Dự thảo luật lược bỏ toàn bộ các quy định có nội dung liên quan HĐND cấp huyện như HĐND; đại biểu HĐND cấp huyện; UBND cấp huyện, các tổ chức phụ trách bầu cử, đơn vị bầu cử cấp huyện…
Dự thảo luật điều chỉnh, bổ sung một số nội dung có liên quan mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, như: thẩm quyền quyết định việc xác định khu vực bỏ phiếu; việc tăng số lượng thành viên của ủy ban bầu cử ở cấp xã; bổ sung thành phần đại diện Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp xã tham dự các hội nghị hiệp thương ở tỉnh, thành Trung ương; bổ sung quy định chuyển tiếp, quy định đối với những nơi hiện không tổ chức HĐND phường.
Đồng thời, sửa đổi nội dung liên quan giảm thời gian thực hiện một số bước trong quy trình bầu cử. Trong đó, khoảng thời gian từ thời điểm cuối nộp hồ sơ ứng cử tới ngày bầu cử rút ngắn từ 70 ngày theo quy định hiện hành xuống còn 42 ngày, nhưng vẫn đảm bảo tổng thời gian từ hạn cuối công bố ngày bầu cử đến ngày bầu cử là 115 ngày như luật hiện hành.
Đối với khoảng thời gian từ ngày bầu cử đến ngày khai mạc kỳ họp đầu tiên của Quốc hội khóa mới: điều chỉnh giảm thời gian một số bước như thời hạn công bố kết quả bầu cử, danh sách trúng cử; thời gian tiếp nhận khiếu nại kết quả bầu cử và xem xét giải quyết khiếu nại kết quả bầu cử; thời gian tiến hành bầu cử thêm, bầu cử lại. Với các điều chỉnh rút ngắn như đề xuất thì ngày khai mạc kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa mới sớm nhất có thể là sau ngày bầu cử chỉ 22 ngày (Luật Tổ chức Quốc hội đang cho phép tối đa là 60 ngày).
Dự thảo cũng bổ sung chức danh thư ký ủy ban bầu cử và ban bầu cử; bổ sung thành phần đại diện đoàn đại biểu Quốc hội tham gia làm ủy viên ủy ban bầu cử ở tỉnh tương tự như đại diện thường trực HĐND, UBND, ủy ban MTTQ Việt Nam.
Bên cạnh đó, các hình thức vận động bầu cử được quy định đa dạng hơn, như hình thức trực tiếp, trực tuyến, trực tiếp kết hợp với trực tuyến.
Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình trình bày báo cáo thẩm tra dự án luật này cho biết, để bảo đảm sự phù hợp với những quy định mới của Hiến pháp đang được sửa đổi, bổ sung, đồng thời phục vụ cuộc bầu cử sớm đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031, ủy ban tán thành với việc xây dựng và ban hành luật theo trình tự, thủ tục rút gọn để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 9.
Về sửa đổi các quy định liên quan việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp, dự thảo luật sửa đổi giao UBND cấp xã quyết định việc xác định khu vực bỏ phiếu. Đa số ý kiến tán thành với việc sửa đổi này, tuy nhiên, đề nghị làm rõ ngay trong luật về trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong việc kiểm tra, kiểm soát, giám sát việc xác định khu vực bỏ phiếu.
Đa số ý kiến tán thành với việc điều chỉnh giảm thời gian thực hiện quy trình, thủ tục bầu cử còn 42 ngày. Tuy nhiên, ủy ban đề nghị cân nhắc việc giảm thời gian ở một số bước để bảo đảm tính khả thi, như thời gian từ khi nộp hồ sơ ứng cử đến ngày cuối cùng tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ hai còn 2 ngày; thời gian từ hội nghị hiệp thương lần thứ hai đến lần thứ 3 còn 17 ngày; thời gian tiếp nhận khiếu nại còn 3 ngày; thời gian xem xét, giải quyết khiếu nại còn 7 ngày....
