Hệ thống y tế không ngừng được đổi mới và hoàn thiện theo hướng công bằng, hiệu quả và phát triển, nhằm tạo cơ hội thuận lợi cho mọi người dân được bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe tốt hơn... Đây là khẳng định của lãnh đạo Bộ Y tế tại hội nghị trực tuyến xin ý kiến báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết 46 - NQ/TW của Bộ Chính trị về “Công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới”, được tổ chức ngày hôm qua 20-7.
Người dân ở vùng sâu, vùng xa ngày càng được quan tâm chăm sóc sức khỏe tốt hơn
Những thành tựu đáng ghi nhận
Theo đánh giá của Bộ Y tế, thực hiện và vận dụng quan điểm “Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con người và của toàn xã hội”, công tác y tế, bảo vệ chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân luôn là một trong những chính sách ưu tiên hàng đầu của Đảng và Nhà nước. Hơn nữa, đầu tư cho y tế là đầu tư phát triển bền vững, thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ. Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 46 - NQ/TW, đến nay, hầu hết các lĩnh vực hoạt động y tế đã có các luật, pháp lệnh điều chỉnh, đều đưa vấn đề tính mạng, sức khỏe con người là quan trọng nhất, coi trọng người bệnh, đặt con người là trung tâm.
Qua đánh giá cho thấy, tuổi thọ trung bình của người dân từ 70 tuổi ở năm 2005 - năm đầu thực hiện Nghị quyết 46 - đã tăng lên 73,2 tuổi vào năm 2014. Cùng với đó các bệnh truyền nhiễm ngày càng giảm, được khống chế và đẩy lùi, đã đưa Việt Nam đạt được nhiều mục tiêu Thiên niên kỷ giai đoạn từ 1990 đến 2015 liên quan đến lĩnh vực y tế như: Giảm tỷ lệ tử vong mẹ, tỷ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi đã giảm từ 44,4‰ xuống còn 14,9‰ ở năm 2014, tử vong trẻ em dưới 5 tuổi cũng đã giảm từ 58‰ xuống còn 14,5‰ năm 2014. “Đây là những thành tựu đáng ghi nhận, được quốc tế đánh giá cao. Nhân dân ở hầu hết các vùng, miền đã được chăm sóc sức khỏe tốt hơn, chỉ số phát triển con người và phần lớn các chỉ tiêu tổng quát về sức khỏe của Việt Nam đều vượt các nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người...”, Bộ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.
Đổi mới hoàn thiện hệ thống y tế
Sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 46-NQ/TW, hệ thống y tế cũng không ngừng đổi mới và hoàn thiện theo hướng công bằng, hiệu quả và phát triển. Y tế phổ cập và y tế chuyên sâu, y tế công lập và ngoài công lập đều được quan tâm phát triển song hành cùng nhau. Tuy nhiên, trong đó Bộ Y tế vẫn giữ quan điểm y tế công lập giữ vai trò chủ đạo, đảm bảo các nhiệm vụ, lĩnh vực mà tư nhân không hoặc ít có điều kiện tham gia như: y tế dự phòng, y tế công cộng, điều trị các bệnh xã hội, hiểm nghèo, phục vụ đại trà mọi đối tượng, bảo đảm ở vùng núi, vùng sâu, vùng khó khăn đều có cơ sở y tế để phục vụ người dân.
Đáng chú ý tới nay, số bệnh viện công lập ở nước ta đã tăng từ 879 bệnh viện (năm 2005) lên trên 1.122 bệnh viện, tỷ lệ giường bệnh công lập cũng tăng lên từ 17,9 lên 25,4 giường/vạn dân, bác sĩ từ 6,03 lên 8 bác sĩ/vạn dân. Hệ thống trạm y tế xã, phường phủ rộng khắp toàn quốc, có tới gần 100.000 thôn, bản đang có nhân viên y tế.
Đặc biệt, nếu như năm 2005 chỉ có 28% dân số có BHYT, chủ yếu là người làm công ăn lương, người nghèo, thì số người tham gia BHYT hiện đạt trên 71,6% dân số. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã có cơ chế chính sách để hỗ trợ 100% mệnh giá BHYT cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống ở vùng kinh tế - xã hội khó khăn, hỗ trợ người cận nghèo 70% mệnh giá thẻ. Thực tế này đã giúp tỷ lệ chi từ tiền túi hộ gia đình ở Việt Nam cho y tế có những cải thiện đáng kể trong điều kiện Việt Nam chưa phải nước có thu nhập cao. Theo đó, tỷ lệ chi từ tiền túi hộ gia đình cho chăm sóc sức khỏe của Việt Nam giảm từ 57,31% xuống khoảng 47% như hiện nay.
Không thể vì lợi nhuận
Dù đạt được nhiều kết quả khích lệ nhưng Bộ Y tế cũng cho rằng hệ thống tổ chức y tế cơ sở, nhất là đối với tuyến huyện hiện vẫn chưa thống nhất; giá viện phí dù đã được điều chỉnh nhưng chưa theo kịp quy luật và yêu cầu của nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa; phân bố nguồn nhân lực có chuyên môn cao chưa đồng đều, chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn. Đầu tư của Nhà nước cho y tế dù đã được quan tâm nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, tổng chi ngân sách cho y tế chỉ đạt 7% - 8% tổng chi ngân sách nhà nước. Tỷ lệ chi từ tiền túi của hộ gia đình cho chăm sóc sức khỏe vẫn còn ở mức cao dễ dẫn đến tình trạng nghèo hóa ở những hộ gia đình có mức thu nhập trung bình khi có người ốm đau.
Lãnh đạo Bộ Y tế cho biết sẽ tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học và tăng cường hợp tác quốc tế. Đặc biệt, đổi mới căn bản, toàn diện việc phát triển nguồn nhân lực y tế theo hướng tiếp cận với các phương thức đào tạo của các nước tiên tiến trên thế giới; đổi mới cơ chế quản lý bệnh viện theo những nguyên tắc và mô hình quản trị doanh nghiệp một cách phù hợp, thí điểm và từng bước thực hiện cơ chế phối hợp công - tư trong quản lý và điều hành bệnh viện công. Tuy nhiên, Bộ Y tế bày tỏ quan điểm không khuyến khích cổ phần hóa bệnh viện công mà chỉ khuyến khích xã hội hóa y tế, đầu tư bệnh viện tư nhân vì theo Bộ trưởng Bộ Y tế, việc đầu tư phát triển lĩnh vực y tế, chăm sóc sức khỏe người dân không thể đặt ra vấn đề lợi nhuận.
KHÁNH NGUYỄN
