồng hàng trăm ngàn thành viên với hệ thống ban quản trị chuyên nghiệp, có chiến lược nâng tầm ảnh hưởng của nghệ sĩ từ các nền tảng mạng xã hội đến thực tế bên ngoài như: 5.000 khán giả cùng nghệ sĩ lập kỷ lục Guinness “Sự kiện có số lượng người tham gia mặc trang phục truyền thống Việt Nam đông nhất” tại đêm nhạc Anh trai vượt ngàn chông gai 2025 (tháng 3-2025); chiến dịch cộng đồng “3.300 việc tử tế” được truyền cảm hứng từ Anh trai vượt ngàn chông gai kéo dài từ ngày 27-5 đến hết ngày 8-6; fandom “Kingdom” của Soobin đóng góp hơn 4 tỷ đồng cho nhiều dự án hỗ trợ cộng đồng; fandom Jun Phạm cũng đồng hành với nghệ sĩ hỗ trợ chi phí phẫu thuật cho các em nhỏ mắc bệnh tim bẩm sinh…
Tuy nhiên, nếu thiếu tính định hướng, fandom cũng mang đến những vấn đề tiêu cực. Tiêu biểu như vào cuối tháng 11 vừa qua, fandom của Soobin đã phản ứng gay gắt đến mức quá khích về tin đồn chương trình Soobin Live Concert: All Rounder The Final dự kiến mời một số nghệ sĩ mà fandom không ưa thích.
Bài học từ các quốc gia có nền biểu diễn phát triển cho thấy, mô hình fandom là sự phát triển tất yếu. Tuy nhiên, để có được các fandom văn minh, cần sự định hướng từ cả hai phía: nghệ sĩ - khán giả. Nghệ sĩ phải là người biết cách truyền thông điệp tích cực và khán giả cần ý thức về sự gắn bó, tôn trọng, cách lan tỏa giá trị nghệ thuật. Fandom văn minh không chỉ giúp nghệ sĩ phát triển bền vững mà chính bản thân fan cũng trưởng thành, trở thành một phần của đời sống văn hóa.
