LTS: Quan tâm theo dõi các nội dung trả lời chất vấn của các bộ trưởng tại diễn đàn kỳ họp Quốc hội trong 2 ngày qua, với ý thức trách nhiệm của cử tri, nhiều bạn đọc đã thẳng thắn nhận xét và đóng góp thêm ý kiến. Báo SGGP trích giới thiệu ý kiến của bạn đọc đối với nội dung trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư (KH-ĐT) Bùi Quang Vinh và Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng.
Chưa quản lý, giám sát chặt, khó tránh thất thoát
Nghe trả lời chất vấn của Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Bùi Quang Vinh về trách nhiệm trong việc quản lý các tập đoàn, tổng công ty nhà nước (TĐ-TCT), chúng tôi thực sự băn khoăn. Bộ trưởng nói: “Về nguyên tắc có trách nhiệm của các bộ, tuy nhiên ở đây theo quy định pháp luật, doanh nghiệp được quyền tự quyết định các dự án của mình cho nên TĐ-TCT không báo cáo và thực sự Bộ KH-ĐT không nắm được”. Tức là bộ trưởng tuy không từ chối trách nhiệm nhưng cũng không khẳng định trách nhiệm của bộ trong các sai phạm của các tập đoàn, mà điển hình là Vinashin và Vinalines.
Theo giải thích của bộ trưởng, do các văn bản pháp luật hiện hành chưa có chế tài riêng đối với các doanh nghiệp nhà nước nên việc giám sát rất khó khăn. Bộ trưởng cũng cho thấy kẽ hở, trước năm 2005 nước ta có luật riêng dành cho doanh nghiệp nhà nước, tuy nhiên để giải phóng sức sản xuất, Luật Doanh nghiệp năm 2005 đã không phân biệt loại hình này, doanh nghiệp nhà nước được trao quyền tự chủ lớn hơn, được tự chủ trong các dự án đầu tư, không phải báo cáo.
Từ giải trình này, có thể thấy một số vấn đề đáng quan tâm:
Thứ nhất, hệ thống văn bản chưa điều chỉnh đầy đủ hoạt động của các TĐ-TCT, trong khi đây là bộ phận chủ đạo của kinh tế nhà nước. Nếu các TĐ-TCT không báo cáo với Bộ KH-ĐT nói riêng và các bộ nói chung và nếu không tích cực hợp tác với các cơ quan của Chính phủ thì khả năng giám sát, quản lý có khó khăn, hạn chế. Tức là vai trò tham mưu của các bộ cho Thủ tướng Chính phủ trong việc quản lý, định hướng hoạt động cũng không đạt hiệu quả cao. Điều này cũng sẽ làm cho trách nhiệm của Thủ tướng trở nên quá nặng, khó có thể bám sát mọi hoạt động vĩ mô của doanh nghiệp.
Thứ hai, thiếu sự chủ động, tích cực của Bộ KH-ĐT và các bộ nói chung trong việc giám sát, quản lý các TĐ-TCT. Nếu chỉ trông chờ vào báo cáo của các TĐ-TCT để quản lý thì chưa thể hiện đầy đủ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước cấp Trung ương, đồng thời là cơ quan tham mưu cho Chính phủ. Thậm chí, dù có báo cáo nhưng chưa trung thực, thiếu chính xác thì Bộ KH-ĐT sẽ quản lý như thế nào, dễ bị nhiễu thông tin mà đưa ra các quyết định quản lý không phù hợp hoặc tham mưu sai lầm.
Thứ ba, quyền chủ động của các TĐ-TCT là cần thiết, giống như con đã trưởng thành thì có thể tự lập. Nhưng quyền chủ động phải trong một khuôn khổ nhất định. Khuôn khổ đó phải bao gồm 3 mặt: hành lang pháp lý (quy định của pháp luật), vai trò quản lý, giám sát của các cơ quan chức năng và ý thức tự giác, tự chịu trách nhiệm của bản thân TĐ-TCT. Cả 3 mặt này dĩ nhiên không tự nhiên mà có, cần được thể chế hóa và sự chặt chẽ trong công tác cán bộ.
Giải trình của Bộ trưởng Bùi Quang Vinh thực sự làm chúng tôi không yên tâm. Bởi trong khi các TĐ-TCT sử dụng nguồn vốn khổng lồ từ nguồn đóng thuế của dân lại chưa được quản lý, giám sát chặt chẽ thì nguy cơ thất thoát không nhỏ. Thực tế đã xảy ra với số tiền thất thoát gấp nhiều lần so với nguồn vốn cần để tái cấu trúc các doanh nghiệp nhà nước. Vậy sắp tới ở các TĐ-TCT khác sẽ ra sao? Câu hỏi đó cần phải được giải thích thỏa đáng, thấu đáo.
TRÚC GIANG (Quận 3, TPHCM)
Nhận trách nhiệm, phải có phương án xử lý
Theo dõi phiên trả lời chất vấn trước Quốc hội của Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng, có thể thấy bộ trưởng thể hiện tinh thần cầu thị, đã có những giải trình được Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đánh giá là “trực diện, đáng hoan nghênh”. Biểu hiện rõ nhất là bộ trưởng đã nhận trách nhiệm trong các vấn đề liên quan: chậm xóa thế độc quyền của một số tập đoàn nhà nước (như EVN, Petrolimex); xây dựng tràn lan các dự án thủy điện quy mô nhỏ; thương lái Trung Quốc thu gom nông sản; hàng giả còn phổ biến; chất lượng đập thủy điện Sông Tranh…
Chúng tôi mong rằng bộ trưởng đã nhận trách nhiệm thì phải có những phương án xử lý, khắc phục triệt để, hợp lý. Vấn đề nhiều thương lái Trung Quốc thu gom nông sản có dấu hiệu lừa đảo có ảnh hưởng trực tiếp đến nông dân, cần phải được quan tâm giải quyết ngay. Hay sự cố của thủy điện Sông Tranh là vấn đề phải khắc phục ngay trước mắt, đồng thời phải lên tiếng cảnh báo về chất lượng thiết kế và xây dựng các công trình thủy điện, vốn có ảnh hưởng đến đời sống của hàng vạn người dân khu vực hạ nguồn.
Bộ trưởng cần đặc biệt quan tâm xử lý những vấn đề thiết thực, có ảnh hưởng trực tiếp đến người dân, đến các doanh nghiệp: hàng giả, hàng kém chất lượng; thương lái Trung Quốc thu gom hàng hóa rồi “đánh bài chuồn”; chất lượng xăng dầu; hàng tồn kho gây đình đốn sản xuất của nhiều doanh nghiệp… Sau nữa, bộ cần điều chỉnh cung cách quản lý vĩ mô để kích thích sản xuất, đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng, gắn với lợi ích doanh nghiệp và lợi ích toàn xã hội, như chống độc quyền, quản lý giá cả xăng dầu, quy hoạch mạng lưới cung cấp điện…
Phần giải trình của bộ trưởng cũng cho thấy còn có những hạn chế, khiếm khuyết trong cơ chế điều hành cũng như trong cung cách quản lý, không chỉ ở Bộ Công thương mà còn ở các địa phương. Do đó, cần hoàn thiện hệ thống pháp lý để điều chỉnh những lĩnh vực còn chưa sát, như đối với thương lái nước ngoài mua hàng trong nước, tăng mức chế tài đối với hành vi buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, chống độc quyền… Đồng thời, cần nâng cao năng lực và vai trò quản lý của ngành công thương, đặc biệt là cán bộ của ngành ở các địa phương…
VÂN TÂM (Thủ Đức, TPHCM)
