Ngày 23-12, tại TPHCM, Bộ Tài chính phối hợp với một số đơn vị tổ chức hội thảo “Chiến lược phát triển năng lượng sạch và khung đầu tư cho các khu công nghiệp cấp tỉnh”.
Theo Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA), từ đầu năm 2025, Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của Liên minh châu Âu (CBAM – Carbon Border Adjustment Mechanism) đã được áp dụng đầy đủ đối với các ngành thép, nhôm, xi măng và điện.
Cùng với đó, các cam kết RE100 (sáng kiến toàn cầu yêu cầu doanh nghiệp sử dụng 100% năng lượng tái tạo) của những tập đoàn đa quốc gia như Samsung, Apple, Intel… đang tạo sức ép ngày càng lớn lên chuỗi cung ứng tại các khu công nghiệp (KCN). Thực tế cho thấy, khoảng 80% doanh nghiệp FDI ưu tiên lựa chọn các KCN có hạ tầng năng lượng xanh.
VEA dự báo, đến năm 2030, nhu cầu điện năng lượng tái tạo tại các KCN có thể chiếm khoảng 25% –30% tổng phụ tải công nghiệp. Đáng chú ý, doanh nghiệp không chỉ cần “điện sạch” mà còn cần các chứng chỉ thuộc tính năng lượng (Energy Attribute Certificates – EACs) để phục vụ báo cáo phát triển bền vững và kiểm kê phát thải. Trong đó, I-REC và GO là hai loại chứng chỉ được sử dụng rộng rãi nhằm chứng minh lượng điện tiêu thụ có nguồn gốc từ năng lượng tái tạo.
Điện mặt trời mái nhà đang được xem là giải pháp phù hợp với điều kiện KCN Việt Nam. Cả nước hiện có 428 KCN, hơn 1.000 cụm công nghiệp với gần 80.000 doanh nghiệp; trong khi tiềm năng phát triển điện mặt trời mái nhà tại KCN được ước tính đạt 20.000–25.000 MWp.
Giai đoạn 2024–2025, tổng công suất điện mặt trời mái nhà trong các KCN đã vượt 3.200 MWp, trong đó khoảng 25% hệ thống có tích hợp lưu trữ năng lượng bằng pin (BESS – Battery Energy Storage System). Giá điện từ điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu hiện thấp hơn khoảng 10%–15% so với giá điện sản xuất giờ cao điểm.
BESS được đánh giá là mảnh ghép quan trọng giúp nâng cao hiệu quả khai thác năng lượng tái tạo. Nhờ khả năng phản ứng nhanh và tích trữ điện dư, BESS giúp giảm phụ tải đỉnh và tăng độ ổn định lưới điện. Đặc biệt, giá pin lithium-ion – công nghệ chiếm hơn 90% thị trường BESS toàn cầu, giảm mạnh từ khoảng 800 USD/kWh xuống dưới 120 USD/kWh trong vòng 10 năm, giúp nhiều dự án tiệm cận hiệu quả kinh tế.
Quy hoạch điện VIII (điều chỉnh) đặt mục tiêu phát triển BESS với quy mô 10.000–16.300 MW vào năm 2030. Tuy nhiên, theo VEA, việc thiếu cơ chế thanh toán dịch vụ phụ trợ, khung giá điện lưu trữ và hành lang pháp lý cho mô hình chia sẻ điện nội khu vẫn là những rào cản lớn.
Trong bối cảnh đến năm 2030, khoảng 80% ngành sản xuất tại châu Á chịu yêu cầu kiểm soát khí thải chuỗi cung ứng, việc sớm hoàn thiện chính sách cho điện mặt trời mái nhà và BESS tại các KCN được xem là yêu cầu cấp thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.
