ĐHQG TPHCM đã và đang đưa ra nhiều chương trình thu hút các nhà khoa học xuất sắc đến làm việc, như: chương trình thu hút, giữ chân và phát triển 350 nhà khoa học trẻ xuất sắc, nhà khoa học đầu ngành công tác (chương trình VNU350); chương trình giáo sư thỉnh giảng tại ĐHQG TPHCM; đẩy mạnh hợp tác với các tập đoàn, doanh nghiệp trong nước và quốc tế.
Đa dạng hóa cơ chế
Trong đợt tuyển dụng thứ 3 cuối tháng 6-2025, ĐHQG TPHCM đã thông qua danh sách 21 ứng viên đủ điều kiện tham gia chương trình giáo sư thỉnh giảng tại ĐHQG TPHCM. Trong đó, 17 giáo sư thỉnh giảng có chuyên môn sâu trong các lĩnh vực công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo (AI), chip bán dẫn và toán học, đến từ nhiều quốc gia như: Anh, Pháp, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Singapore; 4 ứng viên có chuyên môn sâu các lĩnh vực sinh học, công nghệ sinh học, thực vật học, sinh thái học và kỹ thuật môi trường. Một số giáo sư tiêu biểu gồm: GS Han The Anh (ĐH Teesside, Anh) - chuyên về AI và hệ đa tác tử; GS Tran Thanh Long (ĐH Warwick, Anh) - chuyên ngành AI; GS Kiyofumi Tanaka (Viện Khoa học và Công nghệ tiên tiến Nhật Bản) - chuyên về hạ tầng số và GS Ki-Ryong Kwon (Trung tâm Xúc tiến công nghệ tài chính toàn cầu tại Busan, Hàn Quốc) - chuyên ngành kỹ thuật điện tử, kỹ thuật máy tính và AI... Sau gần 6 tháng triển khai, chương trình giáo sư thỉnh giảng tại ĐHQG TPHCM đã thu hút 49 giáo sư đến từ nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ đăng ký và được Hội đồng ĐHQG TPHCM thông qua. Chương trình đặt mục tiêu bổ nhiệm 100 giáo sư thỉnh giảng giai đoạn 2025-2030; riêng năm 2025-2026 bổ nhiệm 50 giáo sư thỉnh giảng.
Trong khi đó, chương trình VNU350 có nhiều chính sách hấp dẫn về cơ chế tài chính cũng như chính sách đãi ngộ đột phá. Cụ thể, đối với nhà khoa học trẻ xuất sắc, trong 2 năm đầu được cấp 1 đề tài nghiên cứu khoa học (NCKH) loại C, kinh phí tối đa 200 triệu đồng; năm thứ ba được cấp 1 đề tài loại B (kinh phí tối đa 1 tỷ đồng); năm thứ tư được hỗ trợ đầu tư phòng thí nghiệm phục vụ NCKH, kinh phí tối đa 10 tỷ đồng; năm thứ năm được hỗ trợ, hướng dẫn thủ tục, quy trình xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh Phó Giáo sư cấp Nhà nước. Đối với các nhà khoa học đầu ngành, trong 2 năm đầu được cấp 1 đề tài NCKH loại B với kinh phí tối đa 1 tỷ đồng; các năm tiếp theo được hỗ trợ đầu tư phòng thí nghiệm phục vụ NCKH, kinh phí tối đa 30 tỷ đồng; hỗ trợ thành lập nhóm nghiên cứu mạnh; đăng ký chủ trì đề tài các cấp...
