Thời gian đổ xô về cuối năm, quê như vội vã hơn. Một đêm nào đó mưa thôi nặng hạt, có tiếng con vạc kêu trong đêm. Má nói, vạc kêu chắc mai trời tạnh. Sáng ra, bầu trời đùng đục, không còn mưa giăng mành mà thay vào đó là sương và sương. Sương là đà trong sân, sương quyện lên trên ngõ, sương bện vào đầu núi trắng xóa. Ba vác cuốc xuống ngõ, cái dáng gầy gầy khuất nhanh trong làn sương trắng.
Ngoài đồng, lúa đã ngời sắc xanh trên từng thửa ruộng. Xa xa, những đám đậu, vạt ngô cũng dậy lên màu xanh của sự sống. Đâu đó phía cuối bãi vẫn còn vài đám ruộng sạ muộn. Tiếng ví thá trâu cày bừa thỉnh thoảng lại nghe vang lên nhẹ nhẹ trong chớm mai yên bình. Có tiếng trẻ con cười nắc nẻ trên đường đến lớp sớm.
Trước sân hôm nào chị trồng đôi hàng hoa lay ơn, vạn thọ. Đã có những bông lay ơn trổ sớm hồng lên màu cánh sen, cái hồng như đôi gò má nàng thiếu nữ trong nắng mai e ấp. Trên những nhành mai gầy guộc, từng chùm búp nõn căng tràn nhựa sống chực bung xõa. Đôi ngày nữa thôi, điểm trên nền xanh kia vài cánh mai sớm vàng tươi mới, rồi lác đác, rồi vàng rực lên màu tinh tươm, đó là lúc mai sà vào lòng tết.
Luống rau má chăm bẵm trong ngày mưa cuối đông giờ đã đền ân chủ bằng những lá cải bẹ, xà lách to dày, láng mượt. Hàng khổ qua, dưa leo đã trườn mình lên chà tre ba cắm và khoe cánh hoa vàng xinh xinh. Một đôi trái non còn phủ lớp bụi phấn trắng mịn trong sớm mai xuân dậy thì êm ái. Chị bưng rổ nhổ những cây cải mầm đôi lá tròn hình trái tim be bé yếu ớt, bàn chân lần dò lọ dọ sợ đạp phải những cây ngò gai mọc dại không ngay hàng thẳng lối.
Ba lấy trong chồ củi ra từng khúc củi to. Những nhát búa chát chúa chẻ đôi, chẻ ba thân củi trắng hồng ra hong dưới nắng. Từng thân củi giòn óng thơm lừng mùi quê. Đó là củi mít, củi vú sữa, mấy nhánh cam ngã trong đợt bão đầu đông ba để dành đặng nấu bánh vào đêm giao thừa.
Một đêm sương xuống, má đem những nia củ hành, kiệu, cà rốt ra giữa sân, kê ghế cao để hứng sương. Rồi sớm mai, dưới con nắng sớm thắt the, má lại tiếp tục phơi cho héo đi các loại củ ấy. Qua độ đôi ngày đêm phơi phóng, má dầm tất thảy vào hũ nước mắm chua ngọt. Thể nào tết cũng có dĩa củ kiệu, cải và cà rốt muối chua chua, ngọt ngọt, giòn tan kẹp với lát bánh tét chiên vàng thơm ngon rùm rụm.
Một ngày nắng lên, ngã ba chỗ con đường rẽ vào hai thôn khác nhau, chỗ ấy có vạt đất trống bên đường, người ta bắt đầu bày hàng tết ra la liệt. Những nồi niêu, xoong chảo…; những đũa, chén, rổ rá, bột giặt, nước lau nhà…; những hoa nhựa, hoa tươi, vàng mã, hương đèn… tất cả bày biện cùng những rộn ràng tiếng nói, tiếng cười, những ngả giá bán mua rôm rả. Quần áo đủ màu sắc cũng được treo trên những cây dù móc quay tròn, thứ được xổ thành đống trên tấm bạt. Người ướm thử, kẻ lựa màu, người hỏi giá, kẻ kì kèo bớt một thêm hai…
Trẻ em được dịp bâu quanh cái ngã ba chộn rộn và được dịp cười giòn sau những ngày học căng thẳng. Một vài cô dì còn hằn vết bùn trên mặt do sáng nay cày bừa sạ trễ cũng ỏn ẻn cười khi chọn được vật ưa mua vừa giá. Tự nhiên thấy tết xênh xang quá.
Sớm sương, ba xách giỏ đi chia heo bên hàng xóm. Tiếng gà gáy, tiếng chó sủa, tiếng heo eng ét vang lên khắp làng. Lưng buổi ba về, má ngả nia ra sân, lót vào đấy đôi tàu lá chuối. Ba đổ phần thịt trong giỏ ra và bắt đầu phân thành từng phần, từng loại. Thể nào ba cũng bỏ ít huyết và lòng vào cái nồi cháo má nấu đang sôi ùng ục trên bếp. Tô cháo lòng nóng trong sớm mai lành lạnh của khí trời bên hiên tết tạc vào lòng con người ta một nỗi nhớ để rồi trên hành trình dài rộng của đời họ sẽ mãi khôn nguôi hoài vọng.
Chiều ba mươi, đường quê dường như thưa hơn người đi lại. Tiếng nói cười đã tụ về trong từng gia đình. Trên bàn thờ gia tiên, ba đã trưng mâm ngũ quả, hương đèn vàng rực tỏa khói nghi ngút. Mâm cơm ngày cuối năm cũng được má bày biện đủ đầy những cơm, xôi, cá, thịt, bánh, trái… Ba khấn lời khấn cuối năm mời tổ tiên, ông bà về sum vầy cùng con cháu và ba cũng không quên khấn lời tạ ân tổ tiên, đất trời đã phù hộ một năm yên bình.
Tuần khói hương trầm bay lên bện vào không gian gia đình ấm cúng, bện cả vào tiếng cười nói của anh em rộn rã bên mâm cơm sắp giao thừa đón một năm mới tràn về. Tết về trên muôn nẻo quê…
THANH TUÂN
Núi Thành, Quảng Nam
