Khởi công xong... nằm im!
Ngày 20-7-2024, Tập đoàn Bamboo Capital khởi công xây dựng Nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa, dự kiến hoàn thành giai đoạn 1 vào cuối năm 2025, với tổng vốn đầu tư khoảng 6.400 tỷ đồng, công suất đốt rác 2.000-2.600 tấn/ngày, công suất phát điện 60MW/ngày. Lúc đó, công trình này là dự án xử lý chất thải rắn đầu tiên của TPHCM được triển khai theo Nghị quyết 98 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù, góp phần giải quyết bài toán vệ sinh môi trường trên địa bàn TPHCM.
Sau một năm triển khai dự án, ông Nguyễn Anh Khoa, Giám đốc Dự án Nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa, cho biết, nhà máy đang thi công phần móng và vẫn chưa thể đẩy nhanh tiến độ. Công ty đã có văn bản xin thành phố gia hạn, hoàn thành vào cuối năm 2026, đồng thời kiến nghị UBND TPHCM điều chỉnh cục bộ quy hoạch 1/2.000 Khu liên hiệp xử lý chất thải rắn sau khi đã có quy hoạch TPHCM thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Đồ án quy hoạch xây dựng chi tiết tỷ lệ 1/2.000 của Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc, Củ Chi được UBND TPHCM (trước đây)phê duyệt tại Quyết định số 5875. Thể hiện trên đồ án, khu đất xây dựng nhà máy đốt rác phát điện thuộc phân khu chức năng sản xuất phân bón.
Trong khi đó, UBND thành phố chỉ mới phê duyệt nhiệm vụ điều chỉnh quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc, trong đó có cập nhật quy hoạch xây dựng chi tiết các dự án điện rác mà chưa phê duyệt đồ án điều chỉnh quy hoạch của khu liên hợp. Khi được điều chỉnh quy hoạch thì công ty mới xin được giấy phép xây dựng giai đoạn tiếp theo.
Xa hơn nữa, tháng 8-2019, Công ty CP Vietstar tổ chức lễ khởi công xây dựng Nhà máy chuyển đổi công nghệ đốt rác phát điện tại Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc (TPHCM). Nhà máy xử lý chất thải rắn Vietstar có tổng diện tích 30ha. Quy mô xây dựng và lắp ráp hệ thống đốt rác phát điện với công nghệ hiện đại nhập khẩu từ nước ngoài, công suất 2.000 tấn/ngày cho giai đoạn 1 (hoàn thành cuối năm 2020) và thêm 2.000 tấn/ngày cho giai đoạn 2 (hoàn thành trong năm 2021).
Bẵng đi một thời gian rơi vào im lặng, thế rồi tháng 3 năm nay, dự án lại tiếp tục tổ chức lễ khởi công với tên gọi “Nhà máy tích hợp xử lý chất thải rắn sinh hoạt VietStar”, với các thông tin như: nhà máy có công suất 2.000 tấn/ngày, đầu tư bằng công nghệ tích hợp gồm phân loại sản xuất compost, kết hợp đốt rác phát điện theo công nghệ của Đức, thời gian thi công dự kiến 17 tháng. Đây là nhà máy thứ 2 trên địa bàn TPHCM (trước đây), được triển khai theo tinh thần Nghị Quyết 98.
Mới đây trao đổi với phóng viên Báo SGGP, ông Ngô Như Hùng Việt, Tổng giám đốc Công ty CP VietStar, khẳng định, nhà máy đang được xây dựng đúng tiến độ, dự kiến đến năm 2027 hoàn thành. Sở dĩ dự án triển khai “dây dưa” là dù được chuẩn bị thiết bị từ trước nhưng thủ tục đầu tư bị vướng.
TPHCM có 5 đơn vị đã ký hợp đồng cung ứng dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt với thành phố bao gồm: Công ty CP Vietstar, Công ty CP Đầu tư phát triển Tâm Sinh Nghĩa, Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam, Công ty CP Tasco và Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị thành phố. Trong đó, mới có 2 công ty được cấp giấy phép xây dựng cho dự án chuyển đổi công nghệ đốt rác phát điện và khởi công như trên đã nói.
Đốt rác 2 tuần rồi ngưng
Một trong những dự án kéo dài lê thê nhất trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây) là Nhà máy Xử lý chất thải Tân Thành của Công ty CP Môi trường xanh Bảo Ngọc (Công ty Bảo Ngọc). Khởi đầu, dự án đã được đầu tư xây dựng và chuẩn bị đi vào hoạt động tại Khu công nghiệp Phú Mỹ 3 từ tháng 9-2003.
