Khái niệm điện ảnh của phụ nữ đã có cách đây từ hàng trăm năm khi họ tham gia tích cực vào quá trình sản xuất phim ở nhiều vai trò khác nhau, từ đạo diễn, diễn viên, tác giả kịch bản, quay phim... Tuy nhiên, trong tương quan so sánh với nam giới, họ vẫn chiếm tỷ lệ nhỏ và chịu nhiều áp lực, thiệt thòi. Ở Hollywood, câu chuyện “nữ quyền” vẫn chưa có hồi kết.

Tác phẩm điện ảnh đầu tiên của một nữ đạo diễn là bộ phim câm La Fée aux Choux (1896) - Alice Guy-Blaché. Những nhà làm phim nữ thành công trong những năm gần đây, có thể kể đến: Ava DuVernay với Selma - bộ phim đình đám tại Oscar 2015, Jennifer Lee với Frozen, Angelina Jolie với Unbroken, Sam Taylor-Johnson với 50 sắc thái... Châu Á cũng có những đại diện tiêu biểu như Hứa An Hoa, Triệu Vy...

Theo một thống kê từ các đơn vị phát hành phim cho thấy, trong năm 2014, chỉ có 7% trong tổng số tốp 250 phim do các nữ đạo diễn đảm nhận. Trước đó, trong giai đoạn từ 2002 đến 2012, trong tổng số 100 phim được phát hành ở thị trường nội địa, chỉ có 4,4% do nữ đạo diễn đảm nhận. Năm 2013, tờ New York Times cũng tiến hành một cuộc nghiên cứu và chỉ ra rằng, trong tốp 100 bộ phim có doanh thu, nữ diễn viên chiếm 15% vai chính, 30% vai có thoại.

Trong lịch sử điện ảnh, có 4 nữ đạo diễn được đề cử Oscar và người chiến thắng duy nhất là Kathry Bigelow (The Hurt Locker). Tất cả những con số nói trên cho thấy một bức tranh khá ám đạm về vai trò nữ giới trong ngành công nghiệp phim ảnh. Tuy nhiên, năm 2015, sự trỗi dậy của “nữ quyền” đã được ghi nhận với những bằng chứng thuyết phục hơn.

Đầu tiên phải kể đến LHP Cannes 2015, nơi mà chủ đề về nữ giới gây ra nhiều làn sóng trái chiều. Ba người phụ nữ được nhắc đến nhiều nhất tại LHP danh giá này là Emmanuelle Bercot - nữ đạo diễn có phim được chọn công chiếu mở màn Standing Tall; Ingrid Bergman - minh tinh Thụy Điển được chọn lựa trên tấm poster chính thức và Isabella Rossellini - người được giao đảm nhận vai trò Trưởng ban giám khảo hạng mục Un Certain Regard (Góc nhìn độc đáo). Trong suốt thời gian diễn ra LHP Cannes, câu chuyện về các sao nữ bắt buộc phải đi giày cao gót cũng tạo nên nhiều tranh cãi.

Pitch Perfect 2 - bộ phim đánh dấu sự trỗi dậy của “nữ quyền”. Ảnh: Universal Pictures.

Ở phương diện phòng vé, việc Pitch Perfect 2 mang về doanh thu ấn tượng 70,3 triệu USD trong tuần mở màn và hơn 147 triệu USD sau 3 tuần công chiếu tại thị trường nội địa (Mỹ và Canada) chứng minh những bộ phim dành cho phụ nữ, được thực hiện bởi phụ nữ và có đề tài về phụ nữ hoàn toàn có thể gây sốt. Pitch Perfect 2 (đạo diễn Elizabeth Banks và tác giả kịch bản Kay Cannon) có sự tham gia của hai ngôi sao đình đám là Anna Kendrick và Rebel Wilson. Theo thống kê từ phòng vé, trong tuần mở màn, phim thu hút 75% khán giả nữ, 62% có độ tuổi dưới 25.

Điểm đáng chú ý, Pitch Perfect 2 được sản xuất bởi Universal Studios - nhà phát hành có lợi nhuận cao thứ 2 ở Hollywood và do bà Donna Langley, chủ tịch hãng điều hành. Một số chuyên gia đặt ra tương quan so sánh với siêu phẩm Mad Max: Fury Road khi phim này chỉ thu về 44,4 triệu USD với sự tham gia của 70% là các ngôi sao nam. Với kinh phí sản xuất 29 triệu USD cùng vài triệu USD cho chi phí tiếp thị, quảng cáo, Pitch Perfect 2 dễ dàng hòa vốn và mang lại lợi nhuận không hề nhỏ. Thành công của phim với sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa đạo diễn, tác giả kịch bản, nữ diễn viên chứng minh cơ hội dành cho nữ giới ở Hollywood ngày càng rộng mở dù trong tương quan so sánh, họ luôn yếu thế về mọi mặt so với nam giới.

Từ thành công của The Hunger Games đến Gone Girl cho thấy không ít lần các bộ phim của những nữ đạo diễn, và tác giả kịch bản đã tạo được tiếng vang, nhưng để duy trì được phong độ đó là điều không hề dễ dàng. Đơn cử như trường hợp của Reese Witherspoon và nhà sản xuất Bruna Papandrea khi cả hai khởi đầu với Pacific Standard - một công ty sản xuất phim với định hướng chính là chuyển thể các tác phẩm ăn khách với sự tham gia chủ yếu của các ngôi sao nữ. Tính từ khi thành lập, cặp đôi này khá mát tay khi trình làng những tác phẩm thành công như: Gone Girl (2013), Wild (2014) và sắp tới đây là Big Little Lies.

Có một thực tế ở Hollywood là các nữ diễn viên thường được trả cát-xê thấp hơn so với các nam diễn viên. Jennifer Lawrence - một ngôi sao hành động đình đám ở Hollywood hiện nay được nhà sản xuất trả lợi nhuận thấp hơn so với bạn diễn nam của cô trong American Hustle. Theo Wikileaks tiết lộ, cô chỉ nhận được 7% lợi nhuận từ doanh thu phim so với 9% của Bradley Cooper, Christian Bale và Jeremy Renner.

Nhìn vào thống kê từ Forbes, tổng thu nhập mỗi năm của các sao nữ luôn thấp hơn các sao nam dù trên thực tế họ cũng góp mặt trong những dự án bom tấn có quy mô và thành công về doanh thu thường không quá chênh lệch nhau. Năm 2014, Sandra Bullock đứng đầu danh sách của nữ với 51 triệu USD trong khi Robert Downey, Jr. đứng đầu bảng dành cho nam với 75 triệu USD.

HẢI DUY