“Trao quyền” để giữ chân nhà khoa học
Theo PGS-TS Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐHQG TPHCM, muốn phát triển mạnh và bền vững thì vấn đề con người luôn là công tác quan trọng nhất. Với ĐH, không có những nhà khoa học đầu ngành, nhà khoa học xuất sắc tham gia đào tạo, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo thì không thể là ĐH xuất sắc. Từ quan điểm này, ĐHQG TPHCM đã đưa ra chương trình VNU350 để giải quyết bài toán nhân sự cho đơn vị. Cũng theo PGS-TS Vũ Hải Quân, có 3 nhân tố quan trọng để thu hút các nhà khoa học trẻ xuất sắc, nhà khoa học đầu ngành tới làm việc tại ĐHQG TPHCM. Trước tiên là không gian tự chủ, sáng tạo hay nói cách khác là sự trao quyền. Nhà khoa học về ĐH công tác có cơ hội đứng đầu nhóm nghiên cứu mạnh, trưởng phòng thí nghiệm trọng điểm hay trưởng ngành đào tạo mới, được hỗ trợ nguồn lực tài chính để chủ động thực hiện kế hoạch nghiên cứu. Thứ hai, khi các nhà khoa học về làm việc tại ĐHQG TPHCM sẽ có cơ hội làm chủ nhiệm các đề tài, dự án nghiên cứu lớn; mở rộng mạng lưới hợp tác trong và ngoài nước; tham gia đào tạo, hướng dẫn sinh viên xuất sắc, học viên cao học, nghiên cứu sinh để hiện thực hóa khát vọng đóng góp, cống hiến cho sự phát triển của đất nước. Thứ ba, các nhà khoa học sẽ xây dựng lộ trình phát triển nghề nghiệp như kế hoạch trở thành phó giáo sư, giáo sư, nhà khoa học đầu ngành, hướng đến các giải thưởng khoa học uy tín trong và ngoài nước.
Theo PGS-TS Lâm Quang Vinh, Trưởng ban Khoa học công nghệ, ĐHQG TPHCM, về chính sách đãi ngộ, các nhà khoa học trẻ xuất sắc, nhà khoa học đầu ngành tham gia chương trình VNU350 được hưởng chính sách hỗ trợ từ ĐHQG TPHCM và hỗ trợ cụ thể của đơn vị tuyển dụng. Nhà khoa học sẽ hưởng thu nhập và đãi ngộ khác theo chính sách cụ thể của đơn vị nơi nhà khoa học đến công tác (gồm lương, thưởng, các phụ cấp, thu nhập tăng thêm, phụ cấp vượt định mức giảng dạy, phụ cấp thâm niên, hỗ trợ NCKH, khen thưởng…).
Theo lãnh đạo ĐHQG TPHCM, việc các nhà khoa học trẻ xuất sắc, nhà khoa học đầu ngành về công tác tại ĐHQG TPHCM góp phần xây dựng hệ sinh thái khoa học, công nghệ toàn diện, từ khoa học dữ liệu, bán dẫn, AI đến giáo dục liên ngành kết hợp giữa kỹ thuật và tư duy nhân văn. Đây chính là mô hình phát triển ĐH thế kỷ 21, lấy tri thức làm lõi, lấy nhân tài làm động lực, lấy tầm nhìn phụng sự đất nước làm kim chỉ nam. ĐHQG TPHCM cam kết đồng hành và hỗ trợ các nhà khoa học trong lộ trình phát triển nghề nghiệp.
Theo PGS-TS Vũ Hải Quân, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 68-NQ/TW đã thể hiện khát vọng hiện thực hóa mục tiêu Việt Nam phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Điều này đòi hỏi sự đổi mới về mô hình phát triển đột phá, cốt lõi là hệ sinh thái đổi mới sáng tạo được xây dựng trên cơ sở phối hợp hiệu quả giữa Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp. Song hành với sự phát triển của đất nước, ĐHQG TPHCM xác định sứ mạng tạo ra những công trình NCKH quan trọng và phục vụ xã hội, là nơi đi đầu trong đổi mới, đóng góp quan trọng trong công cuộc phát triển đất nước, thúc đẩy tiến bộ xã hội. Mô hình hợp tác “3 nhà” được ĐHQG TPHCM xác định là tam giác chiến lược, cốt lõi trong hệ sinh thái quốc gia đổi mới sáng tạo, 3 bên vận hành theo nguyên tắc “cùng thiết kế - cùng triển khai - cùng chia sẻ giá trị”.
