Hàng loạt những hoạt động ngoại giao mà Nhật Bản xúc tiến những tháng gần đây cho thấy có một sự chuyển đổi trong chính sách ngoại giao để hướng về năng lượng. Chính sách này được thể hiện rõ trong chiến lược năng lượng quốc gia mà Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản đưa hồi cuối tháng 5, trong đó nhấn mạnh thắt chặt quan hệ với những quốc gia giàu tài nguyên.

Nếu không có gì thay đổi, cuối tháng 8 này, Thủ tướng Nhật Bản Koizumi sẽ thực hiện chuyến công du đầu tiên đến một loạt quốc gia Trung Á giàu tài nguyên dầu khí như Uzbekistan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Kazakhstan.

Mới đầu tháng 6 vừa qua, Nhật Bản cũng đã mời Bộ trưởng Ngoại giao các nước này đến để bàn chuyện về hợp tác tại vòng đàm phán cấp bộ trưởng lần hai “Đối thoại Trung Á + Nhật Bản”. Afghanistan được mời làm quan sát viên. Tokyo đặt mục tiêu xây dựng các đường bộ và đường ống từ Trung Á ngang qua Afghanistan đến Ấn Độ Dương chở dầu và khí vào Nhật Bản.

Trong chuyến thăm Trung Á cuối tháng này, Thủ tướng Koizumi sẽ thúc đẩy ý tưởng lộ trình dầu khí trên thành hiện thực. Để tiến xa hơn nữa trong quan hệ với Trung Á, Nhật Bản đang thăm dò khả năng tổ chức cuộc họp thượng đỉnh đầu tiên giữa hai bên theo khung làm việc “Đối thoại Trung Á + Nhật Bản”, lần này bao gồm cả Turkmenistan.

Việc hướng đến Trung Á nằm trong chiến lược của Nhật Bản nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguồn dầu khí từ Trung Đông – vốn chiếm đến gần 90% sản lượng nhập khẩu của Nhật Bản – đồng thời đảm bảo ổn định nguồn năng lượng cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này.

Việc gia tốc các cuộc đối thoại được giới quan sát nhìn nhận như tham vọng của Nhật Bản muốn đóng vai trò địa chính trị lớn hơn, không chỉ ở Trung Á mà toàn khu vực Á-Âu. Tại cuộc “Đối thoại Trung Á + Nhật Bản” hồi tháng 6 vừa qua, Nhật Bản cũng đã nhận được những đảm bảo của các quốc gia Trung Á ủng hộ nước này một ghế thường trực tại HĐBA LHQ.

Nhật Bản vừa xem xét toàn bộ chính sách viện trợ phát triển (ODA) của mình để tạo cho công cụ này hữu hiệu hơn trong khi theo đuổi những mục tiêu của mình. Do thiếu tầm ảnh hưởng trong khu vực, cũng như bị hạn chế về quân sự mà Mỹ, Trung Quốc, Nga đang có, Nhật Bản sẽ gặp phải một giai đoạn khó khăn khi muốn tìm kiếm đảm bảo an ninh năng lượng từ Trung Á. Nhưng với tiềm lực tài chính mạnh, thì mọi khó khăn đều có hướng giải quyết.

Hoài Anh (Theo AsiaTimes)