Trước tình hình giá xăng leo thang vừa qua, một vấn đề đặt ra ở nước ta là mặc dù chưa xây dựng xong các nhà máy lọc dầu ra xăng, nhưng chúng ta đã có dầu thô xuất khẩu. Đặc biệt khi giá dầu thế giới tăng, giá dầu thô Việt Nam xuất khẩu sẽ tăng theo. Bình quân mỗi năm nước ta xuất khẩu dầu thô thu được khoảng 50.000 tỷ đồng. Như vậy dù sao nước ta cũng có lợi thế hơn so với những nước không có mỏ dầu.
Tuy nhiên hiện nay cung còn không đủ cầu, cụ thể năm 2004 nước ta xuất khẩu gần 19,6 triệu tấn dầu thô, nhưng lại phải nhập khẩu tới 10,8 triệu tấn xăng dầu các loại đã qua tinh lọc, tương đương với 28,2 triệu tấn dầu thô (1 tấn xăng dầu qua tinh lọc, ước tính mất khoảng 2,6 tấn dầu thô, chưa kể tiền nhân công, máy móc).
Như thế trong năm 2004, nếu quy đổi ra dầu thô ta phải nhập khẩu, so với dầu thô ta khai thác, xuất khẩu vẫn “âm” 8,7 triệu tấn. Năm nay, nước ta xuất khẩu được khoảng 15 triệu tấn dầu thô và nhập khẩu trên 12 triệu tấn xăng dầu. Như vậy cung giảm đi, nhưng cầu lại tăng hơn so với năm 2004. Cho nên cũng có thể nói bây giờ nước ta có dầu, mà chưa giàu.
Nhằm giảm bớt khó khăn đời sống nhân dân do ảnh hưởng giá dầu thế giới luôn biến động, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 55/2007/NĐ-CP về cơ chế kinh doanh xăng dầu, đồng thời giao các bộ, ngành chức năng thực hiện việc khai thác, quản lý, theo dõi, cập nhật từng năm, từng quý, từng tháng nước ta xuất khẩu được bao nhiêu tấn dầu thô?
Theo chúng tôi, điều này phải được các bộ, ngành chức năng làm rõ, như thu được bao nhiêu ngoại tệ. Cần đối chiếu với từng thời gian tương ứng (năm, quý, tháng) các doanh nghiệp kinh doanh, nhập khẩu bao nhiêu tấn xăng dầu (đã qua tinh lọc) chi mất bao nhiêu ngoại tệ, chứ không thể chỉ công bố “trần xì” số tiền bù lỗ (ví dụ 1.780 tỷ đồng mỗi tháng cuối năm 2007) cho các doanh nghiệp xăng dầu.
Thiết nghĩ, chúng ta không thể tách rời việc xuất khẩu dầu thô (bình quân thu được khoảng 50.000 tỷ đồng/một năm) với việc nhập khẩu xăng. Thông tin nóng hổi: năm 2008, xăng dầu không được bù lỗ, vì nếu bù lỗ thì Nhà nước phải chi khoảng 10.000 tỷ đồng/một năm. Theo tôi, trong tình hình hiện nay Chính phủ nên xem xét cho sử dụng một phần tiền xuất khẩu dầu thô để bù giá nhập khẩu xăng, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất việc giá mặt hàng này leo thang. Có vậy mới có thể từng bước giảm và dần ổn định giá xăng ở nước ta.
Nguyễn Thành Lập
(Hà Nội)
