Ảnh hưởng của El Nino: Bão và áp thấp nhiệt đới có thể trái quy luật

PHÓNG VIÊN: Thưa ông, Trung tâm Dự báo khí tượng - thủy văn quốc gia nhận định thế nào về mùa mưa bão năm nay?

Ông NGUYỄN ĐỨC HÒA: Hiện tượng El Nino đã bắt đầu từ đầu tháng 6. Dự báo El Nino tiếp tục phát triển từ nay đến hết năm 2023 và duy trì sang năm 2024 với xác suất khoảng 80%-90%; thời gian mạnh mẽ nhất của trạng thái El Nino sẽ xảy ra từ tháng 11-2023 đến tháng 1-2024 với xác suất El Nino có cường độ mạnh vào khoảng 84%. Năm nay, dự báo có khoảng 9-11 cơn bão hoặc áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông, trong đó có 4-5 cơn ảnh hưởng đến đất liền nước ta.

Tổng lượng mưa năm nay ở mức thấp hơn đến tương đương trung bình nhiều năm. Mặc dù ít có khả năng mưa lớn diện rộng lịch sử, nhưng mưa lớn cục bộ sẽ vẫn xuất hiện thường xuyên. Dự báo hạn mặn mùa khô 2023 ở ĐBSCL đạt mức tương đương trung bình nhiều năm (giai đoạn 2012-2021) và thấp hơn so với năm 2022.

El Nino có tác động tới tần suất, cường độ của các cơn bão và mưa lũ không, thưa ông?

Trong tháng 5, nhiệt độ bề mặt nước biển cao hơn mức bình thường ở hầu hết các khu vực xích đạo Thái Bình Dương. Hoạt động đối lưu gần như không hoạt động trong suốt tháng 4, đã thay đổi thành gió gần bình thường, gió đông ở tầng đối lưu thấp hơn (gió tín phong) trên vùng xích đạo trung tâm Thái Bình Dương cũng suy yếu xuống gần bình thường. Những hình thái, biểu hiện của đại dương và khí quyển cho thấy El Nino đang hiện hữu. Dựa trên một số thống kê khí hậu, có thể đưa ra nhận định, trong thời gian tới đối với Việt Nam, bão và áp thấp nhiệt đới xuất hiện có thể không nhiều, tập trung vào chính giữa mùa, nhưng diễn biến phức tạp, trái quy luật.

El Nino thường gây thiếu hụt lượng mưa trong hầu hết các vùng trên cả nước, phổ biến từ 25% đến 50% (rõ rệt nhất là ở Bắc Trung bộ). Vì thế, nguy cơ cao xảy ra khô hạn cục bộ, hoặc diện rộng ở những nơi có nhu cầu dùng nước nhiều cho sản xuất và sinh hoạt.

Mặc dù trong điều kiện El Nino, lượng mưa có xu thế giảm, nhưng có thể xuất hiện các kỷ lục về lượng mưa lớn nhất trong 24 giờ. Ví dụ như mưa lớn lịch sử vào cuối tháng 7-2015 tại Quảng Ninh khi El Nino hoạt động; hoặc đợt lũ lớn, lũ lịch sử vào cuối tháng 9-2009 sau cơn bão số 9 (Ketsana) tại tỉnh Quảng Nam và Quảng Ngãi, đỉnh lũ năm 2009 vượt báo động 3 tại các sông chính từ Quảng Bình đến Phú Yên. Điều này cho thấy, El Nino làm tăng tính biến động của mưa ở Việt Nam.

Cơ quan khí tượng đã có kế hoạch ra sao để tăng tính chuẩn xác trong dự báo về thiên tai năm nay?

Chúng tôi sẽ tập trung theo dõi chặt chẽ tình hình thời tiết, thủy văn, hải văn trên phạm vi cả nước để cảnh báo, dự báo kịp thời các hiện tượng nguy hiểm như bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, lũ lớn, lũ quét, triều cường, sóng lớn... Chúng tôi đang tăng cường ứng dụng công nghệ và công cụ mới nhằm chi tiết hóa và truyền tải các thông tin dự báo, cảnh báo, đặc biệt là dự báo mưa định lượng, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất. Chúng tôi cũng mong muốn các cấp, các ngành tiếp tục phối hợp với cơ quan khí tượng, cung cấp thông tin các khu vực có tác động đến điều kiện địa hình, địa chất, nơi có nguy cơ cao về sạt lở đất để cơ quan khí tượng cập nhật, đưa ra dự báo kịp thời và chính xác hơn.