Đổi thay ở vùng biên
Nằm ở khu vực miền Đông Nam bộ, giáp với nước bạn Campuchia, Tây Ninh có đất đai bằng phẳng tương tự các tỉnh ĐBSCL, với những dòng kênh mương thủy lợi dẫn nước từ hồ Dầu Tiếng tỏa đi khắp tỉnh để tưới mát ruộng đồng, tạo nên cảnh quan như miền sông nước. Hầu hết những con kênh chính nơi đây đều đã được bê tông hóa để làm tốt chức năng dẫn nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt cho người dân. Nhờ hệ thống thủy lợi hồ Dầu Tiếng, dù mùa nắng hay mưa thì ở Tây Ninh những ruộng lúa, vườn mía, khoai mì và cây ăn trái vẫn vươn lên xanh tốt. Anh Trần Minh Quốc trồng mãng cầu ta ở xã Tân Hưng, huyện Tân Châu, cho hay, kể từ khi hồ Dầu Tiếng hoàn thành đưa vào sử dụng đến nay đã giúp tăng năng suất cây trồng, đời sống người dân ngày càng được nâng cao. Điển hình như đối với cây mãng cầu, từ lâu nhà nông đã sử dụng nguồn nước từ hồ Dầu Tiếng dẫn về để lắp đặt hệ thống bơm tưới bán tự động, qua đó vừa tưới hiệu quả lại tiết kiệm nước. Nhờ có nước tưới đầy đủ nên mãng cầu Tây Ninh cho trái quanh năm, năng suất và chất lượng cũng tăng theo.
Hồ Dầu Tiếng với dung tích 1,58 tỷ m3 nước, ngoài việc bảo đảm nhu cầu cung cấp nước sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, sinh hoạt và dịch vụ, còn hỗ trợ đẩy mặn và điều tiết lũ khu vực hạ du sông Sài Gòn, góp phần phục vụ phát triển kinh tế các tỉnh Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phước, Long An và TPHCM. Năm 2024, hệ thống thủy lợi Dầu Tiếng - Phước Hòa cung cấp diện tích tưới tiêu cho lúa, hoa màu, cây công nghiệp, nuôi trồng thủy sản là 161.991ha (trong đó tỉnh Tây Ninh 128.313ha, tỉnh Long An 10.500ha, TPHCM 23.178ha); Tổng khối lượng nước cấp cho công nghiệp, sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp công nghệ cao là 155,47 triệu m3 (tỉnh Tây Ninh 7,43 triệu m3 ).
Ông Nguyễn Đình Xuân, Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Tây Ninh, khẳng định, hồ chứa nước Dầu Tiếng và hệ thống kênh mương thủy lợi có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế của tỉnh. Nhờ hệ thống thủy lợi hồ Dầu Tiếng, đến nay Tây Ninh từng bước hình thành vùng chuyên canh lớn, đẩy mạnh liên kết sản xuất, tiêu thụ, phát triển các chuỗi giá trị nông sản và chăn nuôi gia súc tập trung. Tỉnh chuyển hướng sang nông nghiệp sạch, công nghệ cao, tuần hoàn thích ứng với biến đổi khí hậu, triển khai các mô hình hiện đại như: trồng rau thủy canh, tưới tiết kiệm, chăn nuôi khép kín, truy xuất nguồn gốc... Cũng theo ông Xuân, những năm qua, nhờ sự đầu tư của Nhà nước vào các công trình thủy lợi đã mở rộng vùng tưới cho nhiều khu vực trước đây chưa được hưởng lợi từ hồ Dầu Tiếng. Điển hình như Dự án tưới tiêu khu vực phía Tây sông Vàm Cỏ Đông - giai đoạn 1 đã hoàn thành và đưa vào sử dụng từ cuối năm 2022, dẫn nước từ hồ Dầu Tiếng lên 2 huyện giáp biên là Châu Thành và Bến Cầu với tổng chiều dài tuyến 120km, cấp nước tưới cho 16.953ha của 2 huyện này, nơi mà trước đây vào mùa khô thường khan hiếm nước tưới. Dự án này cũng góp phần thu hút đầu tư của các doanh nghiệp lớn vào các huyện giáp biên Châu Thành và Bến Cầu như: Công ty TNHH Hưng Thịnh, Công ty TNHH MTV Bò sữa Việt Nam (Vinamilk) - Trang trại bò sữa Tây Ninh, Công ty Thành Thành Công Tây Ninh - Nông trường Bến Cầu...
Thêm động lực phát triển
Với tiềm năng đất đai và nguồn nước dồi dào từ hồ Dầu Tiếng, thời gian qua, tỉnh Tây Ninh đã thu hút nhiều doanh nghiệp lớn đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao như Tập đoàn De Heus (Hà Lan) và Tập đoàn Hùng Nhơn đã chọn Tây Ninh làm nơi triển khai chuỗi tổ hợp nông nghiệp công nghệ cao DHN Tây Ninh với quy mô tầm cỡ khu vực Đông Nam Á.
Tây Ninh nằm trong vùng Đông Nam bộ, nơi có diện tích trồng trái cây lớn, với nguồn nước dồi dào và môi trường đầu tư thuận lợi đã thu hút nhiều doanh nghiệp chế biến nông sản. Điển hình như Công ty cổ phần Biên Hòa - Thành Long triển khai xây dựng nhà máy sản xuất nước mía và các thức uống từ nông sản có tổng diện tích đất 37ha tại xã Thành Long, huyện Châu Thành với tổng vốn đầu tư 1.766 tỷ đồng. Dự kiến công trình nhà máy hoàn thành vào quý 1-2026. Nhà máy chế biến rau củ quả Tanifood của Công ty cổ phần Lavifood được xây dựng trên khu đất gần 15ha tại huyện Gò Dầu, Tây Ninh có tổng vốn đầu tư xấp xỉ 1.800 tỷ đồng, công suất chế biến hơn 60.000 tấn trái cây thành phẩm mỗi năm. Ngoài ra, Tây Ninh có nhiều cơ sở sản xuất, hộ kinh doanh chế biến hàng hóa từ nông sản như bánh tráng, muối ớt tôm, trái cây sấy...
Hiện tại, tỉnh Tây Ninh tập trung đầu tư hoàn thiện các công trình thủy lợi trên địa bàn. Mở rộng hệ thống kênh mương cấp 1, 2, 3 để nâng tỷ lệ diện tích được tưới chủ động lên trên 85%, giảm phụ thuộc vào thời tiết. Mục tiêu là tạo động lực tăng trưởng cho ngành nông nghiệp, thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Đồng thời, tỉnh cũng tập trung thu hút đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, nhằm nâng cao chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp.
