Cuộc đàm phán kéo dài 11 năm kể từ khi chuẩn bị đến khi kết thúc, trong đó chúng ta đàm phán đa phương với 149 nước và vùng lãnh thổ, song phương về mở cửa thị trường với 30 nước.
Tôi vinh dự được Thủ tướng Chính phủ giao trọng trách làm Trưởng đoàn đàm phán kinh tế thương mại kiêm Trưởng đoàn đàm phán gia nhập WTO từ năm 1999 nên có cơ hội được làm việc với các đồng chí lãnh đạo Chính phủ và Bộ Công thương, đặc biệt là đồng chí Vũ Khoan, người có một thời gian dài trực tiếp chỉ đạo đoàn đàm phán.
Năm 1999, đồng chí Vũ Khoan nhận nhiệm vụ Bộ trưởng Bộ Thương mại kiêm Phó Chủ tịch Ủy ban Hợp tác kinh tế quốc tế (nay là Ban Chỉ đạo liên ngành hợp tác kinh tế quốc tế). Với tầm nhìn và am hiểu đường lối chính sách của Đảng, đồng chí đã chỉ đạo dự thảo Nghị quyết về chủ động hội nhập kinh tế quốc tế trình Bộ Chính trị và được Bộ Chính trị thông qua tại Nghị quyết 07-NQ/TW tháng 12-2001. Đây là bước cụ thể hóa chủ trương hội nhập của Đảng và là sự chỉ đạo cụ thể công cuộc đàm phán của Chính phủ và đoàn đàm phán của chúng tôi.
Đồng chí Vũ Khoan còn chỉ đạo đoàn đàm phán xây dựng bản chào và chuyển sang giai đoạn đàm phán song phương kết hợp với đa phương. Hơn 2 năm làm Bộ trưởng Bộ Thương mại, sau đó với vai trò Phó Thủ tướng, đồng chí tiếp tục chỉ đạo công cuộc đàm phán và hội nhập của Chính phủ.
Trong đó, đồng chí yêu cầu xây dựng chiến lược vận động ngoại giao với tất cả các đồng chí đại sứ các nước là thành viên WTO, vận động họ tạo điều kiện cho Việt Nam sớm gia nhập WTO; tranh thủ tất cả các diễn đàn APEC, ASEM, ASEAN vận động ủng hộ Việt Nam gia nhập WTO. Đồng thời, chúng ta đứng ra đăng cai các hội nghị như ASEM 5 (2005) tại Hà Nội để kết thúc cuộc đàm phán sớm với 27 đối tác của EU, mở ra cơ hội thúc đẩy Hoa Kỳ kết thúc đàm phán.
Hàng tháng, đồng chí họp chỉ đạo các bộ, ngành xây dựng phương án đàm phán, xác định mức độ, phạm vi mở cửa để vừa hội nhập vừa giữ vững được ổn định phát triển kinh tế vừa bảo vệ được các doanh nghiệp; yêu cầu các bộ, ngành xây dựng chương trình pháp luật để sửa và xây mới luật phù hợp với các cam kết WTO để trình Quốc hội.
Với sự chỉ đạo sát sao của đồng chí Vũ Khoan trên cương vị là Phó Thủ tướng, sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành và tinh thần làm việc không kể ngày đêm của hơn 30 thành viên đoàn đàm phán gia nhập WTO, với hơn 200 phiên đàm phán, cuối cùng, ngày 31-5-2006, Hoa Kỳ đồng ý kết thúc và ký hiệp định song phương gia nhập WTO với ta. Kết thúc đàm phán với Hoa Kỳ cũng coi là kết thúc đàm phán WTO, chỉ còn hoàn thành các thủ tục văn bản để ký hiệp định gia nhập. Đây cũng là lúc đồng chí Vũ Khoan rời nhiệm vụ Phó Thủ tướng Chính phủ.
Gia nhập WTO đã mang lại cho đất nước ta những thành tựu to lớn và mở ra những cơ hội mới cho việc phát triển lâu dài và bền vững. Qua đó nâng cao vị thế của đất nước ta trên trường quốc tế với phương châm Việt Nam sẵn sàng làm bạn, làm đối tác tin cậy của các nước trên thế giới.
Tất cả các đối tác đàm phán song phương gia nhập WTO thời đó bây giờ đều trở thành đối tác chiến lược và đối tác toàn diện trong hợp tác kinh tế với Việt Nam, như: Trung Quốc, Hoa Kỳ, Ấn Độ, EU, Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc, Australia, Anh, New Zealand…
Nhớ lại những năm tháng đàm phán cam go vào “sân chơi” của quốc tế, chúng tôi thật may mắn có được người “thủ lĩnh” ngoại giao, thông thạo ngoại ngữ, chỉ đạo sâu sát và luôn quan tâm động viên chúng tôi vượt khó để hoàn thành nhiệm vụ.
Hội nhập nói chung và đàm phán gia nhập WTO là chủ trương đúng đắn của Đảng và Chính phủ cùng sự đóng góp của nhiều người, nhiều thế hệ. Song cá nhân đồng chí Vũ Khoan đã đóng góp to lớn vào thành công của quá trình này. Đồng chí Vũ Khoan ra đi để lại nỗi tiếc thương vô hạn!