Tuy nhiên, Khu công nghiệp Phú Mỹ 3 được quy hoạch là khu công nghiệp chuyên sâu nên phải đưa dự án xử lý chất thải ra ngoài. Do đó, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây) đã có chủ trương di dời Nhà máy Xử lý chất thải Tân Thành của Công ty Bảo Ngọc về Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên, xã Châu Pha, TPHCM. Năm 2016, UBND tỉnh ban hành quyết định thành lập tổ công tác hỗ trợ di dời nhà máy.
Đến tháng 9-2017, Công ty Bảo Ngọc đã được chấp thuận đầu tư xây dự án nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt thành phân bón compost - dự kiến đưa vào vận hành sau 14 tháng từ khi cấp giấy chứng nhận đầu tư. Về quy mô, dự án có diện tích 8,06ha, tổng vốn đầu tư hơn 481 tỷ đồng, xử lý rác công suất 500 tấn rác/ngày.
Tuy vậy, dự án vẫn chưa thông. Tại các cuộc họp với các cơ quan chức năng, đại diện Công ty Bảo Ngọc đã trình bày những khó khăn trong quá trình thực hiện công tác di dời nhà máy như: vướng mắc về quy hoạch khu công nghiệp, về nguồn lực đầu tư công nghệ xử lý rác thải hiện đại, kinh phí để đầu tư và duy trì hoạt động. Công ty kiến nghị tiếp tục được hỗ trợ chi phí di dời nhà máy, nhất là tạo điều kiện để thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất tại vị trí cũ nhằm thực hiện dự án Kho bãi logistics Bảo Ngọc, cũng là tạo nguồn vốn cho việc di dời Nhà máy Xử lý chất thải Tân Thành vào Khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên.
Chính quyền địa phương đã giao các cơ quan chức năng hỗ trợ, tuy nhiên đến nay, nhà máy xử lý rác của Công ty Bảo Ngọc mới hoàn tất phần di dời. Toàn bộ rác thải phát sinh trên địa bàn Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây), trừ đặc khu Côn Đảo, đang được chôn lấp tại khu xử lý chất thải tập trung Tóc Tiên do Công ty TNHH Kbec Vina thực hiện.
Còn tại đặc khu Côn Đảo, ông Bùi Đặng Tuấn Anh, Quyền Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng và phát triển quỹ đất đặc khu Côn Đảo, kể lại, trước áp lực xử lý rác, sau nhiều cuộc họp bàn, năm 2020, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây) phê duyệt chọn liên danh Công ty CP Đầu tư Kim Trường Phát và Công ty CP H-T Giang San là đối tác thực hiện xử lý rác tồn đọng bằng công nghệ đốt tại chỗ, tại Bãi Nhát.
Theo đó, đối tác phải đầu tư xây dựng nhà xưởng, lắp đặt dây chuyền, thiết bị công nghệ, dây chuyền đốt rác bằng nguồn vốn của doanh nghiệp. Việc xử lý rác sẽ được chi trả theo đơn giá 630.000 đồng/tấn từ nguồn vốn mục tiêu của huyện Côn Đảo (trước đây).
Tháng 2-2022, nhà máy đốt rác được xây dựng, đại diện chính quyền và công ty ký kết hợp đồng kinh tế xử lý rác. Cuối năm 2023, nhà máy hoàn thành, được thử nghiệm đốt hơn 10 tấn/ngày. Nhưng chỉ sau 2 tuần hoạt động, nhà máy dừng vận hành cho tới nay, trong đó có lý do là “đối tác gặp khó khăn về tài chính”.
Nhằm tháo gỡ vướng mắc, địa phương kiến nghị tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây) xem xét điều chỉnh nội dung “giao UBND huyện Côn Đảo làm chủ đầu tư” bằng nội dung “giao UBND huyện Côn Đảo tổ chức thực hiện”. Điều này nhằm bảo đảm sự chặt chẽ và rõ ràng về thẩm quyền ký kết hợp đồng với phía đối tác, chủ động cho việc tổ chức thực hiện và nghiệm thu, thanh quyết toán kinh phí. Trong khi đó, phía đối tác cũng thể hiện nguyện vọng và quyết tâm thực hiện việc xử lý khối lượng rác tại khu vực Bãi Nhát.
