Thông tin trái chiều
Theo nguồn tin của Hãng Reuters, ông Guterres đã viết thư đề nghị Tổng thống Nga Vladimir Putin gia hạn thỏa thuận để đổi lấy việc kết nối một công ty con của Ngân hàng Nông nghiệp Nga (Rosselkhozbank) với hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Trong khi đó, Hãng tin Tass cho biết ông Putin chưa nhận được thư của ông Guterres liên quan đến việc gia hạn nhưng Nga đã liên lạc với các quan chức của LHQ.
Nga chưa đưa ra bất kỳ tuyên bố nào về việc gia hạn thỏa thuận sau khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đưa ra thông báo “gây hiểu nhầm” rằng ông và Tổng thống Nga đã thống nhất gia hạn. Con tàu cuối cùng đi theo thỏa thuận Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen đang chất hàng tại cảng Odesa của Ukraine. Nga không cho phép bất kỳ tàu mới nào đăng ký theo thỏa thuận kể từ ngày 27-6 vừa qua. Moscow cũng dọa từ bỏ thỏa thuận vì những yêu cầu về cải thiện việc xuất khẩu phân bón và ngũ cốc của Nga không được đáp ứng. Dù xuất khẩu thực phẩm và phân bón không phải chịu lệnh trừng phạt của phương Tây, nhưng theo Moscow, các hạn chế về thanh toán, hậu cần và bảo hiểm đã trở thành rào cản đối với hàng hóa của Nga.
Một yêu cầu quan trọng của Moscow là kết nối lại Rosselkhozbank với SWIFT, vốn bị Liên minh châu Âu (EU) chặn kết nối vào tháng 6-2022. Một số nguồn tin cho hay EU đang xem xết kết nối một công ty con của Rosselkhozbank với SWIFT để cho phép tiến hành các giao dịch ngũ cốc và phân bón.
Quan ngại
Hơn 32 triệu tấn bắp, lúa mì và các loại ngũ cốc khác đã được Ukraine xuất khẩu theo thỏa thuận Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho rằng thỏa thuận giúp giải quyết vấn đề lương thực cho thế giới và bày tỏ quan ngại nguồn cung sẽ bị hạn chế, đẩy giá lương thực lên cao nếu thỏa thuận không được gia hạn.
Hãng TASS dẫn lời người phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov nêu rõ, Moscow sẽ bổ sung các hành động tiếp theo của mình trước khi thỏa thuận hết hiệu lực. Tổng thống Putin từng tuyên bố thỏa thuận này là “trò chơi một phía” và không có gì được thực hiện liên quan đến lợi ích của Nga. Ông xác nhận rằng Moscow có thể ngừng tham gia thỏa thuận ngũ cốc, nhưng để ngỏ khả năng tham gia trở lại nếu các cam kết với Nga được thực hiện.
Tháng 7-2022, LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ đã đứng ra làm trung gian cho thỏa thuận mang tên Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen nhằm giúp giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu ngày càng trầm trọng do tình hình xung đột giữa Nga và Ukraine - 2 nước xuất khẩu ngũ cốc hàng đầu thế giới. Trong khuôn khổ sáng kiến, Nga và LHQ đã ký bản ghi nhớ về việc tạo điều kiện cung cấp các sản phẩm nông nghiệp và phân bón của Nga ra thị trường thế giới, trong khi Ukraine ký thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ và LHQ về xuất khẩu thực phẩm và phân bón an toàn từ Ukraine qua Biển Đen. Thỏa thuận đã 3 lần được gia hạn; lần gia hạn gần đây nhất có hiệu lực từ ngày 18-5, kéo dài trong 2 tháng.
