Tại phiên thảo luận thứ hai của Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025 với chủ đề: "Kinh tế tư nhân: Gỡ rào cản – Giao trọng trách" do Báo Người Lao Động tổ chức ngày 5-6, các chuyên gia đều thống nhất: muốn kinh tế tư nhân bứt phá, cần một cuộc cách mạng toàn diện về thể chế và tư duy quản lý nhà nước.
PGS.TS Trần Đình Thiên – Ủy viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ – chỉ ra rằng, hiện khu vực tư nhân đang dần khẳng định vị thế, được giao phó một sứ mệnh chưa từng có trước đây, tuy nhiên, thực lực và năng lực cạnh tranh của khu vực này vẫn đang gặp nhiều khó khăn. Khoảng 95% - 96% doanh nghiệp tư nhân là doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ, có tiềm lực hạn chế.
“Hiện tỷ lệ doanh nghiệp đăng ký thành lập và doanh nghiệp giải thể, rút khỏi thị trường đang ngày càng tiệm cận nhau. Điều này phản ánh môi trường kinh doanh vẫn còn nhiều khó khăn và cho thấy cần điều chỉnh chính sách”- TS Trần Đình Thiên đánh giá.
Trong bối cảnh đó, việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68 với quan điểm coi khu vực tư nhân là lực lượng trung tâm của nền kinh tế là rất kịp thời và cần thiết. Do khu vực này hiện còn yếu nên càng cần được hỗ trợ để vươn lên. “Tuy nhiên, cần đẩy mạnh cải cách thể chế kinh tế và pháp lý; chấm dứt tư duy xin - cho, tư duy cải cách phải xuyên suốt từ trên xuống, rõ ràng và dứt khoát” – TS Trần Đình Thiên nhấn mạnh.
TS Trần Du Lịch, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế TPHCM, cho rằng điều kiện kinh doanh rườm rà, chồng chéo vẫn còn"trói chân" doanh nghiệp tư nhân. “Điều kiện tiên quyết để thực hiện thành công các nghị quyết lớn như Nghị quyết 68 là phải cải tổ bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, minh bạch và hiệu quả. “Bên cạnh Nghị quyết 68, chúng ta đã có các Nghị quyết 57, 59 và 66. Đây được xem là "bộ tứ trụ cột" tạo nên một chỉnh thể chiến lược nhất quán – một bước ngoặt quan trọng trong tư duy hoạch định chính sách quốc gia, mở ra thời cơ để đất nước bứt phá trong kỷ nguyên mới. “Tuy nhiên, để triển khai thành công, điều kiện tiên quyết là phải thực hiện một cuộc cách mạng trong sắp xếp, cải cách bộ máy nhà nước. Việc tổ chức lại bộ máy một cách tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả là nền tảng để hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược mà "bộ tứ trụ cột" đề ra”- TS Trần Du Lịch nói.
TS Trần Du Lịch nhấn mạnh: linh hồn của Nghị quyết 68 và Nghị quyết 198 chính là gỡ rào cản và giao trọng trách cho khu vực tư nhân, trong đó việc giao trọng trách là điều rất cần thiết. Tuy nhiên, để làm được điều này, trước hết cần có sự quản lý chặt chẽ nhằm giảm thiểu rủi ro, trước khi giao nhiệm vụ, cần phải đánh giá kỹ năng lực về tài chính và khả năng thực thi của doanh nghiệp. Ngoài ra, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ trong quá trình thực thi dự án. Việc giao cho khu vực tư nhân không có nghĩa là khoán trắng; vẫn phải có trách nhiệm giám sát nghiêm ngặt, nhất là trong quá trình triển khai dự án.
"Trong suốt quá trình thực hiện, cơ quan quản lý Nhà nước phải có trách nhiệm đồng hành, hỗ trợ và cùng doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Nếu làm tốt các yếu tố trên, chúng ta cần mạnh dạn giao trọng trách cho doanh nghiệp tư nhân, đồng thời các cơ quan Nhà nước phải là điểm tựa vững chắc để họ triển khai công việc" -TS Trần Du Lịch đề nghị.
Về phía doanh nghiệp, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Tập đoàn Tân Đông Hiệp, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TPHCM cũng chỉ ra rằng, tình trạng quy định pháp luật chồng chéo, chính sách thay đổi quá đột ngột, cùng với cơ chế thực thi thiếu minh bạch đang trở thành những rào cản nghiêm trọng đối với doanh nghiệp. Theo bà, để phát triển kinh tế tư nhân, bên cạnh Nghị quyết 68, cần có thêm các nghị quyết khác với kế hoạch hành động rõ ràng, có mục tiêu cụ thể được lượng hóa và đặc biệt là phân công trách nhiệm cụ thể cho người đứng đầu các Bộ, ngành, địa phương. Đồng thời, cần chuyển mạnh sang tư duy kiến tạo, coi doanh nghiệp là đối tác bình đẳng trong tiến trình phát triển đất nước; xóa bỏ các rào cản, các điều kiện kinh doanh chồng chéo, bất hợp lý...
Ông Phan Đình Tuệ, Chủ tịch HĐQT Bamboo Airways, Phó Chủ tịch Hiệp hội DN TPHCM (HUBA) cho rằng, phải nhận diện rõ những rào cản mà khu vực tư nhân đang gặp phải để từ đó giao trọng trách đi kèm với nguồn lực và sự hỗ trợ phù hợp. “Nghị quyết 68 đặt mục tiêu cả nước phấn đấu có 2 triệu doanh nghiệp, chúng ta hoàn toàn có thể nâng cấp, dìu dắt khoảng 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động hiện nay tham gia vào mục tiêu này. Tuy nhiên, để chuyển đổi thành công từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp, các cơ quan quản lý nhà nước và địa phương cần có cách thức hỗ trợ cụ thể giúp họ tự tin hơn trong quá trình chuyển đổi. Trong bối cảnh đó, cả doanh nghiệp và các ngân hàng cũng cần thay đổi. Ngoài việc hỗ trợ bằng chính sách lãi suất, ngân hàng cần tham gia hỗ trợ công tác quản lý doanh nghiệp”- ông Tuệ đề nghị.
Về phía hiệp hội, ông Tuệ cho biết, HUBA sẽ phối hợp với các công ty công nghệ thông tin để cung cấp hoặc thậm chí miễn phí phần mềm quản lý, kế toán cho các doanh nghiệp vừa, nhỏ, siêu nhỏ, và đặc biệt là các hộ kinh doanh khi chuyển đổi lên doanh nghiệp, giúp quá trình chuyển đổi diễn ra thuận lợi hơn.
Về khía cạnh pháp lý, Luật sư Trương Thị Hòa cho biết, mục tiêu đến năm 2030 có 2 triệu doanh nghiệp, giải quyết việc làm cho khoảng 84% - 85% lực lượng lao động, đóng góp 55% GDP và tiến tới 65% trong những năm tiếp theo là một mục tiêu rất lớn. Trọng trách đặt lên vai khu vực kinh tế tư nhân không hề nhỏ, bởi đây là lực lượng tiên phong trong đổi mới sáng tạo và là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, như đã được nêu rõ trong Nghị quyết 68.
“Không hình sự hóa các quan hệ kinh tế - dân sự, không chỉ đối với khu vực tư nhân mà đối với toàn bộ nền kinh tế. Điều này mang ý nghĩa rất lớn vì trong môi trường kinh doanh, nếu không có sự an toàn pháp lý thì doanh nghiệp sẽ không thể yên tâm hoạt động, không dám đầu tư hay mở rộng quy mô. Bởi sự an tâm là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp phát triển bền vững" - Luật sư Trương Thị Hòa nhấn mạnh.
Luật sư Trương Thị Hòa cũng cho rằng, trong những tình huống pháp lý nằm ở ranh giới giữa xử lý hành chính - dân sự và xử lý hình sự, cần ưu tiên chọn hướng xử lý không hình sự. Nếu phải xử lý bằng hình sự thì cần đặt trọng tâm vào việc khắc phục hậu quả kinh tế trước.